tag:blogger.com,1999:blog-4667291945316049492024-03-14T06:54:51.818+01:00Herinneringen aan HarderwijkPersoonlijke herinneringen uit de jaren '50 en 60 aan Harderwijk en omgeving met historische illustraties.leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.comBlogger28125tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-7670271029703256092013-12-18T19:07:00.002+01:002014-11-05T13:59:20.416+01:00Waarom ik uit Harderwijk vertrokIn de loop van 1969 was ik ervan overtuigd geraakt dat de autobranche niet datgene was waarin ik mijn verdere werkzame bestaan wilde slijten. Nog steeds was er dat niet aflatende gevoel, dat ik iets wilde gaan doen in het wereldje van de luchtvaart. <br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-eTA0PRpRLEo/UrHL6Luzb_I/AAAAAAAABHo/Tv_BX7Fc8Wk/s1600/KLMtelegraaf4-1-1968.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://1.bp.blogspot.com/-eTA0PRpRLEo/UrHL6Luzb_I/AAAAAAAABHo/Tv_BX7Fc8Wk/s320/KLMtelegraaf4-1-1968.jpg" height="181" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Vanwege de groei door het opkomend toerisme zocht de KLM veel personeel<br />
<i>De Telegraaf 04-01-1968</i></td></tr>
</tbody></table>
In de herfst van dat jaar las ik in de krant dat Martinair voor haar vrachtafdeling<span style="color: #cc0000;"> laadmeesters</span> zocht. Die werden toegevoegd aan de bemanning en moesten, zowel op Schiphol als op de buitenstations zorgen voor een juiste belading van het vliegtuig. Er kwam veel rekenwerk aan te pas maar dat was voor mij geen probleem want rekenen heb ik altijd goed gekund. Ik trok de stoute schoenen aan en schreef een brief. Enige tijd later kreeg ik als antwoord, dat ik niet aan het functieprofiel voldeed en dus niet in aanmerking kwam. Dat was een domper en ik hernam mij in eerste instantie en zette mijn werkzaamheden voor de <span style="color: #cc0000;">Gelderse Auto Service</span> voort, evenals mijn politieke activiteiten.<br />
<br />
Een oudere neef van mij, <span style="color: #cc0000;">Hans Offerman</span>, bekleedde in die tijd een<span style="color: #cc0000;"> leidinggevende commerciële functie</span> bij de Nederlandse vestiging van de <span style="color: #cc0000;">KLM</span>. Begin 1970 besloot ik hem te bellen, ondanks het feit dat we slechts sporadisch contact hadden. Ik had op dat moment geen idee of de KLM vacatures had, en zo ja welke. <br />
<i>"Ik zal eens kijken of ik iets voor je kan doen"</i>, zei Hans en enkele dagen later belde hij terug. <br />
<i>"Bel <span style="color: #cc0000;">Herman van der Kolk</span> van de afdeling personeelszaken maar eens op en noem mijn naam maar, ik zal je zijn doorkiesnummer geven"</i>, zo luidde de mededeling. <br />
Mijn hart maakte een sprongetje en de volgende dag belde ik de heer Van der Kolk. <br />
<i>"We hebben momenteel vacatures bij de passagiersafhandeling op Schiphol"</i>, kreeg ik van hem te horen. Voorts vertelde hij mij dat dit misschien niet helemaal het soort baan was dat ik ambieerde maar dat het er bij de KLM om ging, dat je bij het bedrijf binnen kwam en dat er daarna in principe op termijn van alles mogelijk was. Ik vroeg hem om mij een sollicitatieformulier op te sturen en dat viel enkele dagen later in de bus.<br />
<br />
<h2>
Wedden op twee paarden</h2>
Het was op dat moment nog verre van zeker of ik ook daadwerkelijk bij de KLM in dienst kon treden en of ik dan ook daadwerkelijk mijn ouderlijk huis zou verlaten. Bovendien speelde in diezelfde periode de kwestie van de kandidatenlijsten voor de gemeenteraadsverkiezingen van mei 1970. Het leek mij vooralsnog verstandig om op twee paarden te wedden. <br />
Ik zei dus vooralsnog niets tegen mijn baas bij de GAS en toen ik werd uitgenodigd om op de Harderwijkse VVD-lijst te komen, zei ik daar ja tegen. Maar ik vulde ook mijn sollicitatieformulier in en stuurde dat naar de afdeling werving en selectie van de KLM. <br />
Korte tijd later kreeg ik een uitnodiging voor een gesprek en <span style="color: #cc0000;">een psycho-technisch onderzoek</span> dat zou moeten plaatsvinden op respectievelijk Schiphol en bij het onderzoekbureau van <span style="color: #cc0000;">Dr.Wittenberg</span>, dat was gevestigd in de Amsterdamse Concertgebouw-buurt. <br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-ophdu18B49Y/UrF3_oSi_sI/AAAAAAAABF0/IsYvKqRZ_m4/s1600/profpril.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://1.bp.blogspot.com/-ophdu18B49Y/UrF3_oSi_sI/AAAAAAAABF0/IsYvKqRZ_m4/s200/profpril.jpg" height="190" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Links Professor Zbygniew Prlwytzkofsky<br />
<i>Bron: www.heerbommel.info</i></td></tr>
</tbody></table>
Op de bewuste dag nam ik een snipperdag op en meldde mij in Amsterdam bij het bureau van Doctor Wittenberg. Het onderzoek was tamelijk uitgebreid en werd afgesloten met een gesprek met de heer Wittenberg zelf. Hij was een ouderwetse psycho-analyticus en van zijn spreekkamer kreeg ik de indruk dat er sinds het begin van de twintigste eeuw slechts stof was afgenomen zonder verder iets te verplaatsen of veranderen. Een borstbeeld van <span style="color: #cc0000;">Siegmund Freud</span> en een oude lederen ligbank namen in deze ruimte een vooraanstaande plek in. Aan het eind van het onderhoud sprak de heer Wittenberg met een vergelijkbaar accent als <span style="color: #cc0000;">Professor Zbygniew Prlwytzkofsky</span> (een fictieve wetenschapper van Duitse of Poolse komaf uit de Ollie B.Bommel- strip van Marten Toonder), geheimzinnig:<br />
<i>"Wel mijnheer Offerman, we zullen zien wat er uit de bus komt..." </i>Daarna volgde nog een gesprek met de heer Van der Kolk op Schiphol, die ook al niet het achterste van zijn tong liet zien. Aan het eind van de dag ging ik moe en in grote onzekerheid verkerend naar huis.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-wRZYq1DYaas/UrGyKufE9VI/AAAAAAAABGQ/K9Ij3gmWIVk/s1600/klm+arbeidsovereenkomst+1970.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://2.bp.blogspot.com/-wRZYq1DYaas/UrGyKufE9VI/AAAAAAAABGQ/K9Ij3gmWIVk/s400/klm+arbeidsovereenkomst+1970.jpg" height="400" width="367" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Mijn KLM arbeidscontract<br />
<i>Coll. Peter Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
De dagen daarna waren buitengewoon spannend maar eind februari kwam het verlossende woord: ik kon op 1 april bij de KLM beginnen als <span style="color: #cc0000;">contact-employé bij de afdeling Passage,</span> beter bekend als grondsteward bij de incheckbalies en de vertrekpieren op Schiphol.<br />
<br />
Dat was, blijkens het meegestuurde arbeidscontract, geen 1 aprilgrap maar werkelijk waar. Ik ging het "enorme bedrag" verdienen van fl. 680,= per maand (dus in oude guldens).<br />
<br />
Ik was in de wolken dat ik eindelijk een baan in luchtvaart had.<br />
<br />
<br />
<h2>
Weg uit het ouderlijk nest</h2>
Nog voor 1 maart zei ik mijn baan bij de Gelderse Auto Service op en informeerde ik het lokale VVD- bestuur dat ik niet langer op de lijst kon staan. De VVD was daar niet blij mee want ik had al als kandidaat op de, in het 'Schildertje' gepubliceerde, verkiezingslijst gestaan <i>(zie mijn blog Liberaal Harderwijk in de late jaren zestig 20-11-2013) </i><br />
Gelukkig had ik nog enkele weken vakantie tegoed, dus die kon ik in maart opnemen.<br />
<br />
Ik moest namelijk ook nog voor 1 april huisvesting zoeken in de omgeving van Schiphol. Dat behoorde tot de voorwaarden die de KLM stelde. Medewerkers die in wisseldiensten werkten moesten in de nabije omgeving van Schiphol, woonachtig zijn. Bij de papieren die de KLM mij had opgestuurd zat ook informatie over hun interne huisvesting bemiddelingsbureau en daar nam ik meteen contact mee op. Via hen kwam ik aan een kamer bij een weduwe, die woonde in de <span style="color: #cc0000;">Charlotte van Montpensierlaan te Amstelveen</span>, waar ik het laatste weekend van maart mijn intrek nam.<br />
<br />
En zo gebeurde het dat ik, 23 jaar en ruim een maand na mijn geboorte, afscheid nam van Harderwijk en vertrok naar het 'wilde' westen....<br />
<br />
Dat afscheid bleek overigens maar betrekkelijk te zijn want mijn ouders bleven uiteraard wel in Harderwijk wonen. En, net zoals dat vaak bij studenten het geval is, ging ik de eerste periode van mijn KLM-carrière tijdens mijn vrije dagen meestal naar mijn ouderlijk huis. Daarbij had ik steevast een vuilniszak met vuile was bij me, die dan door mijn moeder werd gewassen en gestreken en die ik schoon weer mee terug nam.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-hoZ40-KcOiE/UrGyEHYNsyI/AAAAAAAABGI/cH3gY97DUTw/s1600/klm+diploma+def.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://1.bp.blogspot.com/-hoZ40-KcOiE/UrGyEHYNsyI/AAAAAAAABGI/cH3gY97DUTw/s640/klm+diploma+def.JPG" height="456" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Mijn eerste "wapenfeit" bij de KLM<br />
<i>Coll. Peter Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
Mijn eerste dag bij de KLM moest een aantal formaliteiten worden afgehandeld. Zo kreeg ik een voorlopig legitimatiebewijs en informatie over de plek en de duur van de cursus voor mijn nieuwe functie.<br />
Die begon op mijn tweede dag en duurde een kleine vier weken. We begonnen met circa 20 jonge mensen, waarvan, voor zover ik mij herinner, slechts een enkeling voor het einde van de cursus afhaakte. Het waren intensieve weken, waarin hard moest worden geblokt. In de laatste week kregen we onze uniformen en definitieve legitimatiebewijzen.<br />
Met een aantal medecursisten ontstond al snel een hechtere band. Met één van hen, <span style="color: #cc0000;">Myrna Geerling</span>, ben ik zelfs vele jaren bevriend gebleven tot haar voortijdige overlijden, begin 2012.<br />
Ik was apetrots toen ik aan het eind van die eerste weken bij de KLM mijn diploma in ontvangst kon nemen. <br />
<div style="text-align: right;">
</div>
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-oiTR00krCh0/UrG-giSP0yI/AAAAAAAABGw/mBJ2wPTOb4s/s1600/klm+legitimatie+1970.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://2.bp.blogspot.com/-oiTR00krCh0/UrG-giSP0yI/AAAAAAAABGw/mBJ2wPTOb4s/s320/klm+legitimatie+1970.JPG" height="208" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Mijn eerste legitimatiekaart van de KLM !!<br />
<i>Coll. Peter Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-4XTTLgs6aWc/UrGyODvlHwI/AAAAAAAABGY/T4LDQNSinRc/s1600/peter+pasfoto+1970.JPG" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://1.bp.blogspot.com/-4XTTLgs6aWc/UrGyODvlHwI/AAAAAAAABGY/T4LDQNSinRc/s200/peter+pasfoto+1970.JPG" height="200" width="163" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Deze foto stond op de andere kant<br />
<i>Coll. Peter Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<h2>
</h2>
<h2>
Terugblik</h2>
Ik ben tussen april 1970 en eind 2008 ontelbare malen terug geweest in Harderwijk, aanvankelijk vaak alleen en vanaf 1979 met mijn levensgezellin.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-fOGntrX_GhM/UrG1Gp8KNAI/AAAAAAAABGg/i92cCfKY3FY/s1600/rusthuisbethel.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://3.bp.blogspot.com/-fOGntrX_GhM/UrG1Gp8KNAI/AAAAAAAABGg/i92cCfKY3FY/s400/rusthuisbethel.jpg" height="267" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Rusthuis Bethel, waar mijn oma haar laatste levensfase doorbracht</td></tr>
</tbody></table>
Mijn moeder heeft in mijn ouderlijk huis gewoond tot aan haar overlijden in 1994 en mijn vader zelfs tot de herfst van 2006. Hij heeft dus in totaal 61 jaar van zijn lange leven in hetzelfde huis gewoond. <br />
Zijn moeder, mijn oma, had tot 1965 ook bij ons thuis gewoond, zoals ik in eerdere blogs reeds heb vermeld. Zij was in de herfst van dat jaar verhuisd naar de verpleegafdeling van<span style="color: #cc0000;"> Rusthuis Bethel</span> aan het Kerkplein.<span style="color: #cc0000;"> Dokter Koekoek</span>, die tientallen jaren onze huisarts is geweest, vond het niet langer verantwoord dat oma thuis bleef. Oma is in Bethel in januari 1967, op 93 jarige leeftijd, overleden.<br />
<br />
Eind 1999 brak mijn vader, tijdens een bezoek aan ons, zijn heup. Hij werd binnen een uur geopereerd en mede dankzij die snelle actie genas de fractuur snel en goed, zeker voor iemand van 85 want zo oud was hij toen. Hij had vanaf dat moment wel een stok nodig als hulpmiddel bij het lopen en enige tijd later kwam daar ook nog een rollator bij. Maar de eerste jaren na zijn heup operatie wist hij zich toch nog redelijk zelfstandig te redden. Vanaf eind 2004, hij werd in december van dat jaar 90, moest er teneinde zelfstandig te blijven wonen, hulp komen van de thuiszorg.<br />
Die zorg werd verleend door medewerksters van <span style="color: #cc0000;">Icare</span>, die ik nog steeds geweldig dankbaar ben voor hun inzet. Als ik lees en hoor hoe er de afgelopen tijd met die mensen is omgegaan wordt ik iedere keer woedend want ik heb zelf gezien hoe ongelooflijk waardevol zij zijn voor onze samenleving. In plaats van ze te ontslaan en ze vervolgens weer aan te nemen voor weinig meer dan het minimum loon verdienen ze wat mij betreft juist een forse salarisverhoging.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-1TKiTcuGR7g/UrHhfk6OaYI/AAAAAAAABH4/WEaB3UYpF04/s1600/wgfkazerne.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://2.bp.blogspot.com/-1TKiTcuGR7g/UrHhfk6OaYI/AAAAAAAABH4/WEaB3UYpF04/s640/wgfkazerne.jpg" height="403" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De ingang van de WGF kazerne lag vlak voorbij het toegangspaadje naar ons huis dat bijna niemand kon vinden<br />
<i>Bron: Herinner je je Harderwijk </i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
Sommige thuiszorgwerkers woonden hun hele leven al in Harderwijk maar waren heel verbaasd toen ze voor het eerst bij mijn vader kwamen. Ze wisten niet dat er op de plaats van ons huis in het bos woningen stonden. Ons huis was ook niet te vinden met behulp van navigatiesystemen. Dat kwam omdat het toegangsweggetje indertijd was verplaats naar de Ceintuurbaan, terwijl het adres Leuvenumseweg 1 was gebleven.<br />
Naast de thuiszorg moesten wij ons gedurende de laatste jaren dat hij daar nog woonde, steeds intensiever gaan bezighouden met de mantelzorg voor mijn vader. In de nazomer van 2006 werd, in overleg met zijn huisarts, <span style="color: #cc0000;">dokter Runhaar</span>, besloten dat het niet verantwoord was om hem nog langer thuis te laten wonen.<br />
De laatste 7 maanden woonde mijn vader in een verzorgingshuis bij ons in de buurt waar hij eind mei 2007 op 92-jarige leeftijd is overleden.<br />
<br />
<h2>
Veranderingen</h2>
Ik heb Harderwijk zien groeien van een oud stadje met ongeveer 8.000 inwoners tot een plaats met ruim 30.000 ingezetenen en de groei is sindsdien verder gegaan. Ik heb de agrarische functie zien verdwijnen en de na-oorlogse wijken zien verrijzen. Boerderijen en woonhuizen maakten plaats voor wegen, zoals de <span style="color: #cc0000;">A28 en de Ceintuurbaan</span>. De groene oase vlak rond mijn ouderlijk huis bleef bestaan maar de onmiddellijke omgeving veranderde drastisch. Natuur, akkers, weilanden en stilte veranderden in asfalt, drukte en een continu aanwezig achtergrondgeluid van de veel drukkere wegen en in het bijzonder de snelweg.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-ZPE1EhPGJsQ/UrHCpxOau0I/AAAAAAAABHY/uTdW445orEs/s1600/weg+def.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://3.bp.blogspot.com/-ZPE1EhPGJsQ/UrHCpxOau0I/AAAAAAAABHY/uTdW445orEs/s640/weg+def.JPG" height="435" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Hoogwaardigheidsbekleders lopen over de A28 tijdens de openingsceremonie van het 1e deel van deze weg dat liep van Zwolle naar Harderwijk. Vierde van links is drs. H.A. Korthals, minister van Verkeer en Waterstaat die de weg opende. Links van hem is waarschijnlijk de heer Bruil (van het gelijknamige wegenbedrijf uit Ede); en verder waren o.m. aanwezig: commissaris van de Koningin in Gelderland Mr. H.W. Bloemers; diens Overijsselse collega Ir. J.B.G.M. Ridder van der Schueren<br />
<i>Coll. Peter Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-R74wWLFDYZk/UrHAzRZDEPI/AAAAAAAABHE/jKuwBeAMd_g/s1600/vismarkt+2008.JPG" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://2.bp.blogspot.com/-R74wWLFDYZk/UrHAzRZDEPI/AAAAAAAABHE/jKuwBeAMd_g/s320/vismarkt+2008.JPG" height="240" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Nachtelijke opname van de Vismarkt<br />
<i>Coll. Peter Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
De veranderingen van de oude binnenstad zijn,<br />
anders dan in veel andere plaatsen, verlopen met verhoudingsgewijs veel respect voor het erfgoed. Het meest spectaculaire voorbeeld is, wat mij betreft, de <span style="color: #cc0000;">Vismarkt</span> en het gebied daar omheen. In de jaren zestig was dat bepaald niet de beste buurt van de stad met veel verkrotting en vervuiling. Maar de mensen die toen zijn vertrokken zouden hun ogen niet geloven als ze er nu zouden terugkeren. <br />
Ik heb daar tussen 1993 en 2008 gegeten in <span style="color: #cc0000;">restaurants</span>, waarvan ik het in 1970 voor onmogelijk zou hebben gehouden dat ze uitgerekend op de Vismarkt zouden worden gevestigd.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-rX9-eOnXQa4/UrG-n5RgwjI/AAAAAAAABG4/q20zN0qeN7M/s1600/OLIVIO.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://2.bp.blogspot.com/-rX9-eOnXQa4/UrG-n5RgwjI/AAAAAAAABG4/q20zN0qeN7M/s1600/OLIVIO.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Olivio was het eerste Harderwijkse restaurant met een Michelinster<br />
<i>Bron: www.missethoreca.nl</i></td></tr>
</tbody></table>
Die culinaire ontdekkingsreis op een van de mooiste pleintjes van ons land begon met een bezoek aan<span style="color: #cc0000;"> Olivio</span>. Voor zover mij bekend was dat het eerste Harderwijkse restaurant met een Michelinster. Nu zit in hetzelfde pand <span style="color: #cc0000;">Basiliek</span>, dat ook al een ster heeft. En daarmee is het feest nog niet voorbij want ook aan<span style="color: #cc0000;"> 't Nonnetje</span>, eveneens bekroond met een ster, bewaren we uitstekende herinneringen. En, niet te vergeten <span style="color: #cc0000;">Ratatouille</span>, dat ook zeer verdienstelijke gerechten serveert.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-hNDdwDKlwO0/UrHBCU4oveI/AAAAAAAABHQ/NM443xQ73d8/s1600/monopole+2008.JPG" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://1.bp.blogspot.com/-hNDdwDKlwO0/UrHBCU4oveI/AAAAAAAABHQ/NM443xQ73d8/s320/monopole+2008.JPG" height="320" width="204" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Even terug in Harderwijk in 2008: <br />
op het terras van Monopole aan de Boulevard<br />
<i>Coll. Peter Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<h2>
Afscheid en begin</h2>
Mijn herinneringen aan Harderwijk zal ik altijd blijven koesteren; het is per slot van rekening mijn geboorteplaats en ik ben er volwassen geworden. Maar aan mijn serie blogs over die herinneringen aan Harderwijk komt nu een eind.<br />
<br />
Ik heb echter plannen voor een nieuwe serie blogs in 2014, onder de voorlopige titel <span style="color: #cc0000;">"Herinneringen aan de KLM"</span> die een langere periode bestrijken want ik heb ruim 33 jaar bij onze belangrijkste nationale luchtvaartmaatschappij gewerkt. Of die nieuwe serie wekelijks zal gaan verschijnen weet ik nog niet zeker want iedere week een nieuwe blog maken vereist de nodige discipline en is best arbeidsintensief.<br />
<br />
<span style="color: #cc0000;"><b>Mijn lezers dank ik voor hun aandacht en hun reacties. </b></span><br />
<span style="color: #cc0000;"><b><br /></b></span>
<span style="color: #cc0000;"><b>Mijn nieuwe blog heet <a href="http://levenvandelucht.blogspot.nl/2014/10/het-begin-van-de-weg-omhoog-1.html" target="_blank">Leven van de Lucht</a>.</b></span><br />
<span style="color: #cc0000;"><b>Als je op de hoogte wilt blijven van nieuwe blogverhalen wordt dan volger van mijn Facebookpagina <a href="https://www.facebook.com/Levenvandelucht" target="_blank">Leven van de Lucht</a>.</b></span><br />
<br />leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-11103838330172449212013-12-11T15:15:00.000+01:002013-12-11T15:18:55.265+01:00Bakken aan de bar<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-K7dFn6qp-ow/UqeG1awn0RI/AAAAAAAABEI/qkwvIvyX-DM/s1600/Baroncollectiegelderland.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="219" src="http://1.bp.blogspot.com/-K7dFn6qp-ow/UqeG1awn0RI/AAAAAAAABEI/qkwvIvyX-DM/s320/Baroncollectiegelderland.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Bron: www.collectiegelderland.nl</i></td></tr>
</tbody></table>
Reeds vanaf mijn jongste jeugd ben ik een regelmatige en enthousiaste bezoeker geweest van diverse Harderwijkse horeca-gelegenheden.<br />
<br />
Al in het begin van de jaren '50 nam mijn oma mijn broer en mij, aan het eind van een bezoek aan de stad, geregeld mee naar café-restaurant <span style="color: #cc0000;">Baron</span> op de Markt. Daar dronk oma een kopje thee en wij kregen dan een glaasje ranja of een ijsje. <br />
Baron lag heel gunstig; de bus stopte er voor de deur en de taxi-onderneming van Van Dullemen was aan de overkant op de markt. Dus na ons bezoek konden we zo instappen <i>(zie ook Met oma naar de stad 1-5-2013).</i><br />
<br />
Later kochten we onze ijsjes en soms ook een patatje bij <span style="color: #cc0000;">Klein Taria</span>, de <span style="color: #cc0000;">snackbar van Foppen</span> in de Hondegatstraat 3-5. Het goedkoopste ijsje kostte toen 10 cent zonder en 15 of 20 cent met slagroom.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-DvcITPE54wc/Uqc1pq9WhyI/AAAAAAAABBk/kiaE4LW7XIU/s1600/Foppen08051953.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="233" src="http://1.bp.blogspot.com/-DvcITPE54wc/Uqc1pq9WhyI/AAAAAAAABBk/kiaE4LW7XIU/s320/Foppen08051953.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 08-05-1953</i></td></tr>
</tbody></table>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-OLYZ11khAYc/Uqc1wYXOu2I/AAAAAAAABBo/qKw1llMNJ4Q/s1600/De+Harderwijker,+15051936.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="110" src="http://4.bp.blogspot.com/-OLYZ11khAYc/Uqc1wYXOu2I/AAAAAAAABBo/qKw1llMNJ4Q/s200/De+Harderwijker,+15051936.jpg" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>De Harderwijker, 15-05-1936</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Foppen was eerst, vanaf de jaren '30, vooral ijsfabrikant en -verkoper; hij had blijkbaar, gezien de advertentie in het Schildertje, ook enige ijsventers in dienst.<br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-aAsUcFr5aw0/UqdW32B1DyI/AAAAAAAABB4/mh8GhHsJlY8/s1600/04061954.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://2.bp.blogspot.com/-aAsUcFr5aw0/UqdW32B1DyI/AAAAAAAABB4/mh8GhHsJlY8/s320/04061954.jpg" width="273" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Ik ben nooit in de Toerist geweest,<br />
maar het was wel een voorbeeld voor Foppen<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 04-06-1954</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
In september 1940 werd door de heer Kienhuis <span style="color: #cc0000;">de eerste cafetaria</span> in Harderwijk geopend naar voorbeeld van grootstedelijke cafetaria's als <span style="color: #cc0000;">Heck's</span> en <span style="color: #cc0000;">Ruteck's</span>.<br />
Dat was <span style="color: #cc0000;">De Toerist</span> in de Bruggestraat 4, qua naam en aanpak dus duidelijk gericht op de (verwachte) groei van het toerisme in Harderwijk. <br />
In de vitrine voor het raam stonden de dagschotels (<i>'een flink middagmaal voor f 0,45, soep </i><i>7,5 cent </i><i>per kop en 15 cent per bord</i>), allerlei slaatjes (natuurlijk huzarensla en Russisch ei), hartige hapjes (<i>'2 baby croquetten voor 10 cent'</i>) en diverse soorten gebak en koffie, thee en chocolade '<i>voor 10 cent per kop'.</i><br />
Tijdens WO 2 zat de heer Kienhuis 4,5 jaar in een concentratiekamp maar na de oorlog zette hij zijn zaak voort en in juni 1954 werd de Toerist omgebouwd tot <span style="color: #cc0000;">snackbar en snelbuffet</span> naar Amerikaans voorbeeld.<br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-rMPYtbFXldo/UqdXP5j2djI/AAAAAAAABCA/hEV2XXsD8jo/s1600/Foppen26111954.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="237" src="http://2.bp.blogspot.com/-rMPYtbFXldo/UqdXP5j2djI/AAAAAAAABCA/hEV2XXsD8jo/s320/Foppen26111954.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Foppen beheerste nog niet helemaal de spelling van zijn nieuwe snacks...<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 26-11-1954</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
Foppen volgde snel dit voorbeeld want in november 1954 breidde hij zijn assortiment uit met warme snacks en opende een cafetaria in de Hondegatstraat 3.<br />
<br />
Reeds in 1959 werd de zaak uitgebreid met een lunchroom op nummer 5.<br />
In maart 1963 deed hij de zaak over aan J. Pennarts.<br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-ShaDCRK6wfM/UqdZxqytA3I/AAAAAAAABCM/Vg1SqMbUxjg/s1600/monopolesuikerzak.nl.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://3.bp.blogspot.com/-ShaDCRK6wfM/UqdZxqytA3I/AAAAAAAABCM/Vg1SqMbUxjg/s1600/monopolesuikerzak.nl.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Bron: www.suikerzak.nl</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
Met bezoekende familieleden bezochten we ook wel eens één van de restaurants aan de Boulevard, meestal <span style="color: #cc0000;">Monopole, IJsselmeer</span> of <span style="color: #cc0000;">Zeezicht</span>, voor koffie of thee met gebak.<br />
Veel later heb ik met mijn vrouw nog menig aanminnig moment doorgebracht op het terras van Monopole, lekker etend en drinkend en uitziend op de ondergaande zon boven het IJsselmeer.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-RKpy7kMuaOo/UqXtiBi7E_I/AAAAAAAABA4/CucMEKajeg0/s1600/tchetong-www.suikerzak.nl.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://3.bp.blogspot.com/-RKpy7kMuaOo/UqXtiBi7E_I/AAAAAAAABA4/CucMEKajeg0/s1600/tchetong-www.suikerzak.nl.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Bron: www.suikerzak.nl</i></td></tr>
</tbody></table>
Tijdens de late jaren 60 kwam ik geregeld bij het eerste Chinese restaurant van Harderwijk, <span style="color: #cc0000;">Tche-Tong</span>, zoals ik reeds heb vermeld in een eerdere blog <i>(Mijn militaire diensttijd 27-11-2013).</i><br />
<br />
Bovendien had ik in die jaren twee stamcafé's in Harderwijk. <br />
Dat waren de <span style="color: #cc0000;">Old Besi Inn </span>op de Vismarkt 27-29 en <span style="color: #cc0000;">Club 44</span> in de Vijhestraat 9-I (sinds 2003 Café Maatjes). <br />
Over die twee horecazaken gaat het vervolg van deze blog.<br />
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
The Old Besi Inn</h2>
<div>
<span style="color: #cc0000;">Café-restaurant The Old Besi Inn</span> opende haar deuren in de zomer van 1967 en was gevestigd in een oud pand, dat de status van monument had. Volgens het hiernaast staande artikel werd aan de opening eerst niet veel aandacht besteed vanwege het ministeriële bezoek voor de opening van het laatste deel van de A 28.</div>
<div>
<br /></div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-RDClG2ospdk/UqdcS7dgtEI/AAAAAAAABCY/UyIhwKr6DqU/s1600/OBIopening24081967.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="306" src="http://4.bp.blogspot.com/-RDClG2ospdk/UqdcS7dgtEI/AAAAAAAABCY/UyIhwKr6DqU/s320/OBIopening24081967.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De opening met een beschrijving van de inrichting<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 24-08-1967</i></td></tr>
</tbody></table>
Aan de buitenkant viel de Old Besi Inn op door de geheel zwart geverfde voorgevel. De zaak was eigendom van horeca ondernemer <span style="color: #cc0000;">Jan Besselsen</span> uit Ermelo, die daar ook al een café-restaurant bezat, namelijk de Besi-Bar.<br />
<br />
Het geheel was ingericht in <span style="color: #cc0000;">oud-Veluwse sfeer</span> met zware zolderbalken, vurenhouten wandbanken en een open haardvuur. <br />
<br />
De kelder met oude booggewelven was onderverdeeld in vier ruimtes met elk een eigen karakter. De vier ruimtes hadden ook elk een naam: de Goot, de Heerdt, de Kelder en 't Hilt. Zo was er een ruimte waar je, heel pittoresk, zat op oude biertonnen met kunstleren kussentjes.<br />
<br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-DcAh7MWzRWI/UqdrI5FP_TI/AAAAAAAABCo/uQHz6uNWm1U/s1600/OBI+08021968.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://1.bp.blogspot.com/-DcAh7MWzRWI/UqdrI5FP_TI/AAAAAAAABCo/uQHz6uNWm1U/s320/OBI+08021968.jpg" width="240" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Dansen op live muziek , maar geen 'ordinaire' beat !<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad,</i> <i>08-02-1968</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
Vanaf de herfst van 1967 organiseerden mijn mede bestuursleden en ik de maandelijkse contactbijeenkomsten van de afdeling N-W Veluwe van de JOVD in de Old Besi Inn. Daarvoor werd dan een van de kelderruimtes voor ons gereserveerd.<br />
Ook andere verenigingen kwamen daar in de jaren '70 bijeen, zoals de <span style="color: #cc0000;">HAC</span> (Harderwijkse Automobiel Club) en de <span style="color: #cc0000;">ZAC </span>(Zomer Avond Competitie).<br />
<br />
Het was er altijd reuze gezellig en <span style="color: #cc0000;">mijn broer Paul </span>en ik kwamen er ook geregeld bij andere gelegenheden. <br />
Vaak was er live muziek, bijvoorbeeld tijdens een wijnfeest op 4 oktober 1969, toen er werd gespeeld <span style="color: #cc0000;"> </span>op een gloednieuw elektrisch orgel (<i>'ter beschikking gesteld door Firma D. Bouw'</i>) door <span style="color: #cc0000;">Henk de Haan</span>.<br />
De ruimte was ook groot genoeg om er een dansje te kunnen maken. Daar maakte ik overigens nauwelijks gebruik van, want dansen was, en is nog steeds, niet aan mij besteed.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/--VtzueCETRY/Uqd9ZWIQC5I/AAAAAAAABDY/dAyFcUPvIbY/s1600/oldbesiinncollectiegelderland.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://2.bp.blogspot.com/--VtzueCETRY/Uqd9ZWIQC5I/AAAAAAAABDY/dAyFcUPvIbY/s400/oldbesiinncollectiegelderland.jpg" width="263" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Bron: www.collectiegelderland.nl</i></td></tr>
</tbody></table>
In de Old Besi Inn ontstonden ook nieuwe vriendschappen, zoals met <span style="color: #cc0000;">Alice Noot</span>, die daar vlak bij woonde en ook tot de vaste bezoek(st)ers behoorde. Zij was in die tijd vooral goed bevriend met Paul maar ik kon ook goed met haar opschieten. Ze heeft ook wel eens bij mijn ouders thuis mee gegeten.<br />
Tegenwoordig heb ik dankzij Facebook af en toe weer contact met Alice. Ik herinner mij haar als een sociaal en hartelijk mens en, op grond van wat ik op haar Facebook-pagina lees, is ze dat nog steeds.<br />
<br />
<h3>
Proefritje</h3>
Van de eerste beheerder, de heer <span style="color: #cc0000;">Hulshof</span>, herinner ik me, eerlijk gezegd, niet veel maar wel van zijn opvolgers. Dat was het echtpaar <span style="color: #cc0000;">Wim (?) de Lassacquère en Jenny Donker</span>, die vanaf het voorjaar van 1970 de scepter zwaaiden in de Old Besi Inn. <br />
De broer van Jenny, <span style="color: #cc0000;">Dick Donker</span>, stond vaak achter de tap. Jenny en Dick kwamen van oorsprong uit Amsterdam en, tijdens de research voor deze blog, kwam ik er tot mijn grote verrassing achter dat Jenny gedurende ongeveer 6 jaar deel had uitgemaakt van het indertijd zeer bekende zangduo, <span style="color: #cc0000;">De Selvera's, </span>samen met Zus Jansen.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-bjWChwoZpfQ/Uqd6iWbWE6I/AAAAAAAABC4/-eAty78vdvE/s1600/Jenny+donkerkanaalridderblogspot.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://2.bp.blogspot.com/-bjWChwoZpfQ/Uqd6iWbWE6I/AAAAAAAABC4/-eAty78vdvE/s320/Jenny+donkerkanaalridderblogspot.jpg" width="310" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Jenny Donker toen op een solo single<br />
<i>Bron: kanaalridder.blogspot.com/2011/12/selveras.html</i></td></tr>
</tbody></table>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-JhotHrrflKI/UqeJlrfi2gI/AAAAAAAABEQ/AnbT0sff25Q/s1600/selvera12121988.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://3.bp.blogspot.com/-JhotHrrflKI/UqeJlrfi2gI/AAAAAAAABEQ/AnbT0sff25Q/s400/selvera12121988.jpg" width="210" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad,12-12-1988</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Ik las in het Schildertje, dat Jenny later weer met enige regelmaat optrad als solozangeres in de regio Harderwijk.<br />
<br />
Dick werd al snel bevriend met<span style="color: #cc0000;"> mijn broer Paul</span>. Hij bezat een oude, dof zwart gelakte bestel-Eend, die hij samen met Paul ombouwde tot kampeerautootje. Dankzij de naar voren te klappen voorstoelen kon er een slaapplekje worden gecreëerd voor twee.<br />
Toen de ombouw gereed was gingen ze een proefritje maken. Het was de bedoeling dat ze slechts een paar dagen weg zouden blijven maar toen ze na vijf dagen nog steeds niet terug waren werden zowel mijn ouders en ik als de zwager en zus van Dick behoorlijk ongerust. Groot waren onze verbazing en opluchting toen ze na een week belden dat ze met de Eend aan de Franse Rivièra stonden en dat alles goed was. Het proefritje was een beetje uitgelopen en uiteindelijk bleven ze ongeveer<span style="color: #cc0000;"> twee weken weg in plaats van twee dagen</span>.<br />
Paul heeft ook nog een keer <span style="color: #cc0000;">een nieuwe menukaart</span> voor de Old Besi Inn ontworpen.<br />
<br />
<h3>
Het vervolg</h3>
De eerste helft van de jaren '70 bleven Paul en ik, ook nadat we zelf niet langer in Harderwijk woonden en vaak in het gezelschap van vrienden of vriendinnen, de Old Besi Inn bezoeken. Zo gingen we er enkele malen in de nacht van Oud en Nieuw feest vieren. Onze ouders waren wel in Harderwijk blijven wonen en wij kwamen er daarom ook nog geregeld.<br />
In 1972 kwam ik Dick Donker op een andere locatie tegen; hij was inmiddels de beheerder van<span style="color: #cc0000;"> Café Weber</span> in de Amsterdamse Marnixstraat, schuin tegenover het Nieuwe De La Mar theater. De Amsterdamse Stadsschouwburg was praktisch om de hoek. Bij café Weber kwamen daarom altijd veel bekende artiesten, acteurs, zangers en anderen die werkzaam waren in de wereld van het theater. Tot de vaste gasten behoorden <span style="color: #cc0000;">Frans Halsema, Jenny Arean, Ramses Shaffy, Marius Monkau</span> (waarmee ik diverse lange gesprekken voerde) en soms ook <span style="color: #cc0000;">Paul van Vliet</span>. Ik kan daar menig anekdote over vertellen....<br />
Ik raakte goed bevriend met Dick en kwam tot eind 1976 geregeld in café Weber en ook wel bij hem thuis.<br />
<br />
<h2>
Club 44</h2>
Club 44 werd geopend in 1968. Dit café was gevestigd in de Vijhestraat, naast het kantongerecht, en leek in bijna niets op de Old Besi Inn. Het was een voor die tijd tamelijk chique en hypermoderne zaak, die geheel naar de smaak van de late jaren 60 was ingericht in vooral oranje, rode en bruine tinten met gebruikmaking van veel (namaak-) houtfineer, velours en skai, een soort kunstleer. De sfeer die dit café ademde zou in deze tijd misschien nog het best kunnen worden vergeleken met een lounge-bar. Club Fourty Four afficheerde zich als 'de meest exclusieve bar van de Noord-West Veluwe'.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-pKGoEtFxQz0/UqeEG5oz9bI/AAAAAAAABDo/RJYLwRls0cY/s1600/club44hhjjhMoniqueMaatjes.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="449" src="http://1.bp.blogspot.com/-pKGoEtFxQz0/UqeEG5oz9bI/AAAAAAAABDo/RJYLwRls0cY/s640/club44hhjjhMoniqueMaatjes.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De stijlvolle voorgevel en het 'ultra moderne' interieur van Club 44<br />
<i>Bron: Facebookpagina Herinner je je Harderwijk, Foto van Monique Maatjes</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
De zaak was (tot 1979) eigendom van het echtpaar <span style="color: #cc0000;">Ben en Ans Assink </span>en werd later overgenomen door <span style="color: #cc0000;">Koop en Janny Maatjes</span>. <br />
De Assinks kwamen van oorsprong uit Twente en dat was ook wel te horen aan het accent waarmee Ans sprak. Ben daarentegen had zich een ander accent eigen gemaakt en sprak met een duidelijk Amsterdamse tongval. Hij had al eerder zijn sporen verdiend in de Harderwijkse horeca want hij was 8 jaar lang de uitbater geweest van <span style="color: #cc0000;">De Boterlap</span> op de Markt. Hij kwam uit een echt horeca geslacht want hij was al de vijfde generatie die in die bedrijfstak werkzaam was.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-4E279Z2vGsg/UqeELw4ZHMI/AAAAAAAABD0/V15yAe4Jdo0/s1600/Club4422081968+%25282%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="640" src="http://3.bp.blogspot.com/-4E279Z2vGsg/UqeELw4ZHMI/AAAAAAAABD0/V15yAe4Jdo0/s640/Club4422081968+%25282%2529.jpg" width="401" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad 22-08-1968 </i></td></tr>
</tbody></table>
De klanten van Club 44 waren gemiddeld een stuk ouder dan die van de Old Besi Inn. Er heerste vooral een sfeer die uitnodigde tot diepgaande, en na een aantal glaasjes iets minder diepgaande, gesprekken. <br />
<br />
Die gesprekken werden begeleid door de rustige, altijd live ten gehore gebrachte, pianomuziek van <span style="color: #cc0000;">Frans Wolfs</span>.<span style="color: #cc0000;"> </span>De ovale bar telde 40 krukken en was daarmee de grootste van heel Gelderland.<br />
<br />
Ik kwam er vanaf begin 1969 enkele malen per week, vaak samen met filiaalchef <span style="color: #cc0000;">Schwering</span> van de Gelderse Auto Service en mijn collega verkoper <span style="color: #cc0000;">Eric Schilderman</span> <i>(zie mijn blog Van smeerkuil naar showroom 4-12-2013)</i>. Daarnaast kwam ik er ook wel alleen. <br />
<br />
Van de gasten die ik er ontmoette staat vooral <span style="color: #cc0000;">Harrie Härtz</span> mij bij. Hij was indertijd de eigenaar van de manufacturenzaak <span style="color: #cc0000;">"Het wonder van de Veluwe"</span> in de Luttekepoortstraat. <br />
Een groot deel van zijn familie was tijdens de bezetting door de Duitsers vermoord. Hun namen staan op de gedenksteen op de gevel van de oude synagoge in de Jodenkerksteeg. <br />
Met Harrie heb ik in Club 44 vele diepgaande gesprekken gevoerd over de meest uiteenlopende onderwerpen. Tijdens de aanloop van de gemeenteraadsverkiezingen van 1970 zei hij een keer tegen me: <br />
<i>"Ik stem altijd op de RUZ-partij"</i>. <br />
<i>"Daar heb ik nog nooit van gehoord; wat is dat voor partij?"</i>, antwoordde ik. <br />
<i>"De Redt U Zelf-partij"</i>, was het antwoord van Harrie...<br />
<br />
<h3>
Bijzondere gasten</h3>
Tot de bezoekers van Club 44 behoorden ook de (voormalige) burgemeester van Harderwijk, <span style="color: #cc0000;">de heer Numan</span>,<span style="color: #cc0000;"> Leen Pfrommer</span>, de coach van het Nederlandse schaatsteam en zoon van slager Pfrommer, <span style="color: #cc0000;">Aalt de Vroom</span> van het gelijknamige Harderwijkse aannemingsbedrijf en vele andere vertegenwoordigers van het bedrijfsleven in de regio en van de politiek.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-zdf7wlh7TGQ/Uqg1fUnwhpI/AAAAAAAABEs/gL2J-dA2l0Q/s1600/club4425031974.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="97" src="http://1.bp.blogspot.com/-zdf7wlh7TGQ/Uqg1fUnwhpI/AAAAAAAABEs/gL2J-dA2l0Q/s400/club4425031974.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad 25-03-1974</i></td></tr>
</tbody></table>
Tot die laatste groep behoorden opmerkelijk veel VVD-ers, want <span style="color: #cc0000;">eigenaar Ben Assink</span> was lid van deze partij. De VVD hield daarom in Club 44 ook wel uitslagenbijeenkomsten tijdens verkiezingsavonden.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-99JlYNp-cS0/Uqd7seZZ6rI/AAAAAAAABDQ/g9ATH612CjU/s1600/roelofsen.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="200" src="http://4.bp.blogspot.com/-99JlYNp-cS0/Uqd7seZZ6rI/AAAAAAAABDQ/g9ATH612CjU/s200/roelofsen.jpg" width="156" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Willem J. Roelofsen (1921-1989)<br />
<i>Bron: www.oktober44.nl</i></td></tr>
</tbody></table>
Daarnaast kwamen er, zoals in elke horecagelegenheid het geval is, zo nu en dan vreemde vogels. <br />
Één daarvan was <span style="color: #cc0000;">Willem "de Kiep"</span>, zoals hij werd genoemd. Die bijnaam was een verbastering of "verveluwsing" van <span style="color: #cc0000;">kip</span> en verwees naar zijn vroegere beroep van <span style="color: #cc0000;">eierhandelaar</span>. Zijn echte achternaam was <span style="color: #cc0000;">Roelofsen</span>. <br />
Hij behoorde tot de weinige overlevenden van het oorlogsdrama van Putten (hij overleefde Kamp Amersfoort en Kamp Neuengamme).<br />
Na de oorlog had hij een enorme onderneming opgebouwd in de handel in schroot. Zo had hij, naar eigen zeggen, een contract met de Amerikanen voor de opkoop, afvoer en verkoop van allerlei niet langer bruikbaar wapentuig uit Vietnam, waaronder ook grote aantallen helikopters. <br />
Hij had eens tientallen, door het Amerikaanse leger afgedankte trucks, in afwachting van een koper en wegens ruimtegebrek elders, geparkeerd in de bermen van de straten van het Lorentz industrieterrein. Ook langs de Weisteeg stonden trucks van Willem. Toen ze daar na ongeveer een maand nog steeds stonden sommeerde de politie hem ze te verplaatsen. Hij heeft deze opdracht toen zeer letterlijk opgevolgd door alle trucks enkele meters te (laten) verrijden. Enige tijd later waren ze pas daadwerkelijk weg.<br />
Willem reed in een Mercedes 600, indertijd de Duitse tegenhanger van Rolls Royce. Overdag werd hij daarin rondgereden door een<span style="color: #cc0000;"> vrouwelijke chauffeur in uniform</span> die bij hem in dienst was. Maar 's avonds hoefde zij niet te werken en dat was jammer voor hem want Willem keek geregeld (veel) te diep in het glaasje en wist dan niet meer hoe hij met die enorme auto thuis moest komen. Dat werd dan dus een taxi. Wat ik toen niet wist was, dat zijn overmatige drankgebruik wellicht mede te verklaren was, doordat zijn vrouw een jaar daarvoor (in 1968) op 59-jarige leeftijd was overleden.<br />
<br />
<h3>
Naar de maan..., of niet</h3>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Op de avond van 25 juli 1969, een dag na <span style="color: #cc0000;">de eerste landing van mensen op de maan</span> (Apollo 11), zat ik in Club 44 met andere aanwezigen over dit grote wereldnieuws te praten. Ik zei onder meer dat ik vreselijk jaloers was op Neil Armstrong en dat ik er heel wat voor over zou hebben gehad om in zijn schoenen te staan. Dat ging veel andere aanwezigen toch wel wat te ver, die Apollo-avonturiers moesten toch ook nog maar heelhuids terugkomen, maar ze waren het er over eens dat hier toch wel iets unieks was gebeurd.<br />
<br />
Plotseling nam een bezoeker, die daar kennelijk voor het eerst was en die verder door niemand werd herkend, het woord: <i>"Hou nou toch op mensen, die landing heeft helemaal niet plaatsgevonden. God zou dat nooit toestaan."</i> Het was even stil en toen brak er een verhitte discussie uit, waarbij de vreemdeling uiteindelijk het onderspit delfde en teleurgesteld het pand verliet.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-SNrbiMH8LXA/UqeGMYZ7KtI/AAAAAAAABEA/DRimoSVa17E/s1600/club4429121969+%25282%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="208" src="http://2.bp.blogspot.com/-SNrbiMH8LXA/UqeGMYZ7KtI/AAAAAAAABEA/DRimoSVa17E/s320/club4429121969+%25282%2529.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Nieuwjaarswens voor 1970<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad 29-12-1969</i></td></tr>
</tbody></table>
Er zijn in de jaren daarna heel wat complot theorieën ontstaan over die eerste landing op de maan. Die complotten kregen een nieuwe impuls na de verschijning van de Amerikaanse film <span style="color: #cc0000;">Capricorn One</span>, in 1978. Daarin werd een bemande reis naar Mars geënsceneerd. Na afloop van de opnames poogden de Amerikaanse geheime diensten, volgens het script, de namaak- astronauten te vermoorden opdat ze niet uit de school zouden klappen dat de reis in werkelijkheid helemaal niet had plaatsgevonden.<br />
Als ik over dergelijke theoriën las of hoorde dacht ik nog wel eens terug aan die avond en ik betrapte mezelf er een keer op dat ik dacht: <i>"Het zal toch niet</i>...."<br />
<br />
<h2>
De brand van "De Hoop"</h2>
Op de avond van 28 maart 1969 zat ik nietsvermoedend te keuvelen met enkele andere bezoekers toen plotseling iemand naar binnen kwam rennen en riep: <i>"De molen staat in brand!!"</i> <br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-rys2n3PXxDQ/UqcPsVrGOKI/AAAAAAAABBI/gPCFQrpzztU/s1600/molenbrand31031969.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="318" src="http://4.bp.blogspot.com/-rys2n3PXxDQ/UqcPsVrGOKI/AAAAAAAABBI/gPCFQrpzztU/s320/molenbrand31031969.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 31-03-1969</i></td></tr>
</tbody></table>
We wisten niet hoe snel we buiten moesten komen en renden allemaal in de richting van de Boulevard. En daar zagen we de enorm spectaculaire aanblik die een brandende molen biedt; de rieten kap stond in lichter laaien. Het verhaal gaat dat van een brandende molen op een zeker moment de wieken gaan draaien maar dat was hier niet het geval. <br />
<br />
De eigenaar van voormalig korenmolen "De Hoop", de heer <span style="color: #cc0000;">E. den Herder</span>, had deze jaren daarvoor laten verbouwen tot café-restaurant en had toen, voor de veiligheid van de bezoekers, de wieken met behulp van stalen kettingen laten vastzetten. De molen stond naast <span style="color: #cc0000;">hotel-café-restaurant IJsselmeer</span>, dat ook van de heer Den Herder was.<br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-s8WxHMS16RY/Uqg4uEnHn6I/AAAAAAAABFM/yE02fw5Xzj4/s1600/molenbrand2.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://3.bp.blogspot.com/-s8WxHMS16RY/Uqg4uEnHn6I/AAAAAAAABFM/yE02fw5Xzj4/s400/molenbrand2.jpg" width="285" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Hierin wordt brandweercommandant de Groot, ook genoemd<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 31-03-1969</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
Toen ik dichterbij kwam ontdekte ik tussen de aanwezige brandweerlieden al snel de vader van mijn vriend Jan de Groot.<br />
<br />
Jan's vader was in die tijd commandant van de Harderwijkse vrijwillige brandweer <i>(zie mijn eerdere blog Jan de Groot en ik 28-10-2013) </i>en hij was te herkennen aan zijn zilverkleurige helm. <br />
<br />
Toen hij mij zag riep hij: <i>"Peter, kijk nou toch eens, het is verschrikkelijk maar het is wel de brand van mijn leven!"</i> <br />
<br />
Daarmee verwoordde hij precies wat ik toen voelde: <i>"Wat een fascinerend gezicht maar ook wat een verlies voor Harderwijk"</i>.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-3BYDqItFyEM/Uqg3dbrm3xI/AAAAAAAABE4/gDlwMmqgmTE/s1600/molen19011970;.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://1.bp.blogspot.com/-3BYDqItFyEM/Uqg3dbrm3xI/AAAAAAAABE4/gDlwMmqgmTE/s320/molen19011970;.jpg" width="288" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad,19-01-1970</i></td></tr>
</tbody></table>
Dat was het gevoel van vele mensen want kort daarna werd reeds gesproken over de herbouw van de molen. Maar de daadwerkelijke herbouw heeft nog lang geduurd en had nog veel voeten in de aarde...<br />
<br />
Van de molen was na de brand niet veel meer over maar er is inmiddels gelukkig een replica van "De Hoop" gebouwd. Die staat nu echter aan de haven en niet meer op zijn voor mij zo vertrouwde plek...<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-cxM7960CbJA/Uqg3jGIqLwI/AAAAAAAABFA/fQZr8OTi7dA/s1600/molenruine02041970.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://3.bp.blogspot.com/-cxM7960CbJA/Uqg3jGIqLwI/AAAAAAAABFA/fQZr8OTi7dA/s320/molenruine02041970.jpg" width="290" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 02-04-1970</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Ook in Club 44 ben ik nog wel eens terug geweest na mijn vertrek uit Harderwijk maar minder vaak dan in de Old Besi Inn. <br />
<br />
Ik bewaar aan beide gelegenheden en vooral aan degenen die ik er ontmoette over het algemeen warme herinneringen...<br />
<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-S7np7P3oF3s/Uqhi-x5c29I/AAAAAAAABFc/wtrH722IKk8/s1600/molendehoopstadsmuseum.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="440" src="http://4.bp.blogspot.com/-S7np7P3oF3s/Uqhi-x5c29I/AAAAAAAABFc/wtrH722IKk8/s640/molendehoopstadsmuseum.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Zo herinner ik mij molen "De Hoop", met links ernaast Hotel "IJsselmeer" en rechts de kraampjes met gerookte paling <span style="font-size: small; text-align: start;"> </span><br />
<i>Bron: www.collectiegelderland.nl Coll. Stadsmuseum Harderwijk</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-3095922795882438642013-12-04T17:53:00.000+01:002014-05-16T00:44:24.683+02:00Van smeerkuil naar showroomNa de voltooiing van mijn militaire diensttijd, ging ik in maart 1969 op zoek naar een echte baan. Die vond ik heel snel bij de Harderwijkse Ford dealer, de <span style="color: #cc0000;">Gelderse Auto Service</span> (<span style="color: #cc0000;">GAS</span>), zonder dat ik op een advertentie heb hoeven reageren.<br />
De Harderwijkse vestiging van deze onderneming was in feite een filiaal, want de hoofdvestiging van de GAS, opgericht door H.J. Bok, was in Epe.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-ArjfOShw9m8/Up8tK1aoJ3I/AAAAAAAAA_4/Gnn8JRf8TUw/s1600/GAS05071963.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://1.bp.blogspot.com/-ArjfOShw9m8/Up8tK1aoJ3I/AAAAAAAAA_4/Gnn8JRf8TUw/s320/GAS05071963.jpg" height="320" width="312" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 05-07-1963</i></td></tr>
</tbody></table>
Het Harderwijkse filiaal was sinds 1 januari 1951 gehuisvest in de <span style="color: #cc0000;">Luttekepoortstraat 50</span>. Daar zat voorheen de "autogarage en reparatie-inrichting" van <span style="color: #cc0000;">W. Petersen </span>(later garage Doppenberg). Dat was een garage zonder showroom.<br />
In juli 1963 werd een Esso Benzine & Servicestation geopend aan de <span style="color: #cc0000;">Hoofdweg 4</span>. In december 1964 verhuisde ook de afdeling Verkoop naar het nieuw opgetrokken pand <span style="color: #cc0000;">mét showroom</span> aan de Hoofdweg.<br />
In diezelfde maand vond de officiële opening plaats door burgemeester Numan. Er staat een uitgebreid, in ronkend taalgebruik geschreven, verslag van de opening in het 'Schildertje' van 18 december 1964.<br />
In 1967 verhuisde ook de serviceafdeling en de administratie van de Luttekepoortstraat naar een grote nieuwe werkplaats met kantoorruimte aan de <span style="color: #cc0000;">Handelsweg</span>.<br />
<br />
<br />
<h2>
Vertrouwd</h2>
<div>
Voor mij was de GAS- Gelderse Auto-Service- al jaren een heel vertrouwd adres.</div>
<div>
<br /></div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-UYT5IDZIZZU/Up8iGekOJtI/AAAAAAAAA_U/sxZo8m6lOuQ/s1600/auto+met+ouders-2.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://1.bp.blogspot.com/-UYT5IDZIZZU/Up8iGekOJtI/AAAAAAAAA_U/sxZo8m6lOuQ/s320/auto+met+ouders-2.jpg" height="207" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Mijn ouders zitten trots in hun Ford Anglia<br />
<i>Coll. Peter Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
Mijn vader had er in januari 1964 zijn eerste nieuwe auto gekocht, een <span style="color: #cc0000;">Ford Anglia</span>. De Anglia viel op door de karakteristieke schuine achterruit en werd later bekend als "vliegende auto" in een van de Harrie Potter films. In 1967 kocht mijn vader er ook zijn volgende auto, een<span style="color: #cc0000;"> Ford Cortina</span>.<br />
<br />
Bovendien had ik tijdens schoolvakanties en in drukke weekends al bij de GAS gewerkt als pompbediende en doorsmeerder en ik ging soms mee om nieuwe auto's over te rijden van Epe naar Harderwijk. De importeur, Ford Nederland, leverde alle nieuwe auto's namelijk af bij de hoofdvestiging, ook de auto's die in Harderwijk waren verkocht. <br />
Die auto's moesten dus, voordat ze werden afgeleverd aan de klant, eerst worden overgebracht naar Harderwijk waar ze dan hun afleveringsbeurt kregen en, met de hand, in de was werden gezet.<br />
<div style="text-align: left;">
</div>
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-N66WdeC0RgY/Up8lcVSVZgI/AAAAAAAAA_g/0DsW0OTAWcw/s1600/SNV007000264_273_R.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://4.bp.blogspot.com/-N66WdeC0RgY/Up8lcVSVZgI/AAAAAAAAA_g/0DsW0OTAWcw/s200/SNV007000264_273_R.jpg" height="191" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Later werd in reclame de bedrijfsnaam Perfect gebruikt<i>.<br />Schilder's Nieuws- en advertentieblad 14-05-1969</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
En veel nieuwe auto's kregen eerst nog een zgn. <span style="color: #cc0000;">Dinitrol behandeling </span>tegen doorroesten van binnenuit.<br />
Dat deden we niet zelf, maar daarvoor werden de auto's naar een specialistisch bedrijfje gebracht dat was gehuisvest in een vervallen pand op de Vismarkt. <br />
<br />
Die behandeling veroorzaakte een enorme stank; als de wind verkeerd stond rook je het in de hele buurt. Ik denk niet dat zo'n soort bedrijfje, met de huidige milieuregelgeving nog zou kunnen bestaan.<br />
<br />
<br />
<h2>
Autoverkoper</h2>
Na een sollicitatiegesprek en het doornemen van de arbeidsvoorwaarden, kon ik per <span style="color: #cc0000;">1 april 1969</span> beginnen bij <span style="color: #cc0000;">de afdeling Verkoop</span>. Ik kreeg in de loop van dat jaar de mogelijkheid om een aanvullende cursus bij het Ford Marketing Institute te volgen in Amsterdam.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/-0XSmEPKJmE4/U3VB59l449I/AAAAAAAABSA/Oqp3AXUuiio/s1600/ford+diploma.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://2.bp.blogspot.com/-0XSmEPKJmE4/U3VB59l449I/AAAAAAAABSA/Oqp3AXUuiio/s1600/ford+diploma.jpg" height="307" width="400" /></a></div>
<br />
De afdeling Verkoop stond onder leiding van <span style="color: #cc0000;">J.H.J. (Johan) Schwering</span>, die tevens de algehele leiding had over de Harderwijkse vestiging van de GAS.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-2Mix1BsvQmE/Up8rkyPUMPI/AAAAAAAAA_w/yFV3yt77chg/s1600/GASFOTO12101978.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://2.bp.blogspot.com/-2Mix1BsvQmE/Up8rkyPUMPI/AAAAAAAAA_w/yFV3yt77chg/s400/GASFOTO12101978.jpg" height="195" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Showroom, tankstation met boven de woning van de familie Schwering<br />
<i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 12-10-1978</i></td></tr>
</tbody></table>
Johan Schwering woonde toen met zijn vrouw en hun dochtertje boven de zaak en was een jaar of 15 ouder dan ik. Net als ik had hij de opleiding gevolgd aan het IVA in Driebergen en was daarna, medio jaren vijftig, naar een van de Engelse kolonies in Oost Afrika gegaan als verkoper van het Britse merk Austin. Na terugkeer in Nederland was hij in dienst getreden van de GAS. Mevrouw Schwering was als onderwijzeres werkzaam op de Dominicusschool, die schuin tegenover de garage lag.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-BzNKPEPUlRg/Up9JezzaXEI/AAAAAAAABAs/UWZEdpyXfe4/s1600/GAS22021993SCHWERING.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://3.bp.blogspot.com/-BzNKPEPUlRg/Up9JezzaXEI/AAAAAAAABAs/UWZEdpyXfe4/s320/GAS22021993SCHWERING.jpg" height="296" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Johan Schwering links schudt de hand van zijn opvolger<br />
<i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 22-02-1993</i></td></tr>
</tbody></table>
De Schwerings waren afkomstig uit Twente en ze waren katholiek. Dat had onder meer tot gevolg dat de priesters Norbertijnen van de Essenburgh in Hierden (voor zover ze in het bezit waren van een auto) zich min of meer verplicht voelden om in een Ford te rijden. Nederland was in die tijd nog bezig zich te ontworstelen aan het juk van de verzuilde samenleving en dat ging niet overal even soepel. Voor sommige Harderwijkse orthodoxe protestanten, betekende het, dat zij de garage van "die roomsen" meden als de pest.<br />
<br />
In 1969 nam Schwering, na 32 jaar, afscheid van de GAS. <i>"Hij schakelde over op een lagere versnelling en gaf het stuur in handen van zijn opvolger, de heer Fellinger" </i>volgens de journalist van het Schildertje.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-OEJ84BLVSCU/Up8FpeHKaYI/AAAAAAAAA-o/Q3BbgFZ2bJM/s1600/EricSchild16061977.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://2.bp.blogspot.com/-OEJ84BLVSCU/Up8FpeHKaYI/AAAAAAAAA-o/Q3BbgFZ2bJM/s200/EricSchild16061977.jpg" height="200" width="121" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Advertentie-foto uit 1977<br />
<i>Schilder's Nieuwsblad </i><i>16-06-1977</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
Naast chef Schwering werkte ik ook samen met collega-verkoper en leeftijdgenoot <span style="color: #cc0000;">Eric C. Schilderman</span>, die ook al een opleiding aan het IVA had gevolgd. Eric is in 2008, na 41 jaar bij de Ford-dealer te hebben gewerkt, met vervroegd pensioen gegaan <i>(bron: www.deweekkrant.nl).</i><br />
<br />
Eric woonde toen nog met zijn ouders op de Enkweg. Zijn vader <span style="color: #cc0000;">S. S. (Sipko) Schilderman</span> was indertijd werkzaam bij het Harderwijkse gemeente-secretariaat en werd vooral bekend als fervent amateur-historicus en verzamelaar van een grote collectie prentbriefkaarten van Harderwijk, die hij aan het Veluws Museum heeft geschonken. Na zijn pensionering was hij nog jarenlang vrijwilliger medewerker van gemeente-archivaris Joh. van Hell.<br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-PE8Oil-z_XI/Up33JqCvDXI/AAAAAAAAA7Q/bTScLxLYFUM/s1600/GAStransit19021970+(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://2.bp.blogspot.com/-PE8Oil-z_XI/Up33JqCvDXI/AAAAAAAAA7Q/bTScLxLYFUM/s320/GAStransit19021970+(2).jpg" height="320" width="229" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 19-02-197</i>0</td></tr>
</tbody></table>
Als autoverkoper was je in die tijd nog heel vaak 's avonds onderweg, want dat was het moment van de dag dat mensen je thuis konden ontvangen. <br />
Het eerste contact werd meestal wel in de showroom gelegd, maar daarna volgde er in vrijwel alle gevallen nog minimaal een huisbezoek en de bijbehorende proefrit.<br />
<br />
Ons werkgebied was zo'n beetje de gehele Noord Veluwe tot aan Elburg en Doornspijk in het oosten en Putten en Voorthuizen in het westen. Daar verkochten we zowel nieuwe als gebruikte personenauto's en natuurlijk ook de bekende <span style="color: #cc0000;">Ford Transit bestelwagens</span>. <br />
<br />
Sommige Transits werden geleverd zonder opbouw achter de cabine en werden door de <span style="color: #cc0000;">Carrosseriefabriek Harderwijk</span> voorzien van een gespecialiseerde laadruimte, bijvoorbeeld voor het vervoer van diepgevroren of gekoelde producten.<br />
<br />
Naast het verkopen en afleveren van auto's deden we zo'n beetje alles wat er moest gebeuren om te helpen het bedrijf gaande te houden. Zo assisteerden we op drukke momenten bij het tanken van auto's, want van <span style="color: #cc0000;">zelfbedieningspompen</span> had toen nog niemand gehoord. En als er meerdere nieuwe auto's moesten worden gepoetst en daar waren niet genoeg mensen voor beschikbaar, hielpen we in de avonduren een handje mee. Ook als er auto's van klanten moesten worden gebracht of gehaald voor onderhoud of reparaties, sprongen we, als dat zo uitkwam, bij. Maar er waren ook uitzonderingen want met olie verversen, doorsmeren en ingewikkelde reparaties hield ik me niet (meer) bezig. <br />
<br />
<h2>
Een cognacje bij de koffie</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-EWDUFr44DaU/Up4ZVH0u7PI/AAAAAAAAA9c/JN0M07e7o9Q/s1600/Onbekend-02-Essenburg-%5BAnsicht%5D.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://3.bp.blogspot.com/-EWDUFr44DaU/Up4ZVH0u7PI/AAAAAAAAA9c/JN0M07e7o9Q/s320/Onbekend-02-Essenburg-%5BAnsicht%5D.jpg" height="206" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Kasteel de Essenburgh in Hierden<br />
<i>Bron: www.kastelenbeeldbank.nl</i></td></tr>
</tbody></table>
Zoals ik hiervoor reeds opmerkte, behoorden de <span style="color: #cc0000;">priesters Norbertijnen</span> van <span style="color: #cc0000;">Priorij de Essenburgh</span> in Hierden tot onze goede klanten. Ik herinner me ze als vriendelijke lieden, die hielden van de goede dingen des levens.<br />
Sinds 1950 was het kasteel eigendom van de Norbertijnen. In de tijd dat ik er kwam werden zowel het kasteel als de bijgebouwen door de priesters gebruikt. In het kasteel werden, als ik het mij goed herinner vanaf de jaren 70, ook cursussen gegeven en conferenties gehouden.<br />
Sinds 2012 wordt het kasteel als hotel geëxploiteerd. De priesters wonen nog steeds in een ander gebouw op het landgoed.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div style="text-align: right;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-6F-wLwwUdJw/Up5kLY9bbdI/AAAAAAAAA94/B7jWEwz8ZfQ/s1600/GAScortina04091969.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://3.bp.blogspot.com/-6F-wLwwUdJw/Up5kLY9bbdI/AAAAAAAAA94/B7jWEwz8ZfQ/s1600/GAScortina04091969.jpg" height="320" width="250" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad </i>04-09-1969</td></tr>
</tbody></table>
Op een zekere ochtend bracht ik om een uur of 10 de <span style="color: #cc0000;">Ford Cortina</span> van de Prior terug, die de vorige dag voor een onderhoudsbeurt was gebracht. De werkzaamheden waren die dag niet helemaal gereed gekomen en waren die ochtend afgerond. Toen ik bij de Priorij i.c. het kasteel arriveerde, deed de Prior zelf open en nodigde me uit voor een kop koffie. Ik had die dag nog geen koffie gedronken en het was niet druk dus ik ging graag in op zijn uitnodiging. Ik kwam in een grote ruimte, waarschijnlijk de refter (eetzaal), waar ik plaats nam achter een prachtige massief houten, en zo op het oog honderden jaren oude, tafel. De prior schonk koffie in en haalde tegelijkertijd met een soepel gebaar een fles <span style="color: #cc0000;">Remy Martin VSOP cognac</span> te voorschijn, samen met twee glazen. Daar werden zonder verder plichtplegingen flinke bellen van het vloeibare goud ingeschonken en er werd geproost. De Prior ging er eens goed voor zitten, stak een ongematteerde sigaar van hoge kwaliteit op en begon een gesprek over zo'n beetje alles wat er in de Nederlandse samenleving speelde. Na ongeveer een half uurtje werd de handeling met de koffie en de Remy Martin herhaald en bijna had ik een derde glas cognac te pakken maar dat wist ik nog net op tijd af te wimpelen onder het mom dat ik nog andere afspraken had. Ik had die ochtend alleen een boterhammetje gegeten en de cognac sloeg er stevig in. Met de leenauto die de Prior had gebruikt, toen zijn eigen wagen in onderhoud was, reed ik voorzichtig terug naar de zaak. Ik weet nog wel dat ik die middag niet echt veel meer heb uitgevoerd....<br />
<br />
<div style="text-align: left;">
</div>
<div style="text-align: left;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-ApClGMbiWcI/Up4X9ICDinI/AAAAAAAAA9Q/QaakyjPIck8/s1600/Ford17M+12091968.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://4.bp.blogspot.com/-ApClGMbiWcI/Up4X9ICDinI/AAAAAAAAA9Q/QaakyjPIck8/s320/Ford17M+12091968.jpg" height="218" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 09-01-1969</i></td></tr>
</tbody></table>
Enige tijd later ruilde de Prior zijn Cortina in voor een<span style="color: #cc0000;"> Ford 17M</span>. Die was ruimer en had voorstoelen, waarvan de rugleuning in slaapstand kon worden gezet. Het was een publiek geheim dat de Prior een relatie had met een van zijn vrouwelijke parochianen. Het was bovendien het begin van het "flower power tijdperk" en er was onder veel progressieve katholieken nog steeds de hoop op voortgaande hervormingen van de kerk, die begin jaren 60 in gang waren gezet onder Paus Johannes de 23ste. <br />
<i>"Waarom rijdt een katholieke geestelijke in een auto met slaapstoelen? "</i>, grapte ik tegen de Prior. <br />
<i>"Let maar eens op, ik hoop dat ik ze nog eens kan gebruiken en dat mijn bazen me dat mogelijk zullen maken"</i>, was zijn antwoord. <br />
Het is, helaas voor de Prior en voor zijn geestverwanten, heel anders gelopen met de ontwikkelingen binnen hun kerk. <br />
<br />
<h2>
Vaste klanten</h2>
Sommige klanten kochten bij de GAS ieder jaar een nieuwe auto. Onder die klanten waren vooral officieren, die het klaarblijkelijk bij hun status vonden horen om altijd in een nieuwe auto te rijden. Dus ruilden ze hem dan na een jaar en met 15- tot 20 duizend kilometer op de teller weer in. De tweede eigenaren waren vervolgens heel blij met hun praktisch nieuwe auto, die ze hadden gekocht met een enorme korting. Het eerste jaar was de afschrijving namelijk het hoogst. Dit was voor de eigenaars natuurlijk niet echt een verstandige manier van zaken doen maar er past wel een kanttekening bij. <br />
Auto's gingen in die tijd veel minder lang mee dan tegenwoordig; vooral roestvorming van de dragende delen vormde een veel groter probleem dan nu. Ook de garantietermijn was veel korter. De meeste merken gaven eind jaren '60 slechts een half jaar garantie op een nieuwe auto en drie maanden op een goede occasion.<br />
Het verkopen van een auto aan de hiervoor genoemde categorie klanten was bijzonder eenvoudig. Ze belden je op met de uitnodiging om <i>"weer eens te komen praten over de auto"</i>. Op de afgesproken avond ging je daar dan heen en zat je een avond gezellig te kletsen over de zaken die hen bezig hielden. <br />
<br />
Zo had<span style="color: #cc0000;"> luitenant-kolonel Van Gelderen</span> een enorme Deense dog, die er een sport van maakte om bij de bezoekers van de Van Gelderens volstrekt onverwacht op schoot te springen. Toen mij dat overkwam had ik het gevoel dat alle lucht uit mijn longen werd geperst en moest ik letterlijk naar adem happen. <br />
<i>"Het is toch zo'n aanhankelijk beest"</i>, zei mevrouw Van Gelderen vertederd. <br />
<i>"Dat doet ie alleen bij mensen die hij graag mag, maar ja, het is een beetje een allemansvriend. Gaat het wel zo?"</i> En daarna begon ze dan hartelijk te lachen, omdat ik bedolven lag onder zoveel hond.<br />
Het echtpaar kreeg er geen genoeg van om over honden in het algemeen en over Deense doggen in het bijzonder te praten en dat gebeurde dan ook... Aan het eind van de avond werd tenslotte de kleur van de nieuwe auto uitgezocht, de extra accessoires bepaald en het koopcontact opgesteld. En er moest natuurlijk overeenstemming zijn over de inruilwaarde van de "oude auto" .<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-0zil4KIVOMI/Up5nEp_yEiI/AAAAAAAAA-Q/yZZfF-IFe7Y/s1600/gerritvbladdertje10031966.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://4.bp.blogspot.com/-0zil4KIVOMI/Up5nEp_yEiI/AAAAAAAAA-Q/yZZfF-IFe7Y/s1600/gerritvbladdertje10031966.jpg" height="200" width="120" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>10-03-1966</i></td></tr>
</tbody></table>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-GRRLW28Jsps/Up5nGfJexBI/AAAAAAAAA-Y/MkvrfPuMI0M/s1600/gerritvbtekst10031966.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://2.bp.blogspot.com/-GRRLW28Jsps/Up5nGfJexBI/AAAAAAAAA-Y/MkvrfPuMI0M/s1600/gerritvbtekst10031966.jpg" height="82" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 10-03-1966</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Tot de vaste klanten behoorde ook <span style="color: #cc0000;">Gerrit van Baren.</span> Hij begon in 1958 in Harderwijk met een emmer, een gehuurde ladder, een spons en en zeem een glazenwassersbedrijfje, dat binnen 10 jaar was uitgegroeid tot <span style="color: #cc0000;">Mercurius N.V.</span>, een van de grootste schoonmaakondernemingen van ons land. In 1968 hadden ze al 1.600 medewerkers met opdrachtgevers in verschillende provincies.<br />
Volgens de overlevering had Gerrit zulks ook al verkondigd toen hij net als zzp-er was begonnen.<br />
<i>"Let maar op, binnen 10 tot 15 jaar ben ik directeur van het grootste schoonmaakbedrijf van Nederland"</i>, zou hij in die tijd tegen vrienden hebben gezegd. Die namen hem natuurlijk niet serieus maar moesten naderhand toegeven dat Gerrit toch wel over bijzondere voorspellende gaven beschikte.<br />
Er hebben in die periode 2 grote artikelen over hem in het Schildertje gestaan, in 1966 en in 1968 vanwege het 10-jarig bestaan van zijn bedrijf.<br />
.<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-4KVKtu64QXI/Up5lQ8r-dKI/AAAAAAAAA-E/Y1xCXNBSSSo/s1600/gerritvbaren12091968.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://4.bp.blogspot.com/-4KVKtu64QXI/Up5lQ8r-dKI/AAAAAAAAA-E/Y1xCXNBSSSo/s1600/gerritvbaren12091968.jpg" height="640" width="556" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Gerrit van Baren afgebeeld als een echte "tycoon" en evenknie van JR Ewing uit Dallas<br />
<i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 12-09-1968</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
Zijn bedrijf had vooral uiterst lucratieve contracten met defensie voor het schoonmaken van kazernes door heel Nederland. De schoonmaakploegen werden naar het werk gereden in Ford Transit busjes, die veelal bij de GAS werden gekocht. Ze hadden er uiteindelijk tientallen, dus hij was een enorm goede klant.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-8DJtyXslNzE/Up4AeDbYmZI/AAAAAAAAA8Y/6-XZqsQ-8X8/s1600/ford-mustang-coupe-benzine-blauw-001--55078779-Medium.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://3.bp.blogspot.com/-8DJtyXslNzE/Up4AeDbYmZI/AAAAAAAAA8Y/6-XZqsQ-8X8/s200/ford-mustang-coupe-benzine-blauw-001--55078779-Medium.jpg" height="150" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Zo'n Mustang en in deze kleur bestelde<br />
Gerrit van Baren als verjaardagsgeschenk<br />
voor zijn vrouw</td></tr>
</tbody></table>
Zelf heb ik als beginnend verkoper nooit een auto aan Gerrit van Baren verkocht, maar ik kreeg natuurlijk wel de verhalen te horen van mijn baas. Zo kocht hij een keer een lichtblauwe <span style="color: #cc0000;">Ford Mustang V8 coupé</span> voor de verjaardag van zijn tweede vrouw.<br />
<br />
Er stond op dat moment slechts één exemplaar van de Mustang in de juiste specificatie en de gewenste kleur in Nederland en wel in de showroom van de Rotterdamse Ford dealer. Ik ben die auto daar toen gaan ophalen en heb hem overgereden naar Harderwijk.<br />
<br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-JI_7dyjBG7Y/Up397D7FdLI/AAAAAAAAA8Q/biDC3Tje1Eg/s1600/GAScapri06021969.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://2.bp.blogspot.com/-JI_7dyjBG7Y/Up397D7FdLI/AAAAAAAAA8Q/biDC3Tje1Eg/s320/GAScapri06021969.jpg" height="320" width="190" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Voor zijn ex-vrouw bestelde Van Baren een Capri<br />
<i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 06-02-1969</i></td></tr>
</tbody></table>
De Mustang moest op haar verjaardag worden afgeleverd. Volgens het verhaal wilde hij, dat de wagen mooi ingepakt met een enorme strik er omheen, voor de deur zou worden gezet, maar ik weet niet zeker meer of het zo ook werkelijk is gegaan.<br />
<br />
En omdat hij het een beetje sneu vond voor zijn ex-vrouw, bestelde hij voor haar tegelijk een <span style="color: #cc0000;">Capri coupé</span>, een iets kleinere en minder dure auto. <br />
Om dit allemaal te regelen was hij eventjes bij ons de showroom binnen gestapt en binnen 20 minuten weer vertrokken, de heer Schwering in blijde verbijstering achterlatend.<br />
<br />
Gerrit van Baren was ook in allerlei andere opzichten een gulle gever en afficheerde zich als een sociaal bewogen mens. Zo valt in het afgebeelde artikel te lezen dat hij bij het 10-jarig bestaan een kleuren-TV aan de zusters van het Piusziekenhuis doneerde en hij was sponsor van een Olympisch team.<br />
<br />
<br />
<h2>
</h2>
<h2>
Goosens</h2>
<div style="text-align: right;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-7xxvpmxdz_4/Up4IzzzNUEI/AAAAAAAAA9A/bHJkwjIH_cg/s1600/vad-crosley-bus-gijs-van-de-braaktable100.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://1.bp.blogspot.com/-7xxvpmxdz_4/Up4IzzzNUEI/AAAAAAAAA9A/bHJkwjIH_cg/s200/vad-crosley-bus-gijs-van-de-braaktable100.jpg" height="200" width="153" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Een Crossleybus <br />
(hier met VAD-chauffeur Gijs ter Braak)<br />
<i>Bron: www.oud-apeldoorn.nl/</i></td></tr>
</tbody></table>
In totaal werkten er bij de Harderwijkse vestiging van de GAS circa 15 mensen. Daartoe behoorden <span style="color: #cc0000;">vader en zoon Goosens</span>.<br />
De vader was een klein mannetje, dat na zijn pensionering als buschauffeur bij de GAS was komen werken in het Esso service station. Hij hield zich daar vooral bezig met olie verversen, doorsmeren, auto's wassen en kleine reparaties, zoals het verwisselen van een lampje of het repareren van een lekke band. <br />
De verhalen van de oude heer Goosens uit zijn tijd als buschauffeur waren toen al legendarisch en zijn dat nu nog veel meer.<br />
Hij had tientallen jaren bij de <span style="color: #cc0000;">VAD</span> gewerkt en vertelde over het manoeuvreren door <span style="color: #cc0000;">de nauwe straten van het oude centrum</span> van Harderwijk met de loodzware Engelse<span style="color: #cc0000;"> Crossley bussen</span> tijdens de eerste 10 jaar na de oorlog.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-yuxPKOHU_QU/Up9Ca6T-D9I/AAAAAAAABAY/lV0iECBZ9lc/s1600/bussenwoilleweversstraat.png" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://2.bp.blogspot.com/-yuxPKOHU_QU/Up9Ca6T-D9I/AAAAAAAABAY/lV0iECBZ9lc/s320/bussenwoilleweversstraat.png" height="294" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De VAD-bussen banen zich een weg door de Wolleweverstraat<br />
<i>Bron: Facebookpagina Herinner je je Harderwijk </i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
Die bussen hadden een enorm groot stuurwiel waar Goosens letterlijk aan moest staan sjorren om bijvoorbeeld de hele nauwe bocht aan het eind van de Donkerstraat te kunnen nemen.<br />
<br />
Ook vertelde hij dat hij eens motorpech had gekregen, midden op de Veluwe, tijdens een rit van Harderwijk naar Arnhem. Hij moest toen ongeveer een uur lopen, voordat hij bij een huis kwam, waar hij kon telefoneren naar de VAD- garage in Ermelo en daarna weer een uur terug naar de bus, waarin de passagiers nog rustig zaten te wachten. Enige tijd later kwam er een vervangende bus voor de passagiers en een takelwagen om de defecte bus weg te slepen.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-nRqlDFTNA4Q/Up4GWV_MXPI/AAAAAAAAA8o/CYcvttTxjsM/s1600/goosensjr12101962.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://2.bp.blogspot.com/-nRqlDFTNA4Q/Up4GWV_MXPI/AAAAAAAAA8o/CYcvttTxjsM/s320/goosensjr12101962.jpg" height="103" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 12-10-1962</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
De zoon van Goosens, <span style="color: #cc0000;">Wieger</span> geheten, was aanvankelijk monteur en werd later chef van de werkplaats aan de Handelsweg. Ik herinner me hem als een aardige vent maar ik had natuurlijk meer contact met zijn vader, al was het maar omdat die in ons pand aan de Hoofdweg werkte.<br />
<br />
<h2>
Geen blijvertje</h2>
Samen met Eric en chef Schwering ging ik geregeld 's avonds een biertje drinken bij onze stamkroeg, <span style="color: #cc0000;">Club 44</span> <span style="color: #cc0000;">in de Vijhestraat</span> <i>(aan Club 44 zal ik een aparte blog wijden)</i>. En er werd ook eenmaal per jaar een personeelsuitje georganiseerd. Ik herinner me dat we toen met zijn allen een dagje naar Terschelling zijn geweest.<br />
Maar, ondanks de goede sociale contacten met collega's en klanten, kwam ik er toch al vrij snel achter dat het verkopen van auto's niet echt de activiteit was, waarmee ik carrière wilde maken. Ik voelde mij eigenlijk veel <span style="color: #cc0000;">meer een adviseur dan een verkoper</span>. <br />
Ik liet dat gevoel een keer prevaleren toen er een klant binnen kwam voor een nieuwe auto. Toen ik hem vroeg wat voor soort auto hij in gedachte had, somde hij alle eigenschappen op, die volgens mij vooral hoorden bij een <span style="color: #cc0000;">Renault 16</span>. Zo'n auto hadden wij niet en ik kon het toen niet laten dit eerlijk tegen hem te zeggen en hem door te verwijzen naar onze conculega Kroes, wiens Renault garage was gevestigd aan de Handelsweg. Later ben ik hem nog eens tegen gekomen; hij had inderdaad en Renault 16 gekocht en was daar erg tevreden over.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-0CERO_NDpiE/Up8P4esG7kI/AAAAAAAAA-4/sgy5Qv5I5hU/s1600/FORD23011969.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://3.bp.blogspot.com/-0CERO_NDpiE/Up8P4esG7kI/AAAAAAAAA-4/sgy5Qv5I5hU/s400/FORD23011969.jpg" height="251" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De, door de heer Hordijk begeerde maar niet gekochte, Ford 20M XL<i><br />Schilder's Nieuws- en advertentieblad 09-01-1969</i></td></tr>
</tbody></table>
Op een dag kwam er een ongeveer 10 jaar oude Pontiac onze parkeerplaats oprijden. De eigenaar kwam binnen en toonde belangstelling voor een <span style="color: #cc0000;">Ford 20M XL</span>, een luxe Duitse auto met een 6 cilinder motor.<br />
Ik maakte een afspraak om enkele dagen later bij hem langs te komen met een dergelijke auto voor een proefrit. Hij bleek te wonen in een bungalow aan de <span style="color: #cc0000;">Parallelweg</span>. Het huis was gelegen op een enorm groot stuk grond. <br />
Toen ik eenmaal met de <span style="color: #cc0000;">heer Hordijk</span>, zo heette hij, aan de praat was, bleek hij te werken bij de <span style="color: #cc0000;">KLM</span> als <span style="color: #cc0000;">gezagvoerder op de Douglas DC-8</span>. Tijdens dat gesprek dat meer over de luchtvaart ging dan over auto's begon er toch weer iets bij me te kriebelen. In de dagen erna had ik last van een soort knagend gevoel, dat ik toch niet echt in dat autowereldje paste.<br />
Maar de eerstvolgende maanden had ik het weer heel druk met mijn werk bij de GAS en mijn politieke activiteiten voor de lokale afdelingen van de VVD en de JOVD. <br />
Captain Hordijk heeft overigens uiteindelijk geen nieuwe Ford gekocht, maar een gebruikte <span style="color: #cc0000;">Mercedes Benz 220 SE Coupé</span>...<br />
<br />
Op <span style="color: #cc0000;">1 april 1970</span>, precies een jaar nadat ik ermee was begonnen, nam ik afscheid van de autobranche en van het vak van verkoper en begon ik aan een nieuwe loopbaan, die aanzienlijk langer zou gaan duren.<br />
<br />
<br />leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-5081919052312603322013-11-27T18:05:00.001+01:002013-11-27T21:26:29.851+01:00Mijn militaire diensttijdNa het succesvol afronden van mijn opleiding aan het IVA in Driebergen moest ik, alvorens een echte baan te kunnen gaan zoeken, eerst nog anderhalf jaar in militaire dienst. Voor mij begon die periode in <span style="color: #cc0000;">november 1967</span>. <br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-CaJkkK35B7s/UpXnCEg7ZaI/AAAAAAAAA60/8TO8sSmOaDI/s1600/splgahetna1967.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="211" src="http://1.bp.blogspot.com/-CaJkkK35B7s/UpXnCEg7ZaI/AAAAAAAAA60/8TO8sSmOaDI/s320/splgahetna1967.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span class="irc_su" dir="ltr" style="text-align: left;">Het nieuwe Schiphol-centrum werd begin 1967 geopend.<br />Ik vertrok er in oktober van dat jaar naar Londen.<br />Hier staan passagiers te wachten in de vertrekhal.</span><i><br />Bron: www.gahetna.nl</i></td></tr>
</tbody></table>
Een maand daarvoor ging ik nog met mijn IVA vriend <span style="color: #cc0000;">Wim Oude Weernink</span> naar de <span style="color: #cc0000;">autotentoonstelling in Londen</span> (zoals beschreven in een vorige blog en in de blog van Wim zelf).<br />
Die reis dreigde echter al op Schiphol voortijdig te stranden. De marechaussee die mijn paspoort controleerde zei tot mijn verbazing dat ik eigenlijk het land niet meer uit mocht, omdat hij op zijn schermpje (toen een opzienbarende nieuwigheid) kon zien dat ik binnen een maand onder de wapenen moest. Hij vroeg me om mijn ticket te laten zien. Gelukkig stond daar ook de boeking van de terugvlucht in vermeld en dat vond hij kennelijk voldoende om mij toch te laten gaan.<br />
<br />
<h2>
<br />Eerst naar Utrecht</h2>
Ik behoorde tot de tweede lichting dienstplichtige militairen die was ingedeeld met behulp van een <span style="color: #cc0000;">computerprogramma</span>. Dat programma functioneerde in die tijd echter nog verre van vlekkeloos. Een gevolg was dat bijvoorbeeld jongens met een koksschool-diploma werden ingedeeld als automonteur en andersom. Het had ook tot gevolg dat mensen met een voltooide universitaire opleiding veelal werden ingedeeld als soldaat en dat er mensen met een <span style="color: #cc0000;">LBO</span> (Lagere Beroeps Opleiding) diploma soms bij de officiersopleiding kwamen. Hoe het ook zei, de computer had in zijn ondoorgrondelijke wijsheid besloten dat ik, zoals eerder vermeld een man met 2 linkerhanden, soldaat-onderhoudsmonteur zou worden bij de <span style="color: #cc0000;">Technische Dienst</span> van de Koninklijke Landmacht.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-1iddAgtU6sY/UpUYm4_WGqI/AAAAAAAAA5w/2IMwa_T_GJQ/s1600/utrecht_kromhout-kazerne_legerplaats.nl.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="200" src="http://3.bp.blogspot.com/-1iddAgtU6sY/UpUYm4_WGqI/AAAAAAAAA5w/2IMwa_T_GJQ/s320/utrecht_kromhout-kazerne_legerplaats.nl.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Ingang van de Kromhoutkazerne in Utrecht<br />
<i>Bron: www.legerplaats.nl</i></td></tr>
</tbody></table>
De opleidingsperiode bracht ik door in de <span style="color: #cc0000;">Kromhout-kazerne</span> in Utrecht <i>(tegenwoordig is de voormalige kazerne een onderdeel van de Universiteit Utrecht).</i><br />
Die periode duurde in totaal vier maanden.<br />
De eerste twee maanden kregen we een militaire basisopleiding en daarna nog twee maanden een autotechnische training.<br />
<br />
<span style="text-align: center;">En we kregen daar ook de opleiding voor het militaire vrachtwagen rijbewijs. Die opleiding werd gegeven in een </span><span style="color: #cc0000; text-align: center;">DAF YA328</span><span style="text-align: center;">, beter bekend als de</span><span style="color: #cc0000; text-align: center;"> "Dikke DAF" </span><span style="text-align: center;">en ook wel als de </span><span style="color: #cc0000; text-align: center;">"Artillerietrekker"</span><span style="text-align: center;">. </span><span style="text-align: center;">Het was een zeer moeilijk te bedienen voertuig met een loeizware koppeling, een ook al superzware want onbekrachtigde besturing en een niet-gesynchroniseerde vijfvernellingsbak, waarbij je zowel bij het op- als bij het terugschakelen die zware koppeling twee maal moest intrappen en bij het terugschakelen ook nog tussengas moest geven. Dat schakelen moest bovendien "blind" geschieden want de versnellingshendel zat achter je. Het leek wel alsof ik opnieuw moest leren autorijden. En de lesroute ging vaak via de smalle Utrechtse grachtjes.</span><br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-kJh17dHjcTw/UpNjGerxunI/AAAAAAAAA4o/Dt6iAFppxrI/s1600/DAF_YA_328.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="227" src="http://3.bp.blogspot.com/-kJh17dHjcTw/UpNjGerxunI/AAAAAAAAA4o/Dt6iAFppxrI/s320/DAF_YA_328.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Ik leerde rijden op de "Artillerietrekker", ook bekend als de "Dikke DAF"<br />
<i>Bron: nl.wikipedia.org/wiki/DAF_YA-328</i></td></tr>
</tbody></table>
Toen ik na een week lessen in die zware legerwagen op vrijdagavond weer in de auto van mijn vader stapte, dacht ik dat het stuur los zat en dat ik door de koppeling heen trapte, zo licht ging alles. Maar de lessen resulteerden er uiteindelijk in dat ik mijn militaire rijbewijs kreeg.<br />
<br />
Tijdens mijn jeugd was ik gewend geweest om veel met leeftijdgenoten om te gaan wiens vader officier was, sommigen waren zelfs generaal, en ik ging daar toen natuurlijk informeel mee om, zoals met mijn eigen ouders. Die situatie veranderde nu plotseling en dat was best even wennen. De afstand tussen ons, de dienstplichtig soldaten, en de officieren was plotseling gigantisch en daar zaten dan ook nog de onderofficieren tussen, want ook die waren nu onze meerderen. En als ik het weekend thuis was of op een bijeenkomst van de VVD moest ik weer terugschakelen naar de situatie van voor de militaire diensttijd.<br />
Tijdens de opleiding in Utrecht zag ik diverse van mijn vroegere klasgenoten van het IVA weer terug en dat maakte het allemaal wel wat eenvoudiger dan wanneer ik tussen uitsluitend onbekenden terecht zou zijn gekomen.<br />
<br />
<h2>
Naar Stroe en de Wittenberg</h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-C77yOiQE5cs/UpXoag9nJWI/AAAAAAAAA7A/Db3U1frtweo/s1600/stroe_maj-mulder-kazerne-006.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="201" src="http://2.bp.blogspot.com/-C77yOiQE5cs/UpXoag9nJWI/AAAAAAAAA7A/Db3U1frtweo/s320/stroe_maj-mulder-kazerne-006.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Ingang van Kamp Stroe in de jaren '60<br />
<i>Bron: www.legerplaats.nl</i></td></tr>
</tbody></table>
Na afloop van mijn opleiding volgde de overplaatsing naar de parate troepen. <br />
<br />
In mijn geval was dat de <span style="color: #cc0000;">113de Wielvoertuigen Herstelcompagnie,</span> die was gevestigd op het <span style="color: #cc0000;">kamp Stroe</span>, gelegen tussen Garderen en Kootwijk (<i>vanaf 22 mei 1990 de Majoor Mulder Kazerne)</i>. Op Stroe waren alleen werkplaatsen.<br />
We konden daar dus niet slapen en we waren gelegerd in de nabijgelegen <span style="color: #cc0000;">legerplaats de Wittenberg</span>. <br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-YaPGjcDZwvo/UpMg7i61eII/AAAAAAAAA4Y/7IvreegjFQU/s1600/Chinees25111960.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://3.bp.blogspot.com/-YaPGjcDZwvo/UpMg7i61eII/AAAAAAAAA4Y/7IvreegjFQU/s400/Chinees25111960.jpg" width="231" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Het eerste Chinese restaurant in Harderwijk<br />
<i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 25-11-1960</i></td></tr>
</tbody></table>
Toen ik op de Wittenberg arriveerde was de eerste bekende die ik zag, mijn IVA-schoolvriend<span style="color: #cc0000;"> Ad Theijsmeijer</span>, die tijdens de militaire dienstplichtperiode steeds twee maanden op mij vooruit liep. In de Utrechtse Kromhout-kazerne hadden we ook al twee maanden op dezelfde zaal gebivakkeerd maar hij was daar al twee maanden eerder aangekomen en hij ging dus ook weer twee maanden eerder weg. Naar toen bleek was hij bij dezelfde compagnie ingedeeld als ik en ook nog op dezelfde kamer, die we deelden met nog 10 andere dienstplichtigen. En dus trokken we vanaf dat moment ook weer samen op. <br />
<br />
Ad beschikte over een auto en we gingen vaak samen of met nog een of twee kamergenoten naar Harderwijk om te eten bij mijn ouders of soms bij het Chinese restaurant <span style="color: #cc0000;">„Tche-Tong"</span> in de Hondegatstraat 6. Ze hadden er uitstekende loempia's. De oude heer <span style="color: #cc0000;">Wang</span>, van wie de zaak was, maakte de rekening nog op met behulp van een telraam. Tche-Tong werd in 1960 geopend en was het eerste Chinese restaurant in Harderwijk.<br />
<br />
Toen we op een avond terugreden, na een bezoek aan Tche-Tong, zette Ad de autoradio aan en hoorden we op het nieuws het heugelijke bericht dat de dienstplicht werd ingekort met twee maanden en dat dat ook gold voor degenen die op dat moment als dienstplichtige onder de wapenen waren.<br />
<i>"Jemig Peter"</i>, riep Ad, <i>"dat betekent dat we vanavond twee maanden bij de Chinees hebben gezeten!"</i><br />
<br />
Wij zaten in Stroe bij een peloton dat zich bezig hield met het onderhoud van de voertuigen van de eigen compagnie. Daartoe behoorden enkele <span style="color: #cc0000;">Nekaf Jeeps</span> en voorts <span style="color: #cc0000;">vrachtwagens van het type YA314</span>, enkele kleine terreinvrachtwagen, de <span style="color: #cc0000;">YA126,</span> bijgenaamd<span style="color: #cc0000;"> "wapendrager"</span>, rijdende werkplaatsen, de zogeheten "toolkits" en enkele takelwagens. Met uitzondering van de jeeps waren al die voertuigen van het merk <span style="color: #cc0000;">DAF</span>. En, waar tegenwoordig voor dit soort auto's diesel de norm is, werden ze allemaal nog aangedreven door ouderwetse zijklep benzinemotoren die allemaal uitblonken door een matige betrouwbaarheid en een grote dorst. Voorts was ons peloton verantwoordelijk voor de levering van brandstof en smeermiddelen ten behoeve van de compagnies voertuigen. Het tanken van de wagens geschiedde met de hand door middel van jerrycans van 20 liter.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-Gl93engV4bc/UpN9cgZJU4I/AAAAAAAAA44/9YaQUqws-l0/s1600/romneyloodsen-stroe_maj-mulder-kazerne-002.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="251" src="http://2.bp.blogspot.com/-Gl93engV4bc/UpN9cgZJU4I/AAAAAAAAA44/9YaQUqws-l0/s400/romneyloodsen-stroe_maj-mulder-kazerne-002.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Kamp Stroe met de halfronde Romneyloodsen en enige YA 314 legertrucks<br />
<i>Bron: www.legerplaats.nl</i></td></tr>
</tbody></table>
We werkten in een oude van golfplaten opgetrokken <span style="color: #cc0000;">Romneyloods</span> en daarnaast was het kantoortje van onze motor transport onderofficier, de <span style="color: #cc0000;">sergeant eerste klasse</span> <span style="color: #cc0000;">Klein</span>. Het was een vriendelijke baas, die niet ver voor zijn pensionering zat, en die geregeld in een soort overspannen toestand verkeerde. Ik werd al snel zijn zelfbenoemde assistent, want het sleutelen aan vrachtwagens was nu niet direct een van mijn favoriete bezigheden. Als sergeant Klein het weer eens niet zag zitten, gooide hij soms alle papieren die op zijn bureau lagen in de lucht waarna hij begon te jammeren dat het wat hem betreft niet meer hoefde.<br />
<i>"Gaat u nu maar even een wandelingetje maken in het bos, sergeant en blijft u maar net zo lang weg als u wilt. En laat die papieren maar liggen; ik ruim die rommel wel op "</i>, zei ik bij dat soort gelegenheden tegen hem en zo geschiedde. Soms bleef hij inderdaad weg tot tegen het eind van de dagelijkse diensttijd...<br />
<br />
Achter de loods stookten we ook wel eens grote vuren met behulp van overtollige benzine. De hoeveelheid benzine die we in voorraad hadden moest namelijk overeenkomen met het gereden aantal kilometers en het bijbehorende gemiddelde verbruik van onze voertuigen. Als we minder verbruikt hadden dan dat gemiddelde, hielden we benzine over en dat kon niet volgens de ambtelijke normen. Die benzine moest dus verdwijnen en dat leverde dan die gigantische vuren op met vlammen van soms wel meer dan 10 meter hoog. Als ik er nu aan terug denk was dat natuurlijk een waanzinnige toestand. De inefficiëncy, waarmee ik werd geconfronteerd was soms schokkend.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-8EpNaCdegOU/UpUZVUV5cSI/AAAAAAAAA58/qlaydzvNY7g/s1600/stroe_maj-mulder-kazerne-001.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="255" src="http://1.bp.blogspot.com/-8EpNaCdegOU/UpUZVUV5cSI/AAAAAAAAA58/qlaydzvNY7g/s400/stroe_maj-mulder-kazerne-001.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="font-size: 13px; text-align: center;">Werkplaats Technische Dienst Kamp Stroe met een rij Nekaf jeeps<br />
<i>Bron: www.legerplaats.nl</i></td></tr>
</tbody></table>
Zo werd er eenmaal per week een rit met een vrachtwagen gemaakt naar een leger-opslagplaats in de buurt van Naarden.<br />
Met die vrachtwagen ging dan meestal iets mee als een kapotte pioniersschop of een zaklantaarn die het niet meer deed; veel meer was het eigenlijk nooit.<br />
<br />
Die rit moest iedere week met zijn tweeën worden gemaakt, ook als er niets te vervoeren viel, in een vrachtwagen met een laadvermogen van 3 ton en een gemiddeld verbruik van 1 op 2 (!).<br />
<div>
<br /></div>
<br />
Samen met dienstplichtig sergeant<span style="color: #cc0000;"> Op de Woerd</span>, ik meen dat zijn voornaam<span style="color: #cc0000;"> Johan</span> was, heb ik in die tijd een document gemaakt van zo ongeveer 10 A4-tjes, waarin we de door ons opgemerkte verspillingen aan de kaak stelden en aanbevelingen deden hoe de zaken zouden kunnen worden verbeterd. Dat document hebben we toen naar het Ministerie van Defensie gestuurd maar we hebben er nooit een reactie op ontvangen...<br />
<br />
Een zeer opmerkelijke figuur in onze compagnie was<span style="color: #cc0000;"> Jan van Vriesland</span>, de zoon van de schrijver-dichter Victor van Vriesland. Hij was bijzonder welbespraakt, net als zijn vader, en haalde heel vaak streken uit, waarvoor hij dan op rapport moest bij de commandant. Daar begon hij dan steevast een enorm betoog en dat leidde er dan, meestal na een minuut of tien, toe dat Van der Pol dolgepraat riep:<i> "Van Vriesland, hou op, ga uit mijn ogen, wegwezen!"</i>, waarna Jan vertrok en ons triomfantelijk meldde dat het hem weer was gelukt. Éénmaal lukte het hem echter niet om onder straf uit te komen. Dat was toen hij op zijn kamer, die naast de onze lag, een losse flodder afschoot uit zijn UZI pistool-mitrailleur, zijn kamergenoten en wij schrokken ons rot. Op dat moment kwam juist de sergeant van de week binnen, die nog net de rook uit de loop van Jan´s wapen kon zien komen. Onder dat vergrijp kon hij dus niet meer uitkomen en hij verdween toen voor enige tijd in het cachot. Hoe hij aan dat losse flodder patroon was gekomen, heb ik nooit gehoord. Op internet zag ik dat Jan in 2012 is overleden<i>(bron: www.nederlandsepoezie.org).</i><br />
<i><span style="font-size: x-small;"><br /></span></i>
<br />
<div id="stcpDiv" style="left: -1988px; position: absolute; top: -1999px;">
Na
echtscheiding (23-7-1946) gehuwd op 31-10-1946 met
Anna Maria Gesina Baan. Uit dit huwelijk werden 1 zoon en 1
dochter geboren. Na echtscheiding (26-9-1951) - See more at:
http://www.historici.nl/Onderzoek/Projecten/BWN/lemmata/bwn3/vriesland#sthash.PA7TKYnf.dpuf</div>
<h2>
"Belangrijke werkzaamheden"</h2>
Onze compagniescommandant was, vriendelijk uitgedrukt, niet een van de slimste mensen, die ik heb gekend. Hij had het eind jaren veertig, tot zijn eigen verbazing, tot officier geschopt, dankzij enkele "heldhaftige acties" in Indonesië. Hij ging er prat op dat hem dat toch maar mooi was gelukt, ondanks het feit dat hij alleen maar lagere school plus twee jaar ULO (Uitgebreid Lager Onderwijs) had gehad.<br />
Tijdens mijn verblijf in Stroe werd deze <span style="color: #cc0000;">kapitein Van der Pol</span> bevorderd tot majoor. Meteen nadat het bericht van zijn bevordering hem had bereikt, liep hij een ererondje over het kamp, waarbij hij overal waar hij iemand zag met luide stem verkondigde:<br />
"<i>Ik ben bevorderd tot majoor, en dat twee jaar eerder dan ik had verwacht!"</i><br />
Toen ik een keer door de gang van het compagnies-gebouw liep werd ik door Van der Pol binnengeroepen. Hij bood me een sigaret aan en zei daarna:<br />
<i>"Ik heb een aantal papieren uit Den Haag gekregen die ik vandaag ingevuld moet terugsturen maar ik heb er helemaal geen tijd voor. Kun jij er eens naar kijken?" </i><br />
Drie kwartier later had ik de formulieren ingevuld en kon de commandant ze ondertekenen en terugsturen. Later hoorde ik van zijn naaste medewerker, <span style="color: #cc0000;">adjudant De Pooter</span>, dat hij er weken op had zitten zwoegen en er niet uit kon komen.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-igjAWmlY49k/UpU_MTqevCI/AAAAAAAAA6U/5787hg3ukDI/s1600/abomad30011953.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="640" src="http://3.bp.blogspot.com/-igjAWmlY49k/UpU_MTqevCI/AAAAAAAAA6U/5787hg3ukDI/s640/abomad30011953.jpg" width="360" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Een voorbeeld van de (nogal naïeve) voorlichting in de jaren '50<br />
Een curieus contrast is de reclame voor Doris Day-schriften er pal onder<br />
<i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 30-01-1953</i></td></tr>
</tbody></table>
Van adjudant De Pooter kregen we af en toe de zogeheten <span style="color: #cc0000;">NBC-instructie</span>. NBC stond voor <span style="color: #cc0000;">Nucleaire, Biologische en Chemische oorlogvoering</span> <i>(klik <a href="http://www.defensie.nl/nimh/collecties/audiovisuele_collectie/audiovisuele_collectie_koninklijke_landmacht/nbc-oorlogvoering/b72_zweet_spaart_bloed_demonstratie_paddestoel">hier</a> voor een ` geheim` militair voorlichtingsfilmpje uit 1956)</i>. Bij het gedeelte over de nucleaire oorlogvoering werden instructies gegeven hoe te handelen in geval van een nucleaire explosie. Zo kregen we te horen dat we, na het zien van de verblindende lichtflits van een ontploffende atoombom, dekking moesten zoeken in een greppel of achter een aarden wal en daar enige tijd moesten blijven schuilen. Hoe lang werd er niet bij vermeld... <br />
<br />
Die instructies sloegen natuurlijk helemaal nergens op en dat liet ik ook duidelijk merken.<br />
Na afloop van die les hield De Pooter mij achter en zei:<i> </i><br />
<i>"Je hebt natuurlijk volkomen gelijk maar ik moet dit nu eenmaal zo vertellen. Ik weet zelf ook wel dat het gewoon sprookjes zijn maar iedereen slikt het, normaal gesproken, voor zoete koek..." </i><br />
Na dat gesprekje riep hij me soms binnen in zijn kantoortje en hield daar dan ellenlange betogen over de politieke toestand in de wereld. Daar ging dan wel eens een middagje mee heen.<br />
<br />
Als ik dan terugkwam in ons kantoortje, riep sergeant Klein vertwijfeld:<i> "Waar was je in vredesnaam?"</i> <i>"Ik moest een haastklus opknappen voor adjudant De Pooter"</i>, antwoordde ik dan. Klein slaakte daarop een diepe zucht en deed er vervolgens het zwijgen toe.<br />
<i></i><br />
<i></i>
Geregeld moest ik naar Harderwijk voor een bijeenkomst van de JOVD of de VVD en daarvoor kreeg ik altijd toestemming en hoefde pas de volgende ochtend weer terug te komen. De reden waarom het voor mij erg makkelijk was om die toestemming te krijgen was, naar ik vermoed, gelegen in het feit dat ik, toen ik net in Stroe was gearriveerd, tijdens een gesprek met een van mijn meerderen er uit flapte dat ik een kennis was van <span style="color: #cc0000;">generaal Christan</span> en dat ik ook de toenmalige minister van defensie, de <span style="color: #cc0000;">VVDer Den Toom</span>, kende. Nu was kennen, in het geval van de minister, wel een heel groot woord want ik had de man ooit een keer de hand geschud maar het verhaal van generaal Christan klopte wel.<br />
Die terloopse opmerking werd blijkbaar serieus genomen en had achteraf zijn invloed niet gemist want de leiding vond kennelijk dat ze mijn "belangrijke politieke werkzaamheden" niet moesten dwarsbomen.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-Rzz9V1xL-_M/UpW2f283_gI/AAAAAAAAA6k/wBGt-2zKrdg/s1600/stroe_maj-mulder-kazerne-052.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="255" src="http://1.bp.blogspot.com/-Rzz9V1xL-_M/UpW2f283_gI/AAAAAAAAA6k/wBGt-2zKrdg/s400/stroe_maj-mulder-kazerne-052.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Hier hielden wij onze dagelijkse pauzes, die soms lang uitliepen...<br />
<i>Bron: www.legerplaats.nl</i></td></tr>
</tbody></table>
Voor onze wekelijkse sportmiddagen had ik ook een goede smoes bedacht. Als ik er achter kwam, dat er een veldloop met bepakking op het programma stond of een rondje hindernissenbaan, meldde ik mij steevast af onder het mom dat ik achter liep met de administratieve afwikkeling van de brandstof en smeermiddelen voorraad en dat werkte altijd... Maar als we een recreatief spelletje volleybal gingen spelen in de gymzaal, was ik wel altijd van de partij.<br />
<br />
<h2>
<br />Een spannende week</h2>
Tijdens mijn militaire diensttijd woedde de Koude Oorlog tussen de landen van de NATO en die van het Warschau Pact in alle hevigheid voort. Een van de dieptepunten was de <span style="color: #cc0000;">inval van de Sovjet Unie in Tsjechoslowakije</span>, die plaatsvond in de nacht van dinsdag 20 op woensdag 21 augustus 1968. Met die inval kwam er een einde aan de zogeheten <span style="color: #cc0000;">Praagse lente</span> onder leiding van de toenmalige Tsjechische partijleider Alexander Dubcek.<br />
Naar aanleiding van deze gebeurtenis werden de troepen van de NATO-lidstaten in de hoogste staat van paraatheid gebracht en daar was ook in onze compagnie veel van te merken.<br />
Alle voertuigen moesten worden nagekeken, volgetankt en beladen met alles dat nodig was voor een verblijf te velde in oorlogsgebied. Voor ons lag dat gebied ergens in het noorden van Duitsland. We moesten klaar staan om binnen enkele uren na het daartoe gegeven bevel te kunnen vertrekken. Die situatie bleef in het eerste weekend na de inval nog steeds van kracht. Het gevolg was dat we dat weekend op de legerplaats moesten blijven in plaats van met weekend verlof te kunnen gaan. In de loop van de nieuwe week normaliseerde de situatie zich enigszins en het volgende weekend mochten we gelukkig allemaal weer met verlof.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-AtMlqoItODk/UpU-WjWlKoI/AAAAAAAAA6M/n_zWK1D-0hM/s1600/Praag22081968B.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="427" src="http://3.bp.blogspot.com/-AtMlqoItODk/UpU-WjWlKoI/AAAAAAAAA6M/n_zWK1D-0hM/s640/Praag22081968B.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>De zwartgekleurde landen op de kaart waren lid van de NATO, de grijze van het Warschau Pact en de witte neutraal<br />Schilder's Nieuws- en advertentieblad 22-08-1968</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<h2>
Hoog bezoek</h2>
Tegen het eind van mijn diensttijd kwam generaal Christan een keer op bezoek in Stroe. Hij had daar in feite niets te zoeken want hij was commandant van de vierde divisie en ons onderdeel behoorde tot het eerste legerkorps. Maar hij had mij het weekend daarvoor verteld wat hij van plan was.<br />
Op het afgesproken tijdstip liep ik "toevallig" net langs het compagniesgebouw op het moment dat hij in zijn dienstauto met chauffeur arriveerde. Onze commandant en zijn adjudant waren naar buiten gesneld toen ze door de wacht waren gewaarschuwd, dat er een generaal op bezoek kwam. Zij stonden in de houding voor het gebouw op het moment dat Christan uitstapte.<i> </i><br />
<i>"Hee, mijnheer Offerman"</i>, was het eerste dat hij zei.<br />
<i>"Hee mijnheer Christan"</i>, antwoordde ik en ik schudde hem de hand.<br />
<i>"Wil je mij even voorstellen aan deze heren?"</i>, vroeg hij en zo gebeurde.<br />
Ik moest toen inwendig enorm lachen om de onthutste blikken van onze majoor en onze adjudant en ik zag en hoorde ze bijna denken:<i> "Verdomd het klopt dus, hij kent inderdaad een generaal." </i>In feite was de heer Christan veel te bescheiden om een dergelijke grap uit te halen maar hij wilde mij, na mijn ervaringen met de leiding van onze compagnie te hebben aangehoord, die lol niet onthouden en bovendien zat mijn diensttijd er toen vrijwel op dus het had verder geen gevolgen meer voor de onderlinge verhoudingen.<br />
<i></i><br />
<i></i>
In<span style="color: #cc0000;"> maart 1969</span> kwam er een eind aan mijn militaire diensttijd, tot groot verdriet van sergeant Klein, die zelfs nog aan mij vroeg of ik niet wat langer wilde blijven. Het was, zoals ik hiervoor reeds opmerkte, een erg vriendelijke man en hij begreep wel dat ik aan een dergelijk verzoek geen gehoor kon geven.<br />
Van veel ex-dienstplichtigen hoor je dat ze een geweldige diensttijd hebben gehad of dat ze in hun diensttijd een "echte man" zijn geworden. Ik heb dat toch echt anders ervaren en ik heb ook geen enkele foto van mijn militaire diensttijd.<br />
Wat mij vooral is bijgebleven zijn de inefficiëncy, de verspillingen, de weinig professionele leiding van onze compagnie en dat er vaak erg weinig was te doen. Voor mij was het daarom meer een uitermate curieuze periode, waaraan ik niet echt warme herinneringen bewaar. Ik was vooral blij, toen het er op zat...<br />
<br />
<br />leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-7179871722158420542013-11-20T17:37:00.000+01:002013-11-20T18:50:00.304+01:00Liberaal Harderwijk in de late jaren zestigIn de loop van mijn laatste schooljaar op het IVA in Driebergen werd ik benaderd door onze buurman, <span style="color: #cc0000;">Barend Daansen</span>, met het voorstel om eens na te denken over de mogelijke oprichting van een regionale afdeling van de liberale jongerenorganisatie, de <span style="color: #cc0000;">JOVD</span> (Jongeren Organisatie Vrijheid en Democratie).<br />
Mijn ouders stemden altijd PvdA en als rechtgeaarde jonge man was ik het in die tijd, bijna per definitie, oneens met hun keuzes. Het leek me daarom een perfect moment om een politieke daad te stellen, die recht tegen hun ideeën in ging.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-KlNtOIFuav8/UouACAIHXtI/AAAAAAAAA04/J2XO3CM2pLE/s1600/JOVD13031967.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="288" src="http://1.bp.blogspot.com/-KlNtOIFuav8/UouACAIHXtI/AAAAAAAAA04/J2XO3CM2pLE/s320/JOVD13031967.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Aankondiging van de oprichtingsvergadering<br />
<i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 13-03-1967</i></td></tr>
</tbody></table>
Na nog enkele gesprekken met buurman Daansen, die afdelingsvoorzitter was van de VVD, besloot ik dat er spijkers met koppen moesten worden geslagen en ging ik op zoek naar enkele politieke medestanders van mijn eigen leeftijdsgroep. Die vond ik al snel in mijn voormalige schoolgenoot <span style="color: #cc0000;">Albert (Appie) Panhuyzen</span>.<br />
<br />
Vervolgens werd er op <span style="color: #cc0000;">woensdagavond 15 maart</span><br />
<span style="color: #cc0000;">1967</span> in hotel Baars een oprichtingsbijeenkomst georganiseerd van de <span style="color: #cc0000;">JOVD, afdeling NW-Veluwe</span> onder auspiciën van de heren<span style="color: #cc0000;"> Daansen </span>en<span style="color: #cc0000;"> Sterrenburg</span>.<br />
De heer P. Sterrenburg was toen VVD-raadslid in Putten.<br />
<br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-rek50Ewb_Lg/Uot_Y2MQpZI/AAAAAAAAA00/Kpv6pbXC29E/s1600/JOVD20031967.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="640" src="http://1.bp.blogspot.com/-rek50Ewb_Lg/Uot_Y2MQpZI/AAAAAAAAA00/Kpv6pbXC29E/s640/JOVD20031967.jpg" width="321" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Nabespreking van de oprichtingsvergadering<br />
<i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 20-03-1967</i></td></tr>
</tbody></table>
Tijdens de oprichtingsbijeenkomst werd het woord gevoerd door <span style="color: #cc0000;">Maarten Lekkerkerker</span>, de vice-voorzitter van het landelijke JOVD-bestuur. De JOVD was, anders dan andere politieke jongerenorganisaties, niet rechtstreeks gelinkt aan een politieke partij maar had wel sterke ideologische banden met de VVD. In die tijd was er binnen de JOVD een richtingenstrijd gaande over de toekomstige koers van het liberalisme. D'66 was een jaar eerder opgericht en een groep JOVD-ers voelde zich sterk aangetrokken tot het meer progressief liberale geluid van deze nieuwe partij. Maar die D'66- stroming heeft binnen de JOVD nooit de overhand gekregen.<br />
<br />
Het voorlopige bestuur van de nieuw opgerichte afdeling Noord-West Veluwe van de JOVD zag er als volgt uit:<br />
Voorzitter: <span style="color: #cc0000;">Albert Panhuyzen</span><br />
Secretaris/penningmeester: <span style="color: #cc0000;">Peter Offerman</span> (ik dus)<br />
Tweede secretaris:<span style="color: #cc0000;"> Joke Overdijk</span> uit Putten.<br />
<br />
Dat betekende voor mij een heleboel extra werk, zoals het organiseren van bijeenkomsten, het leggen van contact met en uitnodigen van, liefst prominente, sprekers, het uitschrijven en versturen van de uitnodigingen aan de leden, het bijhouden van het kasboek, etc. <br />
<br />
Ten behoeve van de contributie en donatie inkomsten, timmerde mijn vader, met frisse tegenzin, <span style="color: #cc0000;">een houten geldkistje</span>, waarop ook nog de letters JOVD werden geschilderd. Ik heb dat kistje vele jaren later teruggevonden in de inboedel van mijn ouderlijk huis en heb het nog ergens in mijn bezit. Als het ter zijner tijd weer eens opduikt, zal ik op deze plek alsnog een foto plaatsen van dit, voor de politieke geschiedenis van Harderwijk, zo belangrijke kleinood...<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Gedurende de eerste paar maanden moest ik die werkzaamheden combineren met de laatste loodjes van mijn IVA-opleiding in Driebergen en vanaf herfst 1967 tot begin 1969 met mijn militaire diensttijd. Hoe het mij, als dienstplichtig soldaat, lukte om daarvoor geregeld vrij van dienst te krijgen zal ik beschrijven in een volgende blog.<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-z3JTUU5_ymM/UozZ_SWxTTI/AAAAAAAAA38/AXPZeefDQ-k/s1600/JOVD07031968.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://2.bp.blogspot.com/-z3JTUU5_ymM/UozZ_SWxTTI/AAAAAAAAA38/AXPZeefDQ-k/s400/JOVD07031968.jpg" width="192" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 07-03-1968</i></td></tr>
</tbody></table>
Al vrij spoedig had onze afdeling enkele tientallen leden. Die leden wilden natuurlijk ook wel iets terug voor hun lidmaatschap en dat kregen ze ook. We organiseerden, gemiddeld één maal per maand een soort <span style="color: #cc0000;">politiek café</span>, door ons <span style="color: #cc0000;">contact-bijeenkomsten</span> genoemd. Meestal werden die bijeenkomsten gehouden in <span style="color: #cc0000;">The Old Besi Inn</span> op de Vischmarkt in Harderwijk.<br />
<br />
In samenwerking met de VVD afdelingen in onze regio organiseerden we<span style="color: #cc0000;"> lezingen over actuele politieke onderwerpen</span>. Wij, de jongeren, namen daarvoor in een aantal gevallen het voortouw en de VVD liftte dankbaar met ons mee. Het gebeurde ook wel eens andersom en in ieder geval kregen we van de VVD vaak wel de hoogst noodzakelijke financiële ondersteuning.<br />
<div>
<br /></div>
Onze eerste bijeenkomst werd reeds binnen een maand na de oprichting gehouden. Het betrof een causerie over het onderwerp <span style="color: #cc0000;">"NATO en ontwapening"</span>, die op 5 april 1967 werd gehouden in een zaaltje van de Rooms-Katholieke kerk aan de Van Maerlantlaan. Een dergelijk onderwerp mocht zich in de hoogtijdagen van de koude oorlog in een grote belangstelling verheugen, zeker in een garnizoensstad als Harderwijk.<br />
<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-SPHTmC0jX7Y/UouFeUa5FdI/AAAAAAAAA1Y/EljaQXOCSwc/s1600/JOVD03041967.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="250" src="http://1.bp.blogspot.com/-SPHTmC0jX7Y/UouFeUa5FdI/AAAAAAAAA1Y/EljaQXOCSwc/s400/JOVD03041967.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 03-04-1967</i></td></tr>
</tbody></table>
Er was in die periode, eind jaren zestig, meer ruimte voor de boodschap van de niet-confessionele partijen dan daarvoor. Dat gold inmiddels ook in veel van de regio's waar die partijen decennia lang nauwelijks concurrentie hadden ondervonden van partijen, waarvoor een bepaalde religieuze overtuiging niet de basis vormde. Het was een duidelijk teken dat de <span style="color: #cc0000;">ontzuiling van onze samenleving</span> op gang was gekomen.<br />
<br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-4HhYrDayeXA/UouaQmipKfI/AAAAAAAAA2s/RvSfY-frjS8/s1600/JOVD14031968.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://4.bp.blogspot.com/-4HhYrDayeXA/UouaQmipKfI/AAAAAAAAA2s/RvSfY-frjS8/s400/JOVD14031968.jpg" width="188" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad<br />14-03-1968</i></td></tr>
</tbody></table>
Het feit dat we onze bijeenkomsten vrijwel uitsluitend in Harderwijk organiseerden veroorzaakte al vrij spoedig onvrede in de andere woonplaatsen, die tot onze afdeling behoorden.<br />
Het leidde er toe dat op 4 maart 1968, dus een jaar na de opichting van onze afdeling, reeds een<span style="color: #cc0000;"> nieuwe afdeling van de JOVD</span> ontstond voor de plaatsen Ermelo, Putten en Nijkerk.<br />
<br />
Ik kan mij niet meer herinneren of <span style="color: #cc0000;">Peter Overdijk</span>, die in het krantenbericht wordt genoemd als penningmeester van het voorlopige bestuur ook familie was van Joke Overdijk, die in ons voorlopig bestuur 2e secretaris was. Zij woonden toen wel allebei in Putten, dus wellicht waren het broer en zus.<br />
<br />
Ik weet niet ook niet hoe het verder is gegaan met deze afdeling; wel zag ik dat in 1981 een (her)oprichting heeft plaatsgevonden in Ermelo van de JOVD, afdeling NW-Veluwe, maar als ik het goed heb begrepen was dit initiatief een kort leven beschoren.<br />
.<br />
Het voortbestaan van dergelijke politieke jongerenorganisaties is vaak afhankelijk van het enthousiasme van een kleine groep jongeren. Zo gauw zij stoppen vanwege carrière en gezin gaat de afdeling ten onder.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-kFbxpSTA-og/UoyWVqrasWI/AAAAAAAAA3s/Vp-OpHg9fxY/s1600/JOVD21031968.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="640" src="http://3.bp.blogspot.com/-kFbxpSTA-og/UoyWVqrasWI/AAAAAAAAA3s/Vp-OpHg9fxY/s640/JOVD21031968.jpg" width="248" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 21-03-1968</i></td></tr>
</tbody></table>
<h2>
</h2>
<div>
<br /></div>
<h2>
Een politiek "incident"</h2>
In maart 1968 werd in het Schildertje een brief gepubliceerd die ik, in overleg met Albert Panhuyzen en buurman Daansen, had opgesteld.<br />
<br />
Het betrof een reactie op een artikel in het januarinummer van het landelijke orgaan van de JOVD, <span style="color: #cc0000;">"de Driemaster"</span>. Hierin werd op ironische wijze het apartheidsregime in Zuid Afrika onder vuur genomen. Het artikel ademde, als ik het mij goed herinner, meer de geest van D'66 dan die van de VVD.<br />
<br />
De inhoud was de <span style="color: #cc0000;">afdeling Ermelo van de CHJO</span> in het verkeerde keelgat geschoten en had geleid tot een redactionele aanval op de JOVD. Voor mijn jongere lezers vermeld ik nog dat de CHJO de <span style="color: #cc0000;">Christelijk Historische Jongeren Organisatie</span> was. Deze was verbonden met de CHU (Christelijk Historische Unie), een van de drie confessionele partijen, die in de jaren zeventig fuseerden tot het CDA.<br />
<br />
De inhoud van de brief spreekt voor zich en is hiernaast te lezen. Het was, voor zover ik mij herinner, het enige politieke "incident" waar ik ooit bij betrokken ben geweest.<br />
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
VVD kopstukken</h2>
Tot de liberale voormannen die we, samen met de VVD, in de late jaren zestig voor een lezing naar onze regio wisten te halen behoorden:<br />
<br />
<span style="color: #cc0000;">Cornelis ("Cees") Berkhouwer</span> (1919-1992); hij was in de tweede-kamer-fractie van de VVD woordvoerder justitie en later buitenlandse zaken. Hij was een groot voorstander van Europese samenwerking en is, na zijn vertrek uit de tweede kamer een aantal jaren voorzitter geweest van het Europees parlement. Toen ik hem belde om hem te vragen of hij bij ons wilde komen spreken was ik behoorlijk gespannen. Het was de eerste keer dat ik zo iets deed en ik vroeg mij af of ik geen hoongelach als reactie zou krijgen. Maar de heer Berkhouwer was allervriendelijkst en stelde voor meteen een datum te prikken voor zijn optreden in Harderwijk.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-c1EjRew1Ag8/UouEM2YvLOI/AAAAAAAAA1E/HdZ1DLpE2GQ/s1600/JOVD+04041968.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://1.bp.blogspot.com/-c1EjRew1Ag8/UouEM2YvLOI/AAAAAAAAA1E/HdZ1DLpE2GQ/s320/JOVD+04041968.jpg" width="203" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 04-04-1968</i></td></tr>
</tbody></table>
<span style="color: #cc0000;">Hendrik ("Henk") Johan Lubert Vonhoff</span> (1931-2010); hij was indertijd defensiewoordvoerder binnen de tweede kamer fractie van de VVD en later staatssecretaris van cultuur, recreatie en maatschappelijk werk (CRM), burgemeester van Utrecht en commissaris van de koningin in Groningen.<br />
<br />
Vonhoff gaf zijn lezing "<i>Storm op zee of in een glas water" op 18 maart 1968 </i>in Nunspeet en dat was toen een soort thuiswedstrijd voor hem. Zijn ouders waren, na de pensionering van zijn vader, naar Nunspeet verhuisd en stonden daar aan de basis van de, toen net nieuw opgerichte, lokale VVD afdeling.<br />
<br />
De moeder van de heer Vonhoff was in die tijd een van de initiatiefneemsters van de nieuw opgerichte vrouwenafdeling NW-Veluwe van de VVD. Dit initiatief paste uitstekend in het tijdsbeeld van de late jaren zestig en de jaren zeventig, waarin de vrouwenemancipatie een aantal belangrijke impulsen kreeg.<br />
<span style="color: #cc0000;"><br /></span>
<span style="color: #cc0000;">Frederik ("Frits") Portheine</span> (1923-1990); hij was een gedegen financieel-economisch specialist. Hij was o.m. lid van de Tweede-Kamer-fractie van de VVD en woordvoerder economische zaken, (kern)energiebeleid en midden- en kleinbedrijf . Hij hield zijn lezing in Ermelo. Het onderwerp en de spreker spraken mij totaal niet aan met als gevolg dat ik me van die lezing weinig of niets meer kan herinneren.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-IRh9HgxjJ0w/UouYcWA1I8I/AAAAAAAAA2k/CR8znShW0Jw/s1600/JOVD13061968.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="640" src="http://3.bp.blogspot.com/-IRh9HgxjJ0w/UouYcWA1I8I/AAAAAAAAA2k/CR8znShW0Jw/s640/JOVD13061968.jpg" width="259" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 13-06-1968</i></td></tr>
</tbody></table>
<span style="color: #cc0000;">Willem Jacob ("Molly") Geertsema</span> (1918-1991).<br />
De heer Geertsema was in die tijd vice-voorzitter van de tweede kamer fractie van de VVD. Hij combineerde het (vice) fractievoorzitterschap met de functie van burgemeester te Wassenaar.<br />
Later was hij nog minister van binnenlandse zaken en commissaris van de koningin in Gelderland.<br />
Geertsema behoorde, in tegenstelling tot wat zijn geaffecteerde accent deed vermoeden, tot de linkervleugel binnen de VVD. Hij was een verklaard voorstander van samenwerking met de PvdA en was een van de eerste politici die opkwamen voor de rechten van homoseksuelen in de samenleving.<br />
<br />
Hij kwam samen met zijn vrouw naar Harderwijk en we aten, voorafgaande aan zijn lezing, samen met hen in "<span style="color: #cc0000;">De Coninckskelder</span>". Dat was in die tijd een soort bistro, gevestigd in de Vijhestraat, waar je onder meer, flink doorbakken, biefstuk met champignons en kruidenboter kon eten en dat vormde toen zo ongeveer het toppunt van het culinaire kunnen in Harderwijk...<br />
<br />
<h2>
Geen telefoon in Vierhouten</h2>
Het echtpaar Geertsema leerde ik die avond kennen als bijzonder aangename mensen. Het bleek dat ze hun weekends geregeld doorbrachten in <span style="color: #cc0000;">een houten groepsverblijf van de scouting </span>op de Vierhoutense heide. Als de scouts het niet nodig hadden mocht de familie Geertsema het gebruiken. Ik ben daar later, samen met Albert Panhuyzen, nog een keer bij hen op bezoek geweest.<br />
Het huis lag aan het eind van een zandpad en had een zeer primitieve inrichting. De Geertsema's vonden dat prachtig. Het mooiste vonden ze dat ze er niet gestoord konden worden en dat ze daar de hectiek van de Haagse politiek even konden ontvluchten. Er was geen telefoon in dat huis en mobiele telefoon en internet bestonden nog niet. Ze waren er kortom <span style="color: #cc0000;">onbereikbaar</span>.<br />
<br />
Ik vroeg toen aan de heer Geertsema hoe dat dan moest in geval van een plotselinge crisissituatie.<br />
<i>"Daar hebben we natuurlijk wel aan gedacht"</i>, antwoordde hij.<br />
<i>"En we hebben er het volgende op gevonden. Als we op vrijdagmiddag of zaterdagmorgen hier naar toe gaan. geef ik het telefoonnummer van de beheerder van het postagentschap in Vierhouten aan mijn secretaresse of, als zij zelf ook weg is, aan een van mijn andere naaste medewerkers. Als er dan echt stront aan de knikker is in Den Haag, bellen ze dat nummer. De postmeester, waar we ons altijd even melden als we hier het weekend zijn, stapt dan op zijn motorfiets en komt hier naar toe. Ik stap dan bij hem achterop om in zijn kantoortje te bellen en wandel dan na afloop van mijn telefonade terug. En als het echt moet, rijden we eerder dan gepland terug naar het westen. In de paar jaar die we hier nu geregeld komen is dat gelukkig pas een keer nodig geweest"</i>.<br />
<br />
Tijdens dat bezoek aan Vierhouten, probeerde de heer Geertsema mij ook uit te leggen waarom hij zo gefascineerd was door <span style="color: #cc0000;">cricket</span>. Ik denk dat hij een van de weinige Nederlanders was die de geheimen van deze zo Britse sport wist te doorgronden. Maar hij had dan ook in zijn gedrag veel weg van een echte ouderwetse gentleman.<br />
Vele jaren later hoorde ik van een nichtje van mij, die verpleegkundige was, dat zij toevalligerwijze de heer Geertsema in zijn laatste levensfase heeft verzorgd. Ze noemde hem een echte heer en een buitengewoon vriendelijk en bijzonder mens. Daar valt, wat mij betreft, niets op af te dingen.<br />
<br />
<h2>
De VVD</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
In 1968 werd ik naast JOVD lid ook lid van de VVD. Het liberale gedachtegoed werd volgens de VVD geschreven met drie V's. Die stonden voor Verdraagzaamheid, Vrijheid en Verantwoordelijkheid en dat waren begrippen, waar ik mij uitgesproken door aangetrokken voelde.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-xqNKgL1L-bE/UoueYYJq5oI/AAAAAAAAA3E/p36ZNK_t-1s/s1600/VVD01061970+%25282%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="88" src="http://2.bp.blogspot.com/-xqNKgL1L-bE/UoueYYJq5oI/AAAAAAAAA3E/p36ZNK_t-1s/s320/VVD01061970+%25282%2529.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 10-6-1970</i></td></tr>
</tbody></table>
Ik had toen ook kunnen kiezen voor het lidmaatschap van D'66 maar die partij stond in Harderwijk nog niet op de kaart. <br />
Ik werd in dat jaar 21 en vanaf die leeftijd kon je lid worden van een "grote mensen partij". <br />
Ik bezocht in de twee jaren daarna trouw de bijeenkomsten die de afdeling Harderwijk organiseerde. Die bijeenkomsten vonden vrijwel altijd plaats bij <span style="color: #cc0000;">hotel Baars</span>.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-j6_hUR5cXqo/UouSNbuJsTI/AAAAAAAAA2I/dIzWZIcNHiM/s1600/VVD01051969+(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://4.bp.blogspot.com/-j6_hUR5cXqo/UouSNbuJsTI/AAAAAAAAA2I/dIzWZIcNHiM/s320/VVD01051969+(2).jpg" width="269" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Het nieuwe bestuur van de VVD in 1969<br />
<i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 01-05-1969</i></td></tr>
</tbody></table>
De Harderwijkse medeleden, waarmee ik in die tijd het meest contact had waren, naast afdelingsvoorzitter (tot medio 1969) en buurman Barend Daansen:<br />
<br />
<span style="color: #cc0000;">Jan Smit</span>, de directeur/eigenaar van het gelijknamige touringcar bedrijf en van de Harderwijkse Citroen garage.<br />
<br />
<span style="color: #cc0000;">Jan van Bijsteren</span> van de gelijknamige palingrokerij aan de boulevard en van de viskraam op de Markt.<br />
Ik kocht wel eens paling bij de rokerij van Jan. Als er verder geen klanten waren zei Jan dan: <br />
<i>"Kom maar even mee naar achteren want deze palingen hier zijn eigenlijk meer voor de toeristen"</i>. In de rokerij hingen de mooiste palingen, nog half warm in de rookkanalen.<i> "Deze moet je hebben"</i>, zei Jan dan, <i>"proef maar"</i>. Hij haalde dan een paar van die palingen van de rooklijn en die aten we dan uit het vuistje op. Dat waren natuurlijk de lekkerste palingen die je kon krijgen.<br />
<br />
<span style="color: #cc0000;">Generaal-Majoor G.H. ("Bob") Christan</span>,<br />
De eerste vermelding in het Schildertje van Christan in de omgeving Harderwijk, is als kolonel en commandant legerplaats Ermelo ( 28/03/1958); in de krant van 12/07/1963 wordt hij voor het eerst genoemd als generaal-majoor en commandant van de vierde divisie van de Koninklijke Landmacht.<br />
<br />
Met hem heb ik eens een indringende discussie gehad over mijn standpunt inzake kernwapens. Ik was het in die tijd op vrijwel alle punten eens met de standpunten van de VVD maar niet op dat ten aanzien van de nucleaire bewapening. Vanaf het moment dat ik begreep wat kernwapens konden aanrichten, heb ik ze altijd beschouwd als de meest verwerpelijke uitvinding die de mens ooit heeft gedaan en ik was onder geen voorwaarde bereid dat standpunt te herzien.<br />
Tijdens de discussie memoreerde de heer Christan het feit dat vele Nederlanders die destijds in de Jappenkampen waren geïnterneerd, bijzonder blij waren met de bespoediging van het einde van de Tweede Wereldoorlog, dankzij de Amerikaanse atoombommen op Hiroshima en Nagasaki. Voor het standpunt van die mensen had en heb ik alle begrip.<br />
Maar voor het overige bleef ik vasthouden aan mijn mening dat het bezit van en daarmee de bereidheid tot het inzetten van nucleaire wapens in een conflict onaanvaardbaar was. Christan stelde toen dat dit standpunt weliswaar afweek van het officiële partijstandpunt van de VVD maar dat er voor een dergelijke principiële houding ruimte moest bestaan binnen de partij. Daarmee was deze discussie ten einde en dronken we samen nog een glaasje bier. <br />
<br />
Na zijn pensionering is de heer Christan nog jaren bestuurslid geweest van de plaatselijke afdeling van de VVD. Daarnaast was hij tussen 1970 en 1978 <span style="color: #cc0000;">wethouder</span> met de portefeuilles Financiën, Onderwijs, Cultuur, Recreatie en Personeelszaken ( later ook Sportzaken).<br />
In de Harderwijkse raad trokken de VVD en de PvdA vaak samen op als tegenwicht voor de confessionele partijen. En daarmee deden ze, op gemeentelijk niveau, hetzelfde dat de heer Geertsema indertijd al bepleitte in de landelijke politiek.<br />
<div>
<br /></div>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-qp9_qy1trSY/UouGW0T3RgI/AAAAAAAAA1g/n59wvcL_KV4/s1600/Christanfoto31081970.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="248" src="http://4.bp.blogspot.com/-qp9_qy1trSY/UouGW0T3RgI/AAAAAAAAA1g/n59wvcL_KV4/s640/Christanfoto31081970.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De nieuwe gemeenteraad in 1970 bestond uit 20 mannen en 1 vrouw. Op deze foto het kakelverse college van B&W: v.l.n.r. de heer P. van Kalsbeek, mevr. Mr. H.A. Strijd-Groenewegen, burgemeester G.J. Numan, secretaris S. Sikkes, de heer D. Klaasen (aan het woord) en de heer Christan (dus uiterst rechts).<br />
<i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 31-08-1970</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-b6gicwDuXC0/UouPTVUAWdI/AAAAAAAAA1w/SpiRx7_jX6w/s1600/Christan22101998.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="295" src="http://2.bp.blogspot.com/-b6gicwDuXC0/UouPTVUAWdI/AAAAAAAAA1w/SpiRx7_jX6w/s400/Christan22101998.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 22-10-1998</i></td></tr>
</tbody></table>
De heer Christan was jaren lang actief in verschillende besturen. Zo werd hij in 1974 lid van de stichtingsraad van <span style="color: #cc0000;">Het Gelders Orkest</span>. In de jaren '90 was hij o.m. voorzitter van de <span style="color: #cc0000;">Vereniging tot Wering van de Bedelarij (door Werkverschaffing)</span>, de oudste instelling op het gebied van maatschappelijk werk in Harderwijk die werd opgericht in 1850. <br />
In die hoedanigheid gaf hij 3 schilderijen in bruikleen aan het Veluws Museum. <br />
<br />
In 1998 werd aan hem het eerste exemplaar van het standaardwerk "<span style="color: #cc0000;">De Geschiedenis van Harderwijk</span>" (eindred. J. Folkerts) overhandigd.<br />
<br />
Ik heb hem voor het laatst gesproken in 1994, bij de uitvaartplechtigheid van mijn moeder. Ik herinner mij hem als een kleine en bescheiden man met een groot verstand en een innemende persoonlijkheid.<br />
<br />
<h2>
Gemeenteraadsverkiezingen</h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-Br8zkht3BqI/UouTFQ6e1HI/AAAAAAAAA2Q/7MinYWZDaaU/s1600/VVD12031970.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://3.bp.blogspot.com/-Br8zkht3BqI/UouTFQ6e1HI/AAAAAAAAA2Q/7MinYWZDaaU/s400/VVD12031970.jpg" width="227" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Daar stond ik dan als laatste op de lijst!!<br />
<i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 12-03-1970</i></td></tr>
</tbody></table>
Zoals boven al te lezen viel, werden in het<span style="color: #cc0000;"> voorjaar van 1970</span> gemeenteraadsverkiezingen gehouden. Voorafgaand daaraan moesten de partijen die meededen een lijst met kandidaten inleveren. Die lijsten werden tijdens een afdelingsvergadering opgesteld. Zo ook bij onze plaatselijke VVD afdeling.<br />
<br />
Ik was er toen natuurlijk erg trots op, dat mijn naam prijkte op de kandidatenlijst. Ik was tenslotte pas 23 jaar. Het is echter uiteindelijk niet zo ver gekomen, want kort daarna ben ik uit Harderwijk vertrokken en mijn plaats op de lijst werd ingenomen door <span style="color: #cc0000;">Mr. H.C. Vos</span>, die zich niet meer verkiesbaar had gesteld maar nu als lijstduwer fungeerde.<br />
<br />
Het hoe en waarom van mijn vertrek zal ik behandelen in een blog die nog in het verschiet ligt.<br />
<br />
Hierna ben ik niet meer actief geweest in de politiek. <br />
Had mijn leven anders gelopen, als ik in Harderwijk was gebleven? Had ik dan wellicht een loopbaan in de politiek gehad? Niemand zal het weten...<br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-ZXKdI-PmQTI/UouiNKj0-sI/AAAAAAAAA3c/Jv82XwIzwGo/s1600/VVD28051970+(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="278" src="http://2.bp.blogspot.com/-ZXKdI-PmQTI/UouiNKj0-sI/AAAAAAAAA3c/Jv82XwIzwGo/s400/VVD28051970+(2).jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Het is aardig om te zien dat in de advertentie de beroepen werden vermeld<br />
<i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 21-5-1970</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-7rUoKBv-7hQ/Uouhtq2b0HI/AAAAAAAAA3U/akVYWumP8zw/s1600/VVD21051970.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://2.bp.blogspot.com/-7rUoKBv-7hQ/Uouhtq2b0HI/AAAAAAAAA3U/akVYWumP8zw/s400/VVD21051970.jpg" width="307" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Opmerkelijk is dat ook de adressen werden vermeld,<br />
dus toen geen privacy- of veiligheidsoverwegingen...<br />
<i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 21-5-1970</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
Wel kan ik vast verklappen dat mijn politieke standpunten vanaf de jaren zeventig, tot vreugde van mijn ouders, zijn opgeschoven naar een meer linkse plek binnen het politieke spectrum en dat ik mijn lidmaatschap van zowel de VVD als de JOVD in januari 1971 beëindigde.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Ik kan mij absoluut niet meer herinneren hoe het verder is gegaan met "onze" afdeling van de JOVD , na de beëindiging van het lidmaatschap en na mijn vertrek uit Harderwijk. Waarschijnlijk heb ik dit op afstand nauwelijks meer kunnen volgen.<br />
<br />
<br />
Naar ik van de website van de JOVD heb begrepen, is de dichtstbijzijnde afdeling van de JOVD momenteel die van Zwolle.....leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-6797918149425070862013-11-13T18:28:00.000+01:002013-12-18T20:10:27.280+01:00Harderwijk-DriebergenDe opleiding aan het<span style="color: #cc0000;"> Instituut Voor de Autohandel (IVA)</span>, waar ik in september 1965 aan begon, duurde 2 jaar. Er zaten in die tijd alleen maar jongens, waarvan een deel in het internaat woonde, dat bij de school hoorde. Ook waren er jongens die in een particulier pension in Driebergen woonden. En er was een deel van de leerlingen, die op en neer reisde tussen hun ouderlijk huis en de school. Tot die laatste categorie behoorde ik. <br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-zkNUYXZ_B7I/UoOWnxIgM_I/AAAAAAAAAz4/13j18Tt8US0/s1600/jaguarmark2.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="287" src="http://1.bp.blogspot.com/-zkNUYXZ_B7I/UoOWnxIgM_I/AAAAAAAAAz4/13j18Tt8US0/s400/jaguarmark2.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Er was in mijn tijd op het IVA een leerling die in zo'n auto reed</td></tr>
</tbody></table>
Een groot deel van de leerlingen beschikte over een eigen auto. Veel van de ouders hadden een eigen bedrijf; in de meeste gevallen was dat een garage. Het was de bedoeling dat de zoon, die op het IVA zat, dat bedrijf op termijn zou overnemen. En veel van de ouders zaten zo goed in de slappe was, dat ze het zich konden veroorloven om hun zoon een auto ter beschikking te stellen. En dat waren niet alleen maar Citroen 2CV's , Austin of Morris Mini's en Fiatjes 600 maar in sommige gevallen zelfs Alfa Romeo's, MG's of Volvo's. En er was zelfs een leerling die reed in een enorme <span style="color: #cc0000;">Jaguar Mark Ten Saloon.</span><br />
<span style="color: #cc0000;"><br /></span>
Voor mij was dat echter niet weggelegd en ik kon er, eerlijk gezegd, niet mee zitten want ik heb mij altijd gerealiseerd dat de kosten voor deze opleiding een flinke financiële aderlating betekenden voor mijn ouders. Ik behoorde tot de relatief kleine groep van leerlingen, die op en neer pendelde per openbaar vervoer.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-VX7KBnwTgOY/UrHwy8O4bdI/AAAAAAAABII/DafJByn8QEU/s1600/Buskaart+IVA+def.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="227" src="http://3.bp.blogspot.com/-VX7KBnwTgOY/UrHwy8O4bdI/AAAAAAAABII/DafJByn8QEU/s640/Buskaart+IVA+def.JPG" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Coll. Peter Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<h2>
<br /></h2>
<h2>
Altijd op tijd...</h2>
Om op tijd op school te zijn, moest ik s'morgens al om ongeveer 6 uur opstaan. In de zomer ging dat wel maar s'winters viel dat niet altijd mee. Ik ging dan, na het ontbijt, met de fiets naar het station en nam daar de trein naar Amersfoort. Ik kan mij niet herinneren dat die trein toen ooit vertraging heeft gehad. Als er in de winter een wissel was bevroren, werd deze door een lokale NS-medewerker met een petroleum of benzine brander tijdig ontdooid. Elektronica kwam er in die tijd nog niet aan te pas. Ik realiseer me de laatste tijd steeds vaker dat vooruitgang in bepaalde opzichten nogal betrekkelijk is.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-qC7QgYqvgQ8/UoOvWGMI96I/AAAAAAAAA0Y/FGqqzaH9ELM/s1600/nmbbus1960hilversum.JPG" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="212" src="http://1.bp.blogspot.com/-qC7QgYqvgQ8/UoOvWGMI96I/AAAAAAAAA0Y/FGqqzaH9ELM/s320/nmbbus1960hilversum.JPG" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Rechts een Leyland 4710- bus van NBM, een zgn Bolramer streekbus <br />
voor het station van Hilversum in de jaren'60<br />
<i>Bron: website Langs de rails www.nicospilt.com</i></td></tr>
</tbody></table>
Vanaf Amersfoort ging de reis verder met een (destijds) olijfgroene bus van de <span style="color: #cc0000;">NBM, de Nederlandse Buurtspoorweg Maatschappij</span>. De NBM gevestigd te Zeist, was van 1900 tot 1973 een Nederlands vervoerbedrijf dat <span style="color: black;">tram- en lokaalspoorwegen en later, onder de naam</span><span style="color: #cc0000;"> Nederlandse Buurtvervoer Maatschappij</span><span style="color: black;">, buslijnen exploiteerde in de provincies Noord-Holland, Utrecht en Gelderland. Het was een c</span>ollega-maatschappij van de VAD (Veluwse Autobus Dienst).<br />
Ik nam altijd buslijn 56, deze reed via Soesterberg, Huis ter Heide en Zeist naar Driebergen en ook hier kwamen vertragingen vrijwel nooit voor.<br />
<br />
De <a href="http://wiki.ovinnederland.nl/wiki/NBM_Dienstregeling_1968">NBM Dienstregeling 1966</a> is hier te lezen; de route van <a href="http://wiki.ovinnederland.nl/wiki/Lijn_56_Amersfoort_Station_-_Doorn_Postkantoor">buslijn 56</a> staat hier op internet en de oude "bolramer" streekbus is in <a href="http://youtu.be/a76JNSh-ppw">dit filmpje</a> rijdend te zien.<br />
<br />
<h2>
Op een keer na</h2>
Weer of geen weer, de bus reed ook over spiegelgladde wegen en bij dichte mist. Ik ben slechts eenmaal te laat op school gekomen. Dat kwam omdat de bus in de buurt van Zeist in een flauwe bocht van de weg gleed en tegen een boom belandde. Daarbij braken diverse zijruiten en een van de medepassagiers raakte licht gewond door rondvliegende glasscherven. De chauffeur verbond het slachtoffer met behulp van de verbanddoos die aan boord was en waarschuwde via de mobilofoon de NBM-dienstleider. Deze alarmeerde de politie, die even later poolshoogte kwam nemen en al snel weer vertrok. Ongeveer 20 minuten later arriveerden een takelwagen en een vervangende bus, waarin we overstapten om onze reis te vervolgen over de nog steeds spiegelgladde weg. Ik meen dat ik door dit incident toen een half uur te laat op school was. Dat was die dag uiteraard ook het geval met veel leerlingen die met hun eigen auto naar school kwamen. Maar het geheel uitvallen van bus en/of treindiensten als gevolg van weersomstandigheden heb ik in mijn IVA tijd niet meegemaakt. <br />
<br />
<h2>
Harderwijkers</h2>
In de twee jaar die ik op het IVA zat, waren er nog drie andere leerlingen, die in Harderwijk woonden. Dat waren Bart van Hove, Erik Schilderman en Wim den Herder.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-dnGrKix2rzk/UoLAXmivJgI/AAAAAAAAAzo/8UK71exScQs/s1600/FIAT850Coupe-2365_1.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="195" src="http://2.bp.blogspot.com/-dnGrKix2rzk/UoLAXmivJgI/AAAAAAAAAzo/8UK71exScQs/s320/FIAT850Coupe-2365_1.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Wim de Herder had een Fiat 850 Coupé</td></tr>
</tbody></table>
<span style="color: #cc0000;">Wim den Herder</span> was een zoon van een van de broers die de toeristische bedrijven aan de Harderwijkse boulevard en de rondvaartboten exploiteerden. Hij begon in september 1966 aan zijn opleiding maar hield het na drie maanden alweer voor gezien. Hij woonde vlak bij mij en had van zijn ouders een fonkelnieuwe <span style="color: #cc0000;">Fiat 850 Coupé</span> gehad, waarmee hij op en neer reed. Gedurende die drie maanden reed ik iedere dag met hem mee.<br />
Wim heeft later in de bedrijven van zijn vader en zijn oom gewerkt, laatstelijk (vanaf 1984) als directeur van het Recreatiestrand in Harderwijk. Hij is helaas in 1985 veel te jong overleden; hij was pas 37 jaar oud...<br />
<br />
<span style="color: #cc0000;">Eric Schilderman</span> was de zoon van een toenmalige Harderwijkse gemeenteambtenaar en woonde, als ik het mij goed herinner tijdens zijn IVA tijd in een Driebergs pension. Later zijn Erik en ik nog een tijdje collega's geweest maar daarop kom ik terug in een latere blog (Van Smeerkuil tot showroom).<br />
<span style="color: #cc0000;">Bart van Hove</span> zat in zijn tweede jaar toen ik in mijn eerste zat. Hij heeft maar enkele jaren in Harderwijk gewoond en reed in dat eerste IVA jaar van mij ook met het openbaar vervoer op en neer. Hij was dus in dat jaar mijn reismaatje. Hij is te zien op een foto in mijn eerdere blog Jan de Groot en ik van 31 oktober 2003. Ik werkte in de vakanties bij het Esso-station aan de Hoofdweg en hij was al van school af omdat hij een jaar hoger zat en kwam af en toe zijn auto voltanken. Bart kwam oorspronkelijk uit Amstelveen en is daar later ook weer gaan wonen.<br />
<br />
<h2>
Rijbewijs</h2>
<div>
Een voorwaarde, die het IVA stelde aan een ieder die in aanmerking wilde komen voor het einddiploma van de opleiding, was het bezit van een geldig rijbewijs. </div>
<div>
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-QC_uUKxmFz8/UoK91ezt_2I/AAAAAAAAAzU/7crYH0zYWMY/s1600/autorijschool+06031964.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="267" src="http://1.bp.blogspot.com/-QC_uUKxmFz8/UoK91ezt_2I/AAAAAAAAAzU/7crYH0zYWMY/s320/autorijschool+06031964.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 06-03-1964</i></td></tr>
</tbody></table>
Ik was reeds in maart 1965 begonnen met rijlessen, die door mijn ouders werden betaald, bij de Harderwijkse autorijschool van de heer<span style="color: #cc0000;"> Maas</span> <span style="color: #cc0000;">van den Brink</span>. Ik kreeg geen rijles van Van den Brink zelf maar van zijn schoonzoon, de heer <span style="color: #cc0000;">E. (van Erik?) Landwaard</span>.<br />
De theorieavonden werden wel door Maas van den Brink zelf gegeven. Hij was een bijzonder kleurrijke figuur figuur die ook in de toenmalige Harderwijkse politiek een rol speelde. Zo zat hij jarenlang voor de Boerenpartij, jawel, die van boer Koekoek, in de Harderwijkse gemeenteraad en ook gedurende een zittingsperiode in de provinciale staten van Gelderland.<br />
<div>
<br />
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-VobtlGtJjzQ/UoK_WuJjikI/AAAAAAAAAzc/eTr3MrBYZD4/s1600/fd-taunus17mp360a.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="286" src="http://4.bp.blogspot.com/-VobtlGtJjzQ/UoK_WuJjikI/AAAAAAAAAzc/eTr3MrBYZD4/s400/fd-taunus17mp360a.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Illustratie uit de brochure van de Ford Taunus 17 M, model 1961 t/m 1964</td></tr>
</tbody></table>
<br />
De lessen werden gegeven in een <span style="color: #cc0000;">Ford Taunus 17M</span> met slechts drie versnellingen. Die versie van de 17M werd vanwege zijn vormgeving in de volksmond wel <span style="color: #cc0000;">"de badkuip"</span> genoemd.<br />
<br />
Toen ik daar voor het eerst in weg reed, had ik het gevoel dat ik "het kunstje van het autorijden" nooit zou leren; veel van mijn lezers zullen dat enigszins desperate gevoel, na hun allereerste rijles, ongetwijfeld herkennen.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-4KiB5mDHTFM/UoK7hA0FMcI/AAAAAAAAAzE/gpcu3capzZU/s1600/hotel+Wilhelmina+Harderwijk.jpeg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="212" src="http://4.bp.blogspot.com/-4KiB5mDHTFM/UoK7hA0FMcI/AAAAAAAAAzE/gpcu3capzZU/s320/hotel+Wilhelmina+Harderwijk.jpeg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Hotel Wilhelmina, waar de rijexamens werden afgenomen</td></tr>
</tbody></table>
Kort voor het begin van mijn eerste schooljaar op het IVA, deed ik voor de eerste keer rij examen. Daarvoor moest ik mij melden in <span style="color: #cc0000;">hotel Wilhelmina</span>, tegenover het station van Harderwijk, waar toen altijd de rijexamens werden afgenomen. Ik had die dag eigenlijk in bed moeten blijven want ik was geveld door een soort zomergriep en had een temperatuur van 39.5. Het was dan ook geen wonder dat ik tijdens het examen sommige dingen dubbel zag en andere dingen juist helemaal niet maar ik vond het zonde van het examengeld om het niet toch te proberen.<br />
<br />
In oktober mocht ik het nogmaals proberen; ik kreeg daarvoor een vrije dag van school. Omdat ik de eerste keer, ondanks de koorts, wel was geslaagd voor het theoretische deel van het examen, hoefde ik alleen de praktijk over te doen en dat was toen geen probleem meer. Mijn rijbewijs ontving ik in november 1965, deze maand dus 48 jaar geleden.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-RHKVpwhHW2U/UrHxK1BxR9I/AAAAAAAABIQ/iAY5uSd2AVQ/s1600/Rijbewijs+def.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="312" src="http://2.bp.blogspot.com/-RHKVpwhHW2U/UrHxK1BxR9I/AAAAAAAABIQ/iAY5uSd2AVQ/s640/Rijbewijs+def.JPG" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Coll. Peter Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<h2>
Twee linker handen</h2>
Gelukkig was het overgrote deel van de lessen op het IVA gewijd aan de theoretische kennis, die nodig was om uiteindelijk als zelfstandige ondernemer een autobedrijf te kunnen leiden. Zo waren er de technische vakken over de werking van de diverse onderdelen, waaruit een auto is opgebouwd maar ook vakken als Bedrijfskunde, Verkooptechniek, Wetskennis en Diagnostiek. Bij dit laatste vak leerden we het stellen van de diagnoses van complexe technische defecten. Simpele zaken als een lekke band of een lege accu bleven daarbij natuurlijk buiten beschouwing.<br />
Voorts waren er twee vakken waar ik in mijn latere leven veel profijt van heb gehad;<span style="color: #cc0000;"> Technisch Engels</span> en het vak <span style="color: #cc0000;">Lezingen</span>. Daarbij werden richtlijnen gegeven voor het samenstellen en de opbouw van lezingen. En iedere leerling moest in de loop van de opleiding ook zelf enkele lezingen samenstellen en voordragen.<br />
Tenslotte hadden we iedere week een halve dag praktijkles in de werkplaats van de school. Dat was voor mij een ware bezoeking want, zoals ik in een eerdere blog reeds heb gemeld, ik had en heb twee linker handen. Zelfs met de eenvoudigste werkzaamheden had ik moeite. Vooral de elektrische installatie bleef voor mij veel geheimen houden en dat in een tijd, waarin ingewikkelde elektronische systemen in auto's nog verre toekomstmuziek waren. Maar met veel geluk en de nodige coulance van mijn praktijkleraren slaagde ik er toch in, om de praktijklessen na ieder trimester af te ronden met een mager zesje op mijn rapport.<br />
In deze opsomming ontbreken de vakken <span style="color: #cc0000;">Public Relations</span> en <span style="color: #cc0000;">Marketing</span>. Die vakken waren toen nog veel minder belangrijk dan ze later zijn geworden. Ze waren min of meer ingebed in de vakken Bedrijfskunde en Verkooptechniek.<br />
<br />
<h2>
Reis- en schoolvrienden</h2>
Tijdens mijn trein- en busreizen verkeerde ik op de meeste dagen in vast gezelschap. Het eerste jaar waren dat de hiervoor genoemde <span style="color: #cc0000;">Bart van Hove</span> en enkele beroeps-onderofficieren, die in Harderwijk woonden maar hun werk hadden in een van de Amersfoortse kazernes. En in de bus naar Driebergen verkeerden we vaak in gezelschap van enkele secretaresses, die in Zeist werkzaam waren. Die reisgenoten ontmoette ik opnieuw in mijn tweede jaar, na de kerstvakantie, omdat Wim den Herder reeds na drie maanden was gestopt met zijn IVA opleiding en ik dus opnieuw met het openbaar vervoer moest gaan reizen.<br />
Soms zaten er in de bus ook twee Hongaarse jongetjes van een jaar of 7 à 8 oud, die naar de Internationale School in Soesterberg gingen. Ze werden door hun vader naar de bus gebracht en reisden dan alleen verder. Met hun vader spraken ze Hongaars, met ons Nederlands en met hun klasgenootjes Engels.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-5TTrmiD2uKw/UrHx6FVyAJI/AAAAAAAABIc/hbUfTdBlh8Y/s1600/Leerlingenkaart+IVA+def.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="280" src="http://1.bp.blogspot.com/-5TTrmiD2uKw/UrHx6FVyAJI/AAAAAAAABIc/hbUfTdBlh8Y/s400/Leerlingenkaart+IVA+def.JPG" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Mijn eerste leerjaar aan de IVA<br /><i>Coll. Peter Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
Hoewel dit een blog is met het accent op Harderwijk moet ik toch nog twee niet Harderwijkse schoolvrienden noemen, omdat ze voor mij een bijzondere rol speelden.<br />
In de eerste plaats is dat <span style="color: #cc0000;">Ad Theijsmeijer</span> met wie ik, bijna vijftig jaar later, nog steeds bevriend ben. Ik zou over onze gezamenlijke belevenissen een aparte serie blogs kunnen schrijven.<br />
Daarnaast wil ik <span style="color: #cc0000;">Wim Oude Weernink</span> nog vermelden. Samen met hem zat ik in de redactie van het blad van de leerlingenvereniging, de <span style="color: #cc0000;">LIVA Post</span>. Daar heb ik mijn eerste schreden gezet op het gebied van geschreven redactionele teksten.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://1.bp.blogspot.com/-i2I6KFy_qr4/UoOiRdUv3wI/AAAAAAAAA0I/1oDHE-sVrmc/s1600/Spyker.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="http://1.bp.blogspot.com/-i2I6KFy_qr4/UoOiRdUv3wI/AAAAAAAAA0I/1oDHE-sVrmc/s320/Spyker.jpg" width="207" /></a></div>
Samen met Wim heb ik in oktober 1967, enkele maanden na de voltooiing van onze opleiding, mijn eerste reis naar Londen gemaakt. We gingen er per vliegtuig naar toe en bezochten daar toen de <span style="color: #cc0000;">London Motor Show</span>, die werd gehouden in het expositie-paviljoen van "Earls Court". Het was in de tijd dat de Engelse auto industrie nog een vooraanstaande rol speelde; Engeland was, na de Verenigde Staten, toen het tweede auto producerende land ter wereld. Over onze reis naar Londen heeft Wim in juli 2008 <a href="http://www.autokopen.nl/columns/2008/juli/25409-london-motor-show-1">een column</a> geschreven. <br />
Wim is later een gerespecteerd autojournalist geworden en hij is nog steeds geregeld te horen en te zien op radio en tv. Hij is ook de auteur van twee standaardwerken over de geschiedenis van de merken <span style="color: #cc0000;">Spyker</span> en <span style="color: #cc0000;">Lancia</span>. Voorts was hij jurylid van het <span style="color: #cc0000;">Concours d'élegance</span>, dat geregeld wordt gehouden in de tuinen van paleis Het Loo.<br />
Daar staan inmiddels dan vaak auto's bij, die, toen ik in Driebergen op school zat net nieuw op de markt waren verschenen en die inmiddels de status van klassieker hebben bereikt....leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-13459250353906120192013-11-05T14:26:00.003+01:002013-11-18T22:31:27.183+01:00Het einde van mijn middelbare schooltijd<div style="text-align: right;">
</div>
De tijd die ik op het <span style="color: #cc0000;">Christelijk Lyceum Harderwijk</span> (CLH) heb doorgebracht werd gekenmerkt door ups en downs. Over leraren, medeleerlingen en schoolvrienden heb ik in vorige blogs reeds geschreven.<br />
Mijn middelbare schooltijd viel zo ongeveer samen met het hoogtepunt van <span style="color: #cc0000;">de koude oorlog</span> tussen de Verenigde Staten en haar bondgenoten enerzijds en de Sovjet Unie met de overige Warschaupact landen anderzijds. Het was mede daardoor een tijd waarin mijn belangstelling voor de wereldpolitiek sterk toenam. Wij lazen thuis het <span style="color: #cc0000;">Algemeen Handelsblad</span>, na een fusie NRC/Handelsblad geheten, en ik besteedde in de loop van mijn HBS periode steeds meer tijd aan het spellen van de krant. <br />
Bij nader inzien moet ik toegeven dat ik mijn prioriteiten niet altijd goed stelde want als ik uitgebreid de krant las en ook nog leuke dingen met mijn vrienden deed, bleef er te weinig tijd over om te studeren en mijn huiswerk te maken.<br />
<br />
<h2>
Verkiezingen</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
De politiek deed, op miniatuurschaal, ook eenmaal per jaar van zich spreken in schoolverband.<br />
Er waren dan verkiezingen voor een nieuw bestuur van de leerlingenvereniging, <span style="color: #cc0000;">Utile Dulce</span> (UD).<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-H7eK-MJu7gQ/UnfMDsce2ZI/AAAAAAAAAww/IzGKj7Vo2co/s1600/schoolverkiezing+1+def.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="416" src="http://3.bp.blogspot.com/-H7eK-MJu7gQ/UnfMDsce2ZI/AAAAAAAAAww/IzGKj7Vo2co/s640/schoolverkiezing+1+def.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Flinke opkomst voor de verkiezingstoespraken op het plein van onze school<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
Die verkiezingen werden, net als in de grote politiek, voorafgegaan door een campagne van de diverse kandidaten voor het voorzitterschap.<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-gAYcuf5aBoA/UnfMGgpjMdI/AAAAAAAAAw4/er2jfysrnSY/s1600/schoolverkiezing+2+def.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="240" src="http://4.bp.blogspot.com/-gAYcuf5aBoA/UnfMGgpjMdI/AAAAAAAAAw4/er2jfysrnSY/s320/schoolverkiezing+2+def.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Kandidaat-voorzitter en klasgenoot Jan Jaap Molemaker, <br />
stoer uitgerust met hoge hoed en pijp...<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
Elke kandidaat had ook een echt verkiezingsprogramma en probeerde natuurlijk zo opvallend mogelijk aan de weg te timmeren.<br />
<br />
Meestal deden die verkiezingen me niet veel; ik was niet echt actief in verenigingsverband. Maar toen mijn klasgenoot <span style="color: #cc0000;">Jan Jaap Molemaker</span> een keer een gooi deed naar het voorzitterschap, had hij mijn volle steun. Ik weet helaas niet meer in welk jaar dat was (ik denk dat het in 1962 of 1963 was) en of hij toen inderdaad de verkiezing heeft gewonnen.<br />
<br />
<h2>
Naar Delfzijl</h2>
Schoolreisjes werden in de eerste drie klassen van het CLH in de jaren zestig niet gemaakt. Pas in de hoogste klassen werd er af en toe een uitstapje georganiseerd.<br />
<div style="text-align: start;">
<span style="text-align: center;">Mijn vriend </span><span style="color: #cc0000; text-align: center;">Jan de Groot</span><span style="text-align: center;"> doorliep de school sneller dan ik. In 1964, toen hij in de vierde klas van de HBS-b zat, organiseerde zijn scheikundeleraar, </span><span style="color: #cc0000; text-align: center;">Ir. De Jonge</span><span style="text-align: center;"> een tweedaagse excursie naar </span><span style="text-align: center;">de</span><span style="color: #cc0000; text-align: center;"> sodafabriek bij Delfzijl </span><span style="text-align: center;">( Ir. De Jonge overleed enkele maanden daarna).</span><br />
<span style="text-align: center;"><br /></span></div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-_XPm-RW4Qyo/Unfj5JwztoI/AAAAAAAAAxs/FyTh0Cli8as/s1600/sodafabriek+bus+smit+def.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="210" src="http://2.bp.blogspot.com/-_XPm-RW4Qyo/Unfj5JwztoI/AAAAAAAAAxs/FyTh0Cli8as/s320/sodafabriek+bus+smit+def.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Het was soms lastig om de bochten te nemen <br />
op de smalle wegen en bruggetjes in de Groningse dorpen<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
Er waren enige tijd voor de dag van vertrek nog plaatsen over in de bus, die konden worden ingenomen door belangstellende uit andere klassen. Ik heb mij daar toen voor aangemeld. <br />
<br />
En zo vertrokken wij op zekere dag naar het hoge noorden voor het enige schoolreisje in mijn HBS tijd.<br />
<br />
De reis werd gemaakt met een touringcar van de <span style="color: #cc0000;">Harderwijkse busonderneming Smit</span>, die later ook het automerk Citroën in Harderwijk vertegenwoordigde.<br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-AU6qokFje98/Unfj0eZLzpI/AAAAAAAAAxk/Y9eHBveYuH0/s1600/sodafabriek1+def.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="176" src="http://2.bp.blogspot.com/-AU6qokFje98/Unfj0eZLzpI/AAAAAAAAAxk/Y9eHBveYuH0/s320/sodafabriek1+def.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De sodafabriek in 1964 met rechts een binnenvaartschip <br />
en midden een trein met bolvormige gashouders (o.i.d.)<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
De sodafabriek in Farmsum bij Delfzijl werd in 1954 gebouwd, kwam in 1957 in productie en werd op 6 juni 1958 geopend door koningin Juliana. De opening is te zien op een oud filmpje van het Polygoon-journaal op GAVA, Gronings Audio-Visueel Archief (ook via archieven.nl)<br />
<br />
Het was een van de modernste en grootste fabrieken in zijn soort ter wereld. Ik vond de uitleg van het productieproces en de daaropvolgende rondleiding door de fabriek een indrukwekkende ervaring...<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-wjqZW-1IWMw/Unji_tFhiII/AAAAAAAAAyY/cyoUctErm20/s1600/sodafabriek+2+def.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="213" src="http://3.bp.blogspot.com/-wjqZW-1IWMw/Unji_tFhiII/AAAAAAAAAyY/cyoUctErm20/s320/sodafabriek+2+def.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De sodafabriek met Ir. de Jonge op de voorgrond<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
Deze sodafabriek was de eerste fabriek van het huidige chemiepark bij Delfzijl. In 1958 kocht de voorloper van Akzo Nobel, de <span style="color: #cc0000;">Koninklijke
Nederlandse Zoutindustrie</span>, de overige participanten uit. In 1998 werd de
fabriek verkocht aan het Engelse Brummer Mond, dat weer werd
overgenomen door het Indiase Tata Chemicals Europe. In 2009 werd de soda-productie in Delfzijl gestaakt en kwamen 120 mensen op straat te staan. De fabriek is daarna steeds verder in verval geraakt. In het voorjaar van 2013 werd een begin gemaakt met de sloop van de
gebouwen en installaties van de sodafabriek en mijn foto's zijn dus van inmiddels echt vergane glorie.<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Tijdens het schoolreisje hebben we gegeten en overnacht in de unieke <span style="color: #cc0000;">drijvende</span> <span style="color: #cc0000;">jeugdherberg</span> <span style="color: #cc0000;">P.A. Koerts</span>. Deze jeugdherberg was gevestigd op een oud zeilschip, dat in de haven van Delfzijl lag.<br />
Pieter Albert Koerts was, zoals veel Groningers, naar Kalamazoo in Michigan, USA geëmigreerd en bouwde daar een goedlopend schildersbedrijf op. In 1953 besloot hij nog eenmaal zijn geboorteplaats te bezoeken maar voordat hij in Groningen aankwam, overleed hij plotseling in een hotel in Amsterdam. <br />
Ter nagedachtenis aan zijn vader schonk zijn zoon een bedrag aan Delfzijl waarmee een driemast-bark werd aangekocht voor de vestiging van de lokale jeugdherberg. Het zeilschip heeft van <a href="http://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?id=NVHN-20020322-AE0010005&vw=org&lm=pieter%2Calbert%2Ckoert">1956 tot 1964</a>, dus uiteindelijk maar 9 jaar lang, dienst gedaan als jeugdherberg, totdat het te duur werd. <br />
Het, in 1919 gebouwde, schip werd toen aan Duitsland verkocht en kreeg haar vroegere naam <span style="color: #cc0000;">Seute Deern</span> (= zoete meid) terug<span style="font-family: system;">. </span><br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-Uxb7s8UFQmE/UnfjwSbXLvI/AAAAAAAAAxc/if625btXaEQ/s1600/sodafabriek+3+def.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="435" src="http://3.bp.blogspot.com/-Uxb7s8UFQmE/UnfjwSbXLvI/AAAAAAAAAxc/if625btXaEQ/s640/sodafabriek+3+def.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De drijvende jeugdherberg driemast-bark P. A. Koerts in de toenmalige loodsbotenhaven van Delfzijl.<br />
Erachter staat de vuurtoren, die in 1949 werd gebouwd (afgebroken in 1981), nadat de eerste vuurtoren uit 1888 in 1940 werd verwoest.<br />
<i>Foto Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-ykSro0QxHW4/Unjnko8oniI/AAAAAAAAAyo/mv6VmhWPGqA/s1600/mast+koerts+def.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="212" src="http://4.bp.blogspot.com/-ykSro0QxHW4/Unjnko8oniI/AAAAAAAAAyo/mv6VmhWPGqA/s320/mast+koerts+def.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De mast en de "val-gevaarlijke" tuigage<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
Toen wij er waren, was het duidelijk dat er sprake was van achterstallig onderhoud. Ik meen mij namelijk te herinneren dat de beheerder ons waarschuwde, dat we een deel van het dek niet moesten betreden, omdat er gevaar bestond dat delen van de tuigage naar beneden zouden vallen.<br />
Toendertijd werd er nog niets afgezet, dat was eigen verantwoordelijkheid...<br />
<br />
Achteraf gezien ben ik daar dus geweest in het laatste jaar, waarin het schip nog als jeugdherberg werd gebruikt. <br />
<div>
<br /></div>
<br />
Van Jan herinner ik me dat hij ook nog een schoolreisje van enkele dagen heeft gemaakt naar het Duitse Harzgebergte. Daar kregen de deelnemers onder meer een excursie langs het <span style="color: #cc0000;">"ijzeren gordijn"</span>, de grens met de Duitse Democratische Republiek. Die excursie werd georganiseerd door de Westduitse "Bundes Grenzschutz", vertelde Jan na thuiskomst. Zoals ik hiervoor reeds heb geschreven, het waren de hoogtijdagen van de koude oorlog, met alle felgekleurde propaganda van dien, en ik kon mij toen levendig voorstellen dat zo'n tocht langs de grens met "het kwaad" een uiterst spannende aangelegenheid moest zijn.<br />
<br />
<h2>
Liever geen Duits</h2>
Ik was, naar mijn eigen mening, niet echt een ijverige leerling met uitzondering van de vakken die ik echt leuk vond. Mijn top 5 zag er als volgt uit:<br />
Op een gedeelde eerste en tweede plaats kwamen <span style="color: #cc0000;">staatsinrichting</span> en <span style="color: #cc0000;">geschiedenis</span>. De derde plaats werd ingenomen door <span style="color: #cc0000;">aardrijkskunde</span>, de vierde door <span style="color: #cc0000;">Engels</span> en de vijfde door <span style="color: #cc0000;">natuurkunde</span>.<br />
Aan <span style="color: #cc0000;">Duits</span> had ik een uitgesproken hekel maar ik was daarin ietwat vooringenomen want ik werd nogal beïnvloed door mijn vader, die sinds de oorlog een uitgesproken anti-Duitse instelling had. Zo vond hij het onbegrijpelijk, toen zijn beste vriend, die ternauwernood en met ernstige blijvende gezondheidsproblemen de concentratiekampen in Amersfoort, Vught en Mauthausen had overleefd, een Volkswagen aanschafte. Hij kon er overigens, als gevolg van die gezondheidsproblemen zelf niet in rijden; hij werd gereden door zijn echtgenote.<br />
De houding van mijn vader was begrijpelijk want de Duitse bezetting was toen nog geen 20 jaar voorbij en de geestelijke wonden, die daardoor waren veroorzaakt, waren nog niet geheeld. Ik vond het toen vooral wel gemakkelijk dat mijn ouders het leren van de Duitse naamvallen en vervoegingen niet belangrijk vonden.<br />
Over mijn blinde vlek voor de wiskundevakken heb ik in het verleden reeds meermaals geschreven.<br />
<br />
<h2>
Wisselende resultaten</h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-YzCoAk2kDQY/UnfPZkWCJJI/AAAAAAAAAxE/NPAu4oDohM4/s1600/Peter+zittend+1e+klas+def.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://4.bp.blogspot.com/-YzCoAk2kDQY/UnfPZkWCJJI/AAAAAAAAAxE/NPAu4oDohM4/s320/Peter+zittend+1e+klas+def.jpg" width="201" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Schoolfoto 1e schooljaar ca 1960<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
De eerste klas doorliep ik, zoals het hoort en ik ging netjes over naar de tweede. Die tweede was opnieuw een jongensklas en we zaten dat jaar op <span style="color: #cc0000;">de zolder van het oude gebouw</span>. De trap naar de zolder was van hout en bij de op <span style="color: #cc0000;">één-na hoogste trede stak een vervaarlijke spijker uit het hout</span>. Op een kwade ochtend, we moesten naar het een verdieping lager liggende aardrijkskundelokaal, struikelde ik over die vermaledijde spijker en viel veertien treden naar beneden. Ik landde met mijn hoofd met een enorme dreun op een granieten vloer en bleef daar enige ogenblikken bewusteloos liggen. Dit tot grote consternatie van leraren en klasgenoten. <br />
Toen ik weer bij mijn positieven was gekomen werd mij allereerst aangeboden om een dokter te laten opdraven maar daar voelde ik helemaal niet voor en ik ging gewoon door met het volgen van de lessen. Tegen het eind van de ochtend had mijn gezicht inmiddels alle kleuren van de regenboog en toen ik tussen de middag thuis kwam vroeg mijn moeder wat ik in hemelsnaam had uitgehaald. Ze dacht dat ik met verf had geëxperimenteerd maar toen ik haar de waren toedracht vertelde sloeg de schrik haar om het hart. Een dokter is er echter nooit aan te pas gekomen en na de lunch ging ik gewoon weer naar school. Deze "onverschrokken" houding had natuurlijk wel een positieve invloed op mijn imago; mijn klasgenoten vonden me bijzonder stoer...<br />
<br />
In de loop van dat tweede schooljaar begonnen <span style="color: #cc0000;">de wiskundeproblemen</span> steeds hardnekkiger te worden en uiteindelijk bleef ik zitten. Ik geloof echter niet dat er enig oorzakelijk verband bestaat met die valpartij, want daar kreeg ik wel een bult van, maar geen wiskunde-knobbel helaas.....<br />
Het volgende schooljaar zat ik voor het eerst in mijn HBS tijd in een klas, die voor een deel uit meisjes bestond (zie de klassen-foto in mijn eerdere blog). Dat leverde toch wel een heel andere, en naar mijn mening prettigere, sfeer op. Ondanks het feit dat ik me voor de overige vakken minder hoefde in te spannen bleven de wiskunde-resultaten onder de maat maar ik ging uiteindelijk wel over naar de derde. Daar herhaalde zich vervolgens het drama van de tweede klas en ik moest dus ook de derde tweemaal doen. Tegen het eind van het vijfde jaar op het CLH was ik dus nog steeds niet verder gekomen dan de derde klas. En ondanks de nodige inspanningen en bijlessen bleven de resultaten van mijn algebra- en meetkundelessen ver beneden de maat. Dat leidde tot frustraties want ik wilde heel graag een beta-leerling zijn maar ik was het toch echt níet. De stille droom om van het vliegen mijn vak te maken bleef een luchtkasteel. Het eigenaardige is dat ik dat in mijn onderbewustzijn waarschijnlijk altijd heb geweten want ik heb het er toen nooit over gehad met mijn ouders, mijn broer en mijn vrienden.<br />
<br />
<h2>
Over een andere boeg</h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-6zcrRc8odjc/Unf8ZMC6ToI/AAAAAAAAAx8/QWp80nqWY_Y/s1600/Peter+zittend+def.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://2.bp.blogspot.com/-6zcrRc8odjc/Unf8ZMC6ToI/AAAAAAAAAx8/QWp80nqWY_Y/s320/Peter+zittend+def.jpg" width="229" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Schoolfoto uit ca 1962-'63<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
Het was inmiddels duidelijk dat de weg naar de HBS-b voor mij onbegaanbaar zou blijven en dat ik andere toekomst-perspectieven moest gaan zoeken. Maar op de HBS-a kant zat ik ook niet te wachten en bovendien vond ik dat mijn middelbare schooltijd wel lang genoeg had geduurd. <br />
Ik ging dus nadenken over iets anders.<br />
<br />
Behalve voor vliegtuigen had ik, al sinds mijn zevende, een grote belangstelling voor auto's. Ik kreeg toen, het was 1954, een autoboekje, waarvan ik de inhoud binnen de kortste keren uit mijn hoofd kende.<br />
<br />
Er waren in Nederland in de jaren zestig twee gespecialiseerde opleidingen op autogebied. Dat waren de <span style="color: red;">Auto-Technische School (ATS)</span> in <span style="color: red;">Apeldoorn</span> met opleidingen op MTS (mbo) en HTS (hbo) niveau en het Instituut Voor de Autohandel (IVA), in later jaren <span style="color: red;">Instituut Voor Autobranche en management (IVA)</span> geheten, in <span style="color: red;">Driebergen</span>. <br />
<br />
Het IVA was een particuliere school waar opleidingen werden verzorgd die meer aansloten bij een vooropleidingsniveau in de alfa richting. Ik had liever naar de autotechnische school gewild maar ook daar zou ik tegen mijn wiskundeproblemen oplopen en dat voelde daarom meteen ook aan als een "doodlopende weg". Maar het IVA leek me wel wat en ik besloot een brochure aan te vragen. Na lezing daarvan had ik eigenlijk mijn besluit wel genomen. Het was ook mogelijk om met een overgangsbewijs van de derde naar de vierde klas van de HBS aan de IVA opleiding te beginnen. <br />
<br />
Mijn ouders vonden het idee om de HBS niet af te maken echter maar niets en haalden mij, na lang praten, over om dan toch maar te proberen de <span style="color: #cc0000;">HBS-a</span> te gaan volgen. En zo kwam ik in september 1964, eigenlijk tegen mijn zin, in de vierde klas. Dat werd een regelrechte ramp met ellenlange boekenlijsten, saaie vakken als boekhouden en handelsrekenen en een motivatie van niks.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-ZIccHE8cBgc/UnjEH3dM52I/AAAAAAAAAyI/94GH0z8a0CY/s1600/Peter+met+pijp+def.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="432" src="http://4.bp.blogspot.com/-ZIccHE8cBgc/UnjEH3dM52I/AAAAAAAAAyI/94GH0z8a0CY/s640/Peter+met+pijp+def.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Portret van een stoere dwarse puber met pijp en pet uit ca 1964-'65<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
Mijn ouders zagen in de loop van dat jaar ook wel in dat ik mij verre van gelukkig voelde met deze situatie en zo kon ik eind juni 1965 dan toch het CLH verlaten en mij voorbereiden op mijn voortgezette opleiding aan het IVA. Wel werd besloten dat ik tijdens die opleiding thuis zou blijven wonen en dus op en neer zou gaan pendelen tussen Harderwijk en Driebergen. Daarvoor moest ik met de trein naar Amersfoort en daar overstappen op de bus, die praktisch voor de school een halte had. En voorts was ik me er wel van bewust dat de kosten van de opleiding aan het IVA een stevige financiële aderlating voor mijn ouders betekende en dat ik me, alleen daarom al, niet kon veroorloven om deze opleiding niet tot een goed einde te brengen.<br />
<br />
Terugkijkend leek het voortijdig einde van mijn HBS opleiding niet veel goeds te voorspellen voor mijn verdere toekomst. Ik denk dat mijn ouders zich in die tijd ook vaak zorgen maakten over mijn toekomst perspectief maar ze zeiden er nooit iets over. Dat een dergelijke voorspelling niet hoeft uit te komen, bleek toen ik later een functie bekleedde op universitair werk- en denkniveau. Ik kreeg in die tijd ook heel vaak zakelijke post waarbij mijn naam spontaan werd voorafgegaan door <span style="color: #cc0000;">drs.</span>, waarschijnlijk omdat mijn externe contacten daar automatisch van uitgingen. Ik moest daar dan wel om glimlachen. <br />
Een leergierige geest, een redelijke dosis algemene ontwikkeling en een goed geheugen zijn in mijn geval gelukkig uiteindelijk belangrijker gebleken dan het bezit van het einddiploma HBS. leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-27290943629671746132013-10-28T00:16:00.003+01:002013-11-05T14:39:34.748+01:00Jan de Groot en ikVan alle vrienden die ik tijdens mijn HBS periode heb gehad, was <span style="color: #cc0000;">Jan de Groot</span> degene met wie ik het meest optrok. Jan en ik hebben veel samen meegemaakt, ondanks het feit dat we alleen de eerste<i> </i>twee<i> </i>schooljaren op de middelbare school bij elkaar in de klas zaten. We zijn echter ook daarna intensief met elkaar opgetrokken en ik bewaar aan die tijd uitstekende herinneringen. Het lijkt mij daarom gepast over Jan een aparte blog te schrijven.<br />
<i>NB Op sommige afbeeldingen kan worden geklikt om ze te "ver-groot-en"</i><br />
<h2>
<br />Het gezin De Groot</h2>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-dxlr8rGi6XA/UnFMiZ9sOHI/AAAAAAAAAwA/0Ln4NcrglWs/s1600/klassefoto+59-60++1+d+CLH.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://3.bp.blogspot.com/-dxlr8rGi6XA/UnFMiZ9sOHI/AAAAAAAAAwA/0Ln4NcrglWs/s1600/klassefoto+59-60++1+d+CLH.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Jan 13 jaar oud</td></tr>
</tbody></table>
Jan was de oudste van een gezin, dat, toen ik hem leerde kennen, al vijf kinderen telde. <br />
Daar kwam enige tijd later nog een tweeling bij. Ze woonden aanvankelijk in de <span style="color: #cc0000;">Tinnegieter</span> en later in de <span style="color: #cc0000;">Wittenhagen</span>. Het waren hartelijke en aardige mensen maar het was wel een groot en druk gezin, dus Jan ontvluchtte de drukte vaak en kwam dan bij ons thuis studeren. Hij kon zich in de rustige omgeving bij ons thuis, naar eigen zeggen, beter concentreren.<br />
<br />
<br />
De vader van Jan had, net als de mijne, <span style="color: #cc0000;">bouwkunde</span> gestudeerd aan de HTS (Hogere Technische School). De vader van Jan in Utrecht, die van mij in Amsterdam. Ze waren door die studie bevoegd om de titel Ing. te voeren, net een trapje lager dan de universitaire titel Ir. De titel Ing. stond voor<span style="color: #cc0000;"> register ingenieur</span>.<br />
<div style="text-align: start;">
<span style="text-align: center;">Onze beide vaders waren in overheidsdienst. Jan´s vader was van 1955 tot 1970 adjunct directeur en van 1970 tot 1984 directeur bij de Harderwijkse </span><span style="color: #cc0000; text-align: center;">Dienst Gemeentewerken</span><span style="text-align: center;"> en de mijne werkte bij de </span><span style="color: #cc0000; text-align: center;">Dienst der Genie</span><span style="text-align: center;"> van het Ministerie van Defensie.</span></div>
<br />
<h2>
De Harderwijkse binnenstad</h2>
Tot het einde van de jaren zestig was een groot deel van de Harderwijkse binnenstad er slecht aan toe. Er was in de eerste periode na de oorlog geen geld beschikbaar voor het merendeel van de noodzakelijke vernieuwingen en verbeteringen. De Vischmarkt en de omgeving daarvan was erg verwaarloosd en wat verkrot en bestond in die tijd voor een groot deel uit bouwvallige huizen en bedrijfjes. Zo was er op de Vischmarkt een bedrijfje waar anti-roest behandelingen van auto's werden uitgevoerd volgens de Zweedse <span style="color: #cc0000;">Dinitrol-</span><span style="color: #cc0000;">methode</span>. Dat gaf een enorm smerige bende en het stonk in de omgeving van dat zaakje vreselijk. <br />
<br />
Je kunt je nu niet meer voorstellen dat daar minder dan een halve eeuw geleden dit soort activiteiten plaatsvonden. De Vischmarkt behoort naar mijn mening inmiddels tot de meest sfeervolle pleinen van ons land met zijn schitterende oude huizen en zowaar <span style="color: #cc0000;">twee restaurants met een Michelin-ster</span>.<br />
In de eerste helft van de jaren zestig begon er, langzaam maar zeker, meer budget vrij te komen om de zaken grondig aan te pakken. In veel gemeenten betekende dat heel veel slopen en daarna, op de vrijgekomen plekken, nieuwbouw neerzetten in het kader van de vooruitgang. Veel stads- en dorpscentra verloren door deze aanpak hun oorspronkelijke karakter en lijken sindsdien als twee druppels water op elkaar. Deze plaatsen hebben letterlijk hun hart verloren in die jaren.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-5_Z5Jw3GnsU/UnFBTTBqCtI/AAAAAAAAAvo/kCsV3ei7MjA/s1600/degrootrietvelddir23021970.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://4.bp.blogspot.com/-5_Z5Jw3GnsU/UnFBTTBqCtI/AAAAAAAAAvo/kCsV3ei7MjA/s400/degrootrietvelddir23021970.jpg" width="286" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws en advertentieblad 23-02-1970</i></td></tr>
</tbody></table>
Zo niet het oude centrum van Harderwijk; dankzij de visie van directeur <span style="color: #cc0000;">C. F. W. Rietveld</span>, tot 1970 de directe chef van Jan's vader werd er in de Harderwijkse binnenstad slechts sporadisch gesloopt en vooral heel veel gerestaureerd. De visie van de heer Rietveld werd ingegeven door diens grote belangstelling voor de geschiedenis van oude stadscentra in het algemeen en dat van Harderwijk in het bijzondere. <br />
<br />
De heren <span style="color: #cc0000;">Rietveld en De Groot</span> vormden vele jaren een hecht team en de vader van Jan zette na de pensionering van de heer Rietveld, diens beleid voort. De oude binnenstad werd door deze aanpak gerestaureerd met een zo groot mogelijk <span style="color: #cc0000;">behoud van het authentieke karakter</span>. Met de toenemende verkeersdrukte werden ook de wegen en de parkeermogelijkheden aangepast. <br />
<br />
Je moet er nu niet meer aan denken dat de bussen van de VAD en allerlei ander gemotoriseerd verkeer door de Donkerstraat zou rijden, zoals in de jaren vijftig en zestig nog het geval was.<br />
<br />
Ook bij het ontwikkelen en uitvoeren van de na-oorlogse nieuwbouwwijken, uitbreidingsplannen en nieuwe wegenstructuur heeft het duo De Groot-Rietveld een hoofdrol gespeeld. Harderwijk groeide en er kwamen steeds meer mensen wonen, die afkomstig waren uit andere delen van het land. Veel autochtone "Harderwiekers" voelden zich niet altijd even gemakkelijk bij alle veranderingen die de nieuwkomers met zich meebrachten. Ik had bij de komst van al die nieuwbouwwijken ook een dubbel gevoel; het was nodig en nuttig maar het ging wel ten koste van schitterend agrarisch gebied met wuivend graan en met grazende koeien.<br />
Bij zijn afscheid in 1984 sprak Jan's vader terecht de woorden: <span style="color: #cc0000;">"Iets afbreken is gemakkelijker dan iets opbouwen". </span><br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-iXB4nrfqLM0/UnFCP3xkU_I/AAAAAAAAAvs/0pxF2beCLBM/s1600/brandweerdegroot+21121981.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://4.bp.blogspot.com/-iXB4nrfqLM0/UnFCP3xkU_I/AAAAAAAAAvs/0pxF2beCLBM/s400/brandweerdegroot+21121981.jpg" width="236" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"> <i>Schilder's Nieuws en advertentieblad 21-12-1981</i></td></tr>
</tbody></table>
Mijnheer De Groot bekleedde tussen 1964 en 1981 nog een tweede functie, <span style="color: #cc0000;">commandant van de vrijwillige Harderwijkse brandweer</span>.<br />
<br />
Als de brandweer buiten kantoortijden moest uitrukken ging er in huize De Groot een luid alarm af dat hoorde bij een speciaal telefoontoestel. Er volgde dan een gesprek van slechts enkele seconden en dan kwamen Jan´s ouders in actie.<br />
<br />
De rol van Jan´s moeder was daarbij om te helpen bij het aanreiken van de nodige uitrustingsstukken, die de brandweer commandant moest dragen.<br />
<br />
Eenmaal in het pak gehesen vertrok Jan´s vader vervolgens met grote haast naar de plek des onheils.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<h2>
<br />Fietsen en brommen</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Over onze gezamenlijke luchtdoop, onze eerste vakantiebaan en onze fietsvakantie, samen met Gerrit Hagen en Jan Molenkamp heb ik het in eerdere blogs al gehad. Maar er is veel meer dat het vermelden waard is. Zo fietsten we heel vaak tweemaal per dag samen heen en weer naar en van school. Tijdens die fietstochtjes bespraken we dan het wel en wee van tieners in de jaren zestig. Niet zelden passeerden daarbij ook de meisjes van onze school de revue. En soms ook wel de politiek of onze plannen voor de toekomst. <br />
Vaak ging Jan dan na schooltijd met mij mee naar huis om daar te leren en leuke dingen te doen. Tot die "leuke dingen" behoorde onder meer de gewoonte van Jan om af en toe in een van de vele bomen die om ons huis stonden te klimmen en zich dan onder het uitroepen van een kreet zogenaamd te laten vallen. Hij bungelde daarna met een hand aan een tak op ettelijke meters hoogte. Ik had toen al flink last van hoogtevrees en vond een dergelijke handelwijze getuigen van ware doodsverachting.<br />
<br />
Na de fietsen kwamen de brommers die we, kort na onze zestiende verjaardag, voor een prikkie tweede- of derdehands hadden aangeschaft. De mijne was een <span style="color: #cc0000;">Berini M21 zonder versnelling uit 1957</span> (klik hier door naar een website met <a href="http://rhc.nu/index.php/1343471" target="_blank">de geschiedenis van de Berini</a>) en Jan had als ik het me goed herinner een <span style="color: #cc0000;">Batavus met twee versnellingen</span> die ook de tweede helft van de jaren vijftig dateerde.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-p9EHxH6L1Ds/UnDoTeJF57I/AAAAAAAAAu8/xxhzfCDJGlw/s1600/paul+1+def.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="290" src="http://2.bp.blogspot.com/-p9EHxH6L1Ds/UnDoTeJF57I/AAAAAAAAAu8/xxhzfCDJGlw/s320/paul+1+def.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Ook mijn broer Paul had een brommer. <br />
Hier zit hij op zijn Tomos, een goedkopere versie van de Puch.<br />
<i>coll. P.Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
Het onderhoud deden we zelf, dat wil zeggen dat Jan, vaak samen met<span style="color: #cc0000;"> mijn broer Paul</span>, onze beide brommers onderhield want Paul had twee rechterhanden en ik de twee linker van de familie. Voor het halen van voordelige onderdelen had Jan "een mannetje" op het Harderwijkse woonwagenkamp, waarmee hij dan vaak ook nog een tijd onderhandelde teneinde de prijs nog wat te laten zakken. En verder mengden we, volstrekt illegaal natuurlijk, de tweetakt benzine met goedkope petroleum, die onze moeders gebruikten voor huishoudelijke doeleinden. Weliswaar was het starten dan een hele toer en kwam er enorm veel rook en een verdachte geur uit de uitlaat maar het scheelde wel weer in de kosten... Gelukkig zijn we nooit betrapt want dan was onze besparing waarschijnlijk volledig tenietgedaan. Wel vroeg mijn moeder zich regelmatig af hoe het toch mogelijk was dat de petroleum nu al weer op was...<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-8CZnPC5sgs0/UnDorjCvhLI/AAAAAAAAAvU/KS150fZ-cEw/s1600/brommerofferman22021968.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://2.bp.blogspot.com/-8CZnPC5sgs0/UnDorjCvhLI/AAAAAAAAAvU/KS150fZ-cEw/s1600/brommerofferman22021968.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Voordat Paul zijn Tomos kocht, had hij een oude NSU<br />
<i>Schilder's Nieuws en advertentieblad 22-02-1968</i></td></tr>
</tbody></table>
Toen het achterwiellager van mijn Berini het had begeven, heeft Jan een, uiterst kundig gemaakt, vervangingsexemplaar gefabriceerd van karton dat tot onze verbazing maanden lang heeft standgehouden.<br />
De Batavus van Jan wilde op een regenachtige dag om een onverklaarbare reden niet starten. Zijn moeder was niet thuis dus om droog te kunnen werken had Jan zijn brommer in de keuken gezet, die aan de achtertuin van hun huis grensde. Allereerst wilde hij controleren of er nog wel benzine in de tank zat maar toen hij de dop opende zag hij niets. Om beter te kunnen zien stak hij een lucifer aan en hield die bij de tankopening. Een explosie en een steekvlam waren het gevolg. Jan smeet de brommer onmiddellijk de tuin in en bleef verbouwereerd achter met een weggeschroeide wenkbrauw in een keuken met een zwarte roetvlek op het plafond. Toen zijn moeder thuis kwam en, wijzend op de a-symmetrische wenkbrauwen van Jan, vroeg wat er was gebeurd, was zijn droge antwoord:<i> "Ik ben wat uitgeschoten met scheren"</i>. <br />
<br />
<h2>
Chemische reacties</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://4.bp.blogspot.com/-3bDQqhWQFr0/UnFOTwjv6fI/AAAAAAAAAwQ/HtpKa2s1ups/s1600/oude-scheikundedoos-met-microscoop.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="213" src="http://4.bp.blogspot.com/-3bDQqhWQFr0/UnFOTwjv6fI/AAAAAAAAAwQ/HtpKa2s1ups/s320/oude-scheikundedoos-met-microscoop.jpg" width="320" /></a></div>
Ik had op mijn verjaardag of met Sinterklaas een keer een <span style="color: #cc0000;">scheikundedoos</span> gehad. De mogelijkheden om zelf scheikundige proeven te doen grepen we in de daaropvolgende maanden met beide handen aan. Jan had van een oom van hem, die tandarts was, twee enigszins versleten witte doktersjassen gekregen en mijn slaapkamer was al spoedig een soort laboratorium geworden. Aangezien de stoffen die bij de doos hoorden alleen onschadelijke proeven mogelijk maakten en we toch wel wat meer spanning in onze experimenten wilden, schaften we bij apotheek en drogist diverse extra ingrediënten aan.<br />
Daarmee gingen we een aantal vrije woensdagmiddagen aan de slag. Mijn moeder maakte zich soms ernstig zorgen om ons welbevinden want er klonk wel eens een lichte explosie en er sijpelde soms vreemd gekleurde en zeer onwelriekende rook onder de drempel van mijn slaapkamer door, de gang in. Ook raakte het plafond van mijn kamer een keer beschadigd maar een kniesoor die daar op lette want het was tenslotte allemaal in het belang van de wetenschap. In diezelfde kamer sliep ik dan s'nachts weer maar niet nadat de ramen een aantal uren hadden opengestaan. En een enkele keer hing er in ons hele huis urenlang een verdachte chemische geur.<br />
<br />
<h2>
Zweefvliegtuigjes</h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-NeRc_xpP_aY/UnFQEzN3zXI/AAAAAAAAAwc/FyNPvyeseGk/s1600/zweefvliegtuig17041964.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://4.bp.blogspot.com/-NeRc_xpP_aY/UnFQEzN3zXI/AAAAAAAAAwc/FyNPvyeseGk/s400/zweefvliegtuig17041964.jpg" width="201" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws en advertentieblad 17-04-1964</i></td></tr>
</tbody></table>
In diezelfde periode bouwden we ook model-zweefvliegtuigjes van ultralicht balsahout. De vleugels waren bespannen met zijdepapier dat met behulp van stoom werd strakgetrokken en daarna nog een behandeling kreeg met zogeheten spanlak. Dit was nodig om het vleugelprofiel gedurende langere tijd in stand te houden. De modellen hadden een spanwijdte van ongeveer een meter, misschien iets meer. We trokken ze op met een nylondraad die op een katrol zat. De een hield het vliegtuigje daarbij zoveel mogelijk met de neus op de wind en de ander rolde de draad een meter of vijftien af. Op afroep begon degene met de katrol te rennen en liet de ander het vliegtuigje los. Zo werd het vliegtuigje "opgelierd". Als het recht boven de loper hing gaf deze een ruk aan de katrol waardoor een ring, waarmee het vliegtuigje aan de draad was bevestigd losliet en naar beneden viel. Het richtingroer van het vliegtuigje was zo ingesteld dat het rondjes draaiend een tijdje bleef vliegen en bij een succesvolle vlucht zelfs eerst nog hoogte won, dankzij de opstijgende warme luchtkolom.<br />
De bouwdozen voor de modelvliegtuigjes en de bijbehorende zaken kochten we bij <span style="color: #cc0000;">Leo Schmidt</span> op het Harderwijkse Kerkplein. Het vliegen deden we alleen bij mooi, zonnig weer en meestal in de <span style="color: #cc0000;">Hulshorster zandverstuivingen</span>. Daar had je de meeste kans op thermiek. We zijn toen ook een keer een vliegtuigje kwijtgeraakt. Er was zo veel thermiek dat het steeds hoger steeg en steeds wijdere bochten ging draaien. Op een zeker moment werd het vliegtuigje klaarblijkelijk meegevoerd door een luchtstroom die het uiteindelijk aan de horizon deed verdwijnen, in de richting van het IJsselmeer...<br />
<br />
<h2>
Uitstapjes</h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-vQQgJznlgJ0/UnFMjS3CauI/AAAAAAAAAwI/gt27SMSzABc/s1600/klassefoto+CLH+61-62.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://1.bp.blogspot.com/-vQQgJznlgJ0/UnFMjS3CauI/AAAAAAAAAwI/gt27SMSzABc/s1600/klassefoto+CLH+61-62.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Jan 14 jaar oud</td></tr>
</tbody></table>
Op woensdagmiddag gingen we ook wel eens op bezoek bij onze geschiedenisleraar, <span style="color: #cc0000;">Van Lambalgen</span> en zijn vrouw. We dronken daar dan thee of frisdrank en spraken met ze over van alles en nog wat. Mijnheer Van Lambalgen was een van de jongste leraren van onze school; ik denk dat hij een jaar of tien ouder was dan wij. Het echtpaar woonde aan het Ermelose deel van de Leuvenumseweg. Een bezoekje aan hen was altijd heel gezellig.<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
</div>
We gingen ook wel eens op bezoek bij <span style="color: #cc0000;">Jan's grootouders in Utrecht</span>. Zijn opa had, als ik het mij goed herinner, evenals mijn opa bij de NS gewerkt. Of we gingen op bezoek bij mijn familie in Amersfoort of in Amsterdam. In Utrecht en Amsterdam gingen we soms ook naar de bioscoop. Zo herinner ik me dat we samen de beroemde film "<span style="color: #cc0000;">De kanonnen van Navarone</span>" hebben gezien en ook de eerste James Bond films, zoals "<span style="color: #cc0000;">Goldfinger</span>".<br />
<br />
<h2>
De Cuba crisis</h2>
De gebeurtenissen van eind oktober 1962 zijn de geschiedenisboeken ingegaan als de Cuba-crisis. Nooit is de mensheid dichter bij de verschrikkingen van een kernoorlog, en dus totale vernietiging, geweest als in die periode. De berichtgeving over de ernst van de situatie werd van dag tot dag grimmiger. Naar later is gebleken heeft het op zaterdag 27 oktober van dat jaar maar een haartje gescheeld of het "doomsday scenario" was werkelijkheid geworden. Ik herinner me dat ik een of twee dagen daarvoor al het gevoel had dat het zomaar mis kon gaan. Toen ik tussen de middag thuis het radionieuws van 1 uur hoorde en daarna weer op de fiets naar school vertrok had ik het gevoel dat het misschien wel voor het laatst was. Ik fietste naar Jan's huis en we zijn toen zwijgend naar school gereden. We hebben het er nooit over gehad maar het zou me niet verbazen als hij hetzelfde dacht als ik: <i>"Wellicht is het voor het eind van deze schooldag wel allemaal voorbij"</i>. Ik was pas 15 jaar oud maar ik heb nog nooit een meer beklemmend gevoel gekend dan op dat moment. <br />
<br />
<h2>
Studie en scooters</h2>
Na onze HBS tijd trokken we nog steeds geregeld samen op. Jan had inmiddels een tweedehands scooter gekocht. Eerst was dat een heel bijzondere, een <span style="color: #cc0000;">Moto Guzzi</span>; dat was eigenlijk een soort hybride tussen een motorfiets en een scooter. Zo had hij wielen die groter waren dan die van een scooter maar kleiner dan die van een motor. De Moto Guzzi had goede rijeigenschappen maar was niet erg betrouwbaar en dus ruilde Jan hem na enige tijd in tegen een <span style="color: #cc0000;">Heinkel</span>. Ik ben diverse malen bij Jan achterop de scooter naar Utrecht geweest. Dat kon zonder een helm aan te moeten schaffen want de helmplicht was toen nog niet van kracht.<br />
<br />
In de periode tussen 1965 en 1967 hadden we ook nog een gezamenlijke vakantiebaan als pompbediende en doorsmeerder bij het <span style="color: #cc0000;">Servicecenter van het Esso tankstation </span>aan de Harderwijkse Hoofdweg. Dat was toen onderdeel van de <span style="color: #cc0000;">Gelderse Auto Service</span>, de plaatselijke Ford dealer. Als de vaste medewerkers met vakantie waren vielen Jan en ik voor ze in. En ook op drukke dagen, zoals hemelvaartsdag, tweede pinksterdag en tweede paasdag sprongen we bij om de extra drukte te helpen verwerken.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-QIaX_f5Nt10/UnDopOCcVaI/AAAAAAAAAvQ/5DJoSFWeHkk/s1600/vakantiebaan+2+def.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="370" src="http://3.bp.blogspot.com/-QIaX_f5Nt10/UnDopOCcVaI/AAAAAAAAAvQ/5DJoSFWeHkk/s400/vakantiebaan+2+def.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Links de doorsmeerruimte en rechts het kantoortje van het Esso tankstation<br />
aan de Hoofdweg, eind jaren '60; de wijzende man rechts is Bart van Hove.<br />
<i>Coll. P.Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-4Gus2loG87A/UnDomdODI3I/AAAAAAAAAvI/rmh-7Yb2vw4/s1600/vakantiebaan+1+def.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="266" src="http://1.bp.blogspot.com/-4Gus2loG87A/UnDomdODI3I/AAAAAAAAAvI/rmh-7Yb2vw4/s400/vakantiebaan+1+def.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De Esso pompen met rechts een van de vaste pompbediendes<br />
Benzine kostte eind jaren zestig 58 cent (circa 25 eurocent) per liter<br />
<i>Coll. P.Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Jan was na de HBS diergeneeskunde gaan studeren in Utrecht. Ik heb de indruk dat de contacten die hij in een eerder stadium had met mijn Amsterdamse oom <span style="color: #cc0000;">Henno Frederiks</span>, die veearts was, een rol hebben gespeeld bij zijn keuze voor deze studierichting. Jan heeft me in die tijd een keer een geweldige verzameling vreemde mutanten van diverse diersoorten laten zien die in potten waren opgesteld in een soort faculteitsmuseum in Utrecht. Ik herinner me dat ik daar onder meer een kalfje heb gezien met twee koppen.<br />
Als Jan tijdens zijn studie mijn, nogal imponerende, oom ontmoette, begon deze steevast met het stellen van ingewikkelde diergeneeskundige vragen. <br />
Aan het eind van zo'n gesprek zei hij dan soms: <i>"Jij komt er wel, jongeman"</i>.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<i>"Het leek wel een zwaar tentamen"</i>, verzuchtte Jan dan later soms tegen me.<br /><br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-WqWN4-F72as/Unj0YbjajxI/AAAAAAAAAy4/J0l59Ji4pik/s1600/Jan+de+Groot+tafeltennis+def.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="221" src="http://1.bp.blogspot.com/-WqWN4-F72as/Unj0YbjajxI/AAAAAAAAAy4/J0l59Ji4pik/s320/Jan+de+Groot+tafeltennis+def.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Soms kwam Jan een spelletje tafeltennis spelen bij ons thuis<br /><i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
Na zijn studie vestigde Jan zich als dierenarts in Doesburg. Hij specialiseerde zich daar tevens als paardenarts. Zo konden in de praktijk van Jan zelfs röntgenfoto's worden gemaakt van paarden.<br />
Inmiddels is Jan gestopt met werken. We hebben al die jaren, na onze HBS tijd, incidenteel contact met elkaar gehouden. <br /><br />Ik ken Jan inmiddels al 54 jaar maar ik herinner me veel van die gebeurtenissen van een halve eeuw geleden nog als de dag van gisteren...<br />
<br />
<br />leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-23129056224474914192013-10-23T17:05:00.000+02:002016-06-21T14:45:08.155+02:00Mede-leerlingen van het CLH<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-GNoZ992EUcY/UlvXxcn3IQI/AAAAAAAAAoQ/6Lo8C3q4rGo/s1600/Lyceumovergang08071960.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="640" src="https://2.bp.blogspot.com/-GNoZ992EUcY/UlvXxcn3IQI/AAAAAAAAAoQ/6Lo8C3q4rGo/s640/Lyceumovergang08071960.jpg" width="209" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Overgangslijst van het 1e naar het 2e jaar;<br />
Het eerste jaar bestond uit de klassen 1A, t/m 1F<br />
<i>Schilders Nieuws-en advertentieblad 8-07-1960</i></td></tr>
</tbody></table>
Op het Lyceum kwam ik terecht in een klas die bestond uit meer dan 40 (!) jongens. Eigenlijk was dat een samenvoeging van twee eerste klassen. Volgens mij was er ook een meisjesklas en een klas met hoofdzakelijk leerlingen van buiten Harderwijk. Die samenvoeging van 2 klassen was een gevolg van het<span style="color: #cc0000;"> ruimtegebrek</span> dat ontstond door de stormachtige groei van het aantal leerlingen, de zgn <span style="color: #cc0000;">babyboomers</span> die deel uitmaakten van de na-oorlogse geboortegolf.<br />
<br />
Tijdens mijn 1e schooljaar (1959-'60) werden achter het statige hoofdgebouw <span style="color: #cc0000;">houten noodlokalen</span> gebouwd om al die extra leerlingen te kunnen opvangen tot de officiële uitbreiding gereed was. Mogelijk werden de 2 klassen toen weer apart in lokalen gezet maar dat staat mij niet meer bij. Ook een deel van de zolder werd verbouwd tot klaslokaal. Daar heb ik het tweede jaar van mijn HBS-tijd doorgebracht. Er was in die tijd vanzelfsprekend ook veel vraag naar leraren en leraressen in de meest uiteenlopende vakken om het groeiend aantal klassen les te geven.<br />
<br />
Terugdenkend aan mijn schooltijd, vallen enkele dingen op. Afgezien van <span style="color: #cc0000;">het rookgedrag</span> van de leraren, waaraan ik in een eerdere blog al aandacht heb besteed, was er nog een belangrijke zaak, die in het oog springt. <br />
De afkorting HBS stond voor <span style="color: #cc0000;">Hogere Burger School</span>. Een nogal elitaire naam, die zeker een halve eeuw geleden echter nog wel min of meer toepasselijk was, zeker als wordt gekeken naar de gezinnen waar de meeste leerlingen uit afkomstig waren. Het merendeel van de scholieren was inderdaad afkomstig uit de kringen van de, soms zelfbenoemde, "hogere burgerij"; dat gold overigens ook voor de leerlingen van het Gymnasium en de Middelbare Meisjes School. <br />
<br />
Het beste werd dit enigszins <span style="color: #cc0000;">elitaire karakter</span> geïllustreerd met het volgende voorbeeld. In Harderwijk, Ermelo en Nunspeet woonden in de jaren zestig nog zeer veel beroeps-militairen. Binnen deze beroepsgroep was het aantal onderofficieren aanzienlijk groter dan het aantal officieren. Maar bij ons op school was de verhouding tussen kinderen uit officiersgezinnen versus onderofficiersgezinnen juist andersom. In mijn eerste klas zaten maar drie leerlingen wiens vader onderofficier was tegen (minimaal) tien, waarvan ik me herinner dat hun vader officier was. <br />
Voorts zaten de zoon van de burgemeester (<span style="color: #cc0000;">Gijs Numan</span>), die van de notaris (<span style="color: #cc0000;">Bernhard Companjen</span>) en enkele kinderen van artsen en van zelfstandige ondernemers (bv <span style="color: #cc0000;">den Herder,</span> o.m. eigenaar-directeur van Strandbad Veluwestrand en speeltuin, salonbootdienst Harderwijk-Amsterdam, rondvaartbedrijf met vooral tochten langs de Zuiderzeewerken en over het IJsselmeer en natuurlijk het Dolfinarium). Ook de dochter van onze rector (<span style="color: #cc0000;">Ruth Westerhuis</span>) zat bij ons op school. Slechts een enkele leerling kwam uit een boeren- of vissersfamilie.<br />
Het was een gegeven waar ik in die tijd niet over nadacht maar wat nu toch wel tot nadenken stemt. Het was al met al niet echt een doorsnee van de Nederlandse bevolking.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-tbNAje61QGY/U3TPC2bwXEI/AAAAAAAABRw/PBTlcLgYaNw/s1600/utile+dulci+60-61.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="488" src="https://2.bp.blogspot.com/-tbNAje61QGY/U3TPC2bwXEI/AAAAAAAABRw/PBTlcLgYaNw/s1600/utile+dulci+60-61.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Evenals vele medeleerlingen had ook ik mijn vader overgehaald om donateur van onze leerlingenvereniging te worden voor het "gigantische bedrag" van 4 gulden per jaar.<br />
<i>Coll. P.Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<h2>
Vrienden</h2>
Deze blog zou buitengewoon saai worden als ik al mijn klasgenoten de revue zou laten passeren. Daarom heb ik besloten om er een aantal uit te lichten. <br />
Allereerst zijn dat de drie vrienden met wie ik de gehele periode van de middelbare school optrok, ondanks het feit dat we veelal niet in dezelfde klas zaten. Die vrienden waren Jan de Groot, Gerrit Hagen en Jan Molenmaker.<br />
<br />
<span style="color: #cc0000;">Jan de Groot</span> woonde eerst in de Tinnegieter en later in de Wittenhagen. Hij was de oudste zoon van de directeur van de dienst gemeentewerken van Harderwijk. Jan is later dierenarts geworden in Doesburg en was een gerespecteerd specialist op het gebied van paarden geneeskunde. We hebben nog steeds incidenteel contact. Ik zal aan Jan, en aan de hetgeen wij allemaal beleefden, een aparte blog wijden.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-HcueWpdU_9Q/Ul3ftph2SwI/AAAAAAAAAtw/JDvOiNR1CYw/s1600/schapenhoekwww.netwerkoorlogsbronnen.n.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="253" src="https://4.bp.blogspot.com/-HcueWpdU_9Q/Ul3ftph2SwI/AAAAAAAAAtw/JDvOiNR1CYw/s400/schapenhoekwww.netwerkoorlogsbronnen.n.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"> Gerrit Hagen woonde in een van de huizen aan de linkerkant<br />
Prentbriefkaart uit 1933: Vischpoort met Schapenhoek<br />
Uitg. Firma A.J. Wuestman Harderwijk<br />
<i>http://www.collectiegelderland.nl/musea/stadsmuseum-harderwijk</i></td></tr>
</tbody></table>
<span style="color: #cc0000;">Gerrit Hagen</span> heb ik 19 jaar geleden voor het laatst gezien. Hij kwam uit een gezin dat woonde in de <span style="color: #cc0000;">Schapenhoek</span>, bij de Vischpoort. Dat waren in die tijd kleine eenvoudige huisjes; de hele Vischmarkt-buurt leek toen in vrijwel niets op de situatie van nu. <br />
Gerrit's vader was vroeger visser geweest op de Zuiderzee en later het IJsselmeer. In de tijd dat ik hem kende was zijn vader kok bij de Oranje-Nassau kazerne. Gerrit is na de HBS in Amsterdam wis- en natuurkunde gaan studeren aan de VU maar heeft die studie voortijdig afgebroken. Daarna is hij een aantal jaren officier geweest bij de landmacht. Vervolgens is hij zich gaan specialiseren in kennis op het gebied van brandbeveiliging in de meest uitgebreide zin van het woord. Uit een <a href="http://www.pwritings.nl/wp-content/uploads/2013/04/Een-expert-aan-het-woord....pdf" target="_blank">artikel op internet </a>begreep ik dat hij zich daar nog steeds mee bezig houdt. Zijn eigen bedrijf op dit gebied heeft een aantal grote organisaties en bedrijven als klant.<br />
<br />
<span style="color: #cc0000;">Jan Molenkamp</span> woonde in de Tinnegieter en zijn vader was officier. Ik herinner me dat Jan's moeder heel vaak meedeed aan prijsvragen en het insturen van slagzinnen. En dat ze vrijwel altijd een prijs won.<br />
Op een KLM vlucht van Amsterdam naar Los Angeles in 1993 kwam ik Jan's jongere broer, <span style="color: #cc0000;">Frits Molenkamp</span> tegen, die op die vlucht dienst deed als boordwerktuigkundige. Hij vertelde me dat Jan een min of meer zwervend bestaan had geleden en een tijd daarvoor naar Canada was geëmigreerd. Daar is hij in het begin van de jaren negentig spoorloos verdwenen. Frits vloog in die tijd geregeld naar de KLM-bestemmingen in Canada en deed dan steeds verwoede pogingen om een teken van leven van Jan te krijgen maar tot dan toe tevergeefs. Op internet heb ik ook niets gevonden over Jan. Ik weet dus niet of hij nog ooit is teruggevonden.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-JS-Z5mFTfMI/Ul3mh5q1owI/AAAAAAAAAt8/cizUBzpYF_M/s1600/klassefoto+59-60++1+d+CLH.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="396" src="https://3.bp.blogspot.com/-JS-Z5mFTfMI/Ul3mh5q1owI/AAAAAAAAAt8/cizUBzpYF_M/s640/klassefoto+59-60++1+d+CLH.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De volledig uit jongens bestaande CLH-klas 1D 1959-'60, waarvan velen nog in korte broek!<br />
Bovenaan ( 4e rij )van links naar rechts: Peter Baars; Bart Leusink; Jan Pieter Bas; Jan Jaap Molenaar; Piet Zwikker; Rinze Speksnijder<br />
Daaronder (3e rij) van links naar rechts: ? Brouwer; Everhard van Ark; Herman Duif; Ronnie Teunissen; ? van Woudenberg; Adri Bontenbal; Franklin Oliemans; Gerrit van Ede en dhr. Van Lambalgen<br />
Daaronder ( 2e rij): ?; Jan de Vries; ?; Jan de Groot; ?; Peter Offerman; ?; Diederik Vogelpoel<br />
Vooraan (1e rij): ?;?;?; Bernard Companjen; ?; Gert Roelofsen<br />
<i>Coll. P.Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<h2>
Overige klasgenoten</h2>
Met de meeste overige klasgenoten had ik een meer wisselend contact.<br />
Omdat ik door het schrijven van mijn blog benieuwd was hoe het met ze was gegaan in hun verdere leven, heb ik op internet informatie gezocht en van sommigen ook gevonden. Een aantal wil ik hier noemen. <br />
<br />
<span style="color: #cc0000;">Franklin Oliemans</span> woonde in de Tinnegieter en zijn vader was officier. Franklin heb ik een jaar of tien geleden nog teruggezien op een receptie in het Militaire Luchtvaart Museum in Soesterberg. Hij was toen generaal-majoor vlieger bij de Koninklijke Luchtmacht en bevelhebber van de Nederlandse tactische luchtstrijdkrachten. Op internet las ik dat hij, na zijn pensionering actief is gebleven in bestuursfuncties bij opleidingsinstituten op luchtvaartgebied en bij de LVNL (Lucht Verkeersleiding NederLand).<br />
<br />
<span style="color: #cc0000;">Adri Bontenbal</span> was een zoon van het hoofd van de Albert Kuyperschool, waar ik mijn laatste lagere schooljaar had doorgebracht. Daar zat hij ook bij me in de klas. Ze woonden in de Wittenhagen. Adri is later o.m. directeur geweest van de provinciale VVV's van Zeeland en Brabant.<br />
<br />
<span style="color: #cc0000;">Diederik Vogelpoel </span>woonde in de Dennenlaan (Veldkamp) en zijn vader was officier. Het was een aardige, nogal stille jongen, die door zijn katholieke ouders was voorbestemd om priester te worden. Dat is uiteindelijk anders uitgepakt, zoals blijkt uit een<a href="http://www.trouw.nl/tr/nl/4324/Nieuws/article/detail/1092414/2010/03/04/Ziekmakende-zwijgcultuur.dhtml" target="_blank"> indrukwekkend interview</a> met Diederik in Trouw.<br />
<br />
<span style="color: #cc0000;">Ernst van de Wall</span> woonde in Ermelo en zijn vader was huisarts. Bij mijn naspeuringen op internet vond ik dat Ernst internist en cardioloog is geworden; hij is als hoogleraar verbonden aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Hij is tevens voorzitter van van het hart instituut (ICIN) van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW). <br />
<br />
<span style="color: #cc0000;">Dick Wynekes</span> woonde op de Stationslaan, bijna naast de school. Zijn vader <span style="color: #cc0000;">Jan Wynekes</span> was voor zijn veertigste al opgeklommen tot de rang van kolonel. Daar bleek, dankzij naspeuringen op internet een goede <u><a href="http://nl.wikipedia.org/wiki/Jan_Wynekes" target="_blank">verklaring</a></u> voor te zijn. Dick's m<span style="font-size: 11pt; line-height: 115%;"><span style="font-family: inherit;">oeder was Engelse, zijn vader had haar tijdens de oorlog in Engeland leren kennen.</span></span><br />
Dick werd later eigenaar van<span style="color: #cc0000;"> café Flevo</span> in Harderwijk, dat eerst in handen was van zijn schoonvader. Hij heeft het in 2006 verkocht en ik vond op internet dat daar sinds 2012 Cafe Gerritje is gevestigd. Deze bruine kroeg in de Vijhestraat 5 is volgens <a href="http://www.destentor.nl/regio/harderwijk/oudste-stamcaf%C3%A9-harderwijk-verkocht-1.2520318">dit artikel in Trouw</a> blijkbaar het oudste, nog bestaande, café van Harderwijk; het bestaat al sinds 1839.<br />
<br />
<span style="color: #cc0000;">Enne Wouda</span> kwam uit Biddinghuizen. Tijdens een van mijn laatste schooljaren op het CLH heb ik bij hem in de klas gezeten. Het gezin Wouda was afkomstig uit Friesland. Boeren konden zich in die jaren inschrijven voor een kavel in de nieuwe IJsselmeerpolder en de vader van Enne was een van de gelukkigen. Hij had namelijk in Oostelijk-Flevoland een fonkelnieuwe boerderij en een groot stuk bouwland toegewezen gekregen.<br />
Enne was gelukkig al 16 en hij hoefde daarom niet op de fiets op en neer omdat hij op zijn 16de verjaardag een nieuwe brommer had gekregen, naar ik meen was dat een Sparta. Ik ben een keer bij zijn ouders op bezoek geweest en was toen diep onder de indruk dat Enne met de enorme landbouwtrekker van zijn vader mocht en kon rijden alsof het de gewoonste zaak van de wereld was. Op internet las ik dat Enne later zelf ook boer is geworden. Volgens <a href="http://www.hongarijevandaag.nl/portal2/archief/lezenswaardig-mainmenu-138/runa-hellinga-mainmenu-135/168-nederlandse-boer-moet-extensief-leren-landbouwen" target="_blank">dit artikel</a> heeft hij momenteel een boerderij in Biddinghuizen; voorts kon hij in 1999 zo'n 80 ha en later 300 ha grond pachten in Ságvár, een Hongaars dorp tien kilometer van het Balatonmeer. Zijn Hongaarse akkerbouwbedrijf wordt gerund door zijn Nederlandse compagnon Harm Kalfsbeek, waarmee hij in 2002 Europe Farming Agricultural Ltd. heeft gesticht.<br />
<br />
<span style="color: #cc0000;">Albert (Appie) Panhuyzen</span> kwam uit een gezin van Indische afkomst dat woonde in de Dennenlaan. Zijn vader was majoor en commandant van de <span style="color: #cc0000;">School voor Methodische Instruktie (SvMI)</span> der Koninklijke Landmacht. Hij had daarvoor zelf een lesmethode ontwikkeld. Hij kwam medio jaren zestig tot de conclusie dat zijn aanpak binnen de krijgsmacht geen optimale resultaten opleverde. Hij nam toen ontslag en stichtte het <span style="color: #cc0000;">Centraal Instituut Methodische Instructie voor het Bedrijfsleven (CIMIB BV)</span>. Binnen de kortste keren had hij vrijwel alle grote Nederlandse bedrijven als klant. Tot die klanten behoorden onder meer Philips, Unilever, Shell en KLM. <br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/-eBnR7kBoqRw/UmfMlA_6VjI/AAAAAAAAAuc/lynec8w_9OU/s1600/schoolband31011966A.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="251" src="https://2.bp.blogspot.com/-eBnR7kBoqRw/UmfMlA_6VjI/AAAAAAAAAuc/lynec8w_9OU/s320/schoolband31011966A.jpg" width="320" /></a></div>
Behalve Albert zaten ook <span style="color: #cc0000;">zijn broer</span> <span style="color: #cc0000;">Huib</span> en <span style="color: #cc0000;">zijn zusjes Marianne en Hillie</span> bij ons op school. Ik kwam geregeld bij hen thuis en het viel mij op dat er altijd eten klaar stond voor de gasten, ook al kwam je op de vreemdste momenten van de dag binnen. Het was een gastvrije familie, waarbij ik mij zeer op mijn gemak voelde.<br />
<br />
In de klas was Albert, op zijn zachtst gezegd, nogal druk. We hadden een tijdje een Engelse leraar, ik meen dat hij <span style="color: #cc0000;">Blok</span> heette, waarbij Albert aan het begin van de les vaak "preventief" uit de klas werd gehaald door een van onze conrectors.<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-jlyeB2t_KdE/UmfMoE4mJSI/AAAAAAAAAuk/YI4c3hqKVmQ/s1600/schoolband31011966B.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="640" src="https://4.bp.blogspot.com/-jlyeB2t_KdE/UmfMoE4mJSI/AAAAAAAAAuk/YI4c3hqKVmQ/s640/schoolband31011966B.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Verslag van een muziekavond door leerlingen van het <br />
Chr. Lyceum Nassau-Veluwe in de aula van de school<br />
<i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 31-01-1966</i></td></tr>
</tbody></table>
Ik denk nu dat die leraar absoluut niet tegen het gedrag van Albert was opgewassen en dat hij de schoolleiding had gevraagd om deze maatregel. <br />
Ik heb in de tweede helft van de jaren zestig, na mijn middelbare schooltijd, nog samen met Albert in het bestuur gezeten van de<span style="color: #cc0000;"> afdeling Noord-west Veluwe van de JOVD</span> (Jongeren Organisatie Vrijheid en Democratie) maar daar kom ik nog op terug in een latere blog.<br />
<br />
Huib en Marianne zaten niet bij mij in de klas maar genoten op school wel algemeen bekendheid omdat zij samen de leiding vormden van een populair schoolbandje, <span style="color: #cc0000;">The Herb Four</span>, dat regelmatig de muzikale begeleiding verzorgde bij feestelijke gelegenheden in en buiten onze school.<br />
Ook Hillie trad regelmatig op op klasse-avonden.<br />
<br />
Marianne is later getrouwd met onze schoolgenoot <span style="color: #cc0000;">Roy Meijnderts</span>, die ook deel uitmaakte van de Herb Four. Hij zat niet bij me in de klas maar ik ben wel eens bij hem thuis geweest. <br />
<br />
De vader van Roy, <a href="http://nl.wikipedia.org/wiki/Ferry_Meijnderts" target="_blank">Ferry Meijnderts</a>, was generaal-majoor (later luitenant-generaal en commandant van het Eerste Legerkorps). Hij liet mij een bontmuts zien met daarop een grote rode ster. Die muts had hij, naar eigen zeggen, geruild voor een pet van hemzelf met de voormalige bevelhebber van het Sovjet leger,<span style="color: #cc0000;"> maarschalk Voroshilov </span>(Kliment Yefremovich Voroshilov). Het was tijdens het hoogtepunt van de koude oorlog en ik vroeg mij hardop af of zoiets niet strafbaar was. Mijnheer Meijnderts moest daar toen hartelijk om lachen...<br />
<br />
<br />
De bijgaande klassenfoto's bevatten nog al wat hiaten. Ik zou het zeer op prijs stellen als mijn lezers enige aanvullingen kunnen geven, waardoor ik de namenlijsten wat completer kan maken.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-HLjSGUspVnA/UlwlioJ99bI/AAAAAAAAApw/KpygiZj3G90/s1600/klassefoto+CLH+61-62.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="452" src="https://3.bp.blogspot.com/-HLjSGUspVnA/UlwlioJ99bI/AAAAAAAAApw/KpygiZj3G90/s640/klassefoto+CLH+61-62.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De nog steeds alleen uit jongens bestaande CLH- klas 2C uit 1960-'61<br />
Bovenaan staand (4e rij) vlnr: Frans van Kampen?; Ronnie Teunissen; Wim Visscher; ?; Rinze Speksnijder; ?<br />
Midden staand (3e rij) vlnr: ? Steijns; Everhard van Ark; ?; dhr Nust; Herman Buijzer; Tjibbe Reitsma; Jan Molenkamp<br />
Midden zittend (2e rij) vlnr:: ?; Franklin Oliemans; Jan de Vries; Wim (?) den Besten; Adri Bontenbal; Jan de Groot; Joop Vosselman<br />
Onderaan (1e rij) vlnr: Peter Offerman; Piet Zwikker; Evert Schafthuizen; Dick Wynekes; René van 't Hof<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-U80kgIQVs-c/UlwlrclvULI/AAAAAAAAAp8/nCzDYm1vrGY/s1600/klassefoto+63-64.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="456" src="https://1.bp.blogspot.com/-U80kgIQVs-c/UlwlrclvULI/AAAAAAAAAp8/nCzDYm1vrGY/s640/klassefoto+63-64.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">CLH Klas 3 D 1963-'64 waarin nu eindelijk ook redelijk wat meisjes zitten<br />
Achter staand vlnr: Jan de Beer; Peter Offerman; ?; dhr Snel; ?; ?; Herman Stikkel; :; ?; Evert Schafthuizen (?); ?; ?; ?; Carla van der Woude<br />
Zittend vlnr: Gertje Roelofsen (?); ?; NN Aartsen; ?; ?; ?; ?; ?; Inge van der Put; ?; ?; Ernst van der Wall (?); ?; ?; ?<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-84528805596775412252013-10-16T17:02:00.001+02:002013-10-16T17:17:26.605+02:00Met mijn vrienden op vakantieHet is weer herfstvakantie en dat leek mij een goed moment om een blog te wijden aan mijn eerste vakantie zonder mijn ouders en broer. Die tocht maakte ik in de zomer van 1963; op 16 jarige leeftijd. Ik ging toen met mijn HBS-vrienden <span style="color: #cc0000;">Jan de Groot</span>, <span style="color: #cc0000;">Gerrit Hagen</span> en <span style="color: #cc0000;">Jan Molenkamp</span> op de fiets helemaal naar Limburg en de Belgische Ardennen.<br />
<br />
<h2>
Eerst werken voor vakantiegeld</h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-tCUPJYzpC-g/UlxwwEbOR6I/AAAAAAAAAqk/D8VmXzOpZ18/s1600/Heurisko10041964.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="274" src="http://4.bp.blogspot.com/-tCUPJYzpC-g/UlxwwEbOR6I/AAAAAAAAAqk/D8VmXzOpZ18/s320/Heurisko10041964.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Vanwege uitbreiding had men in 1963-'64 veel nieuw personeel nodig<br />
<i>Schilders Nieuws- en advertentieblad 10-04-1964</i></td></tr>
</tbody></table>
In het voorjaar bedachten mijn drie schoolvrienden en ik dat we wel eens zonder onze directe familie op vakantie wilden. Dat moest dan wel binnen een beperkt budget want we wilden daarnaast ook nog wel met het gezin op vakantie. Onze ouders waren van mening dat we voor de kosten van die extra vakantie maar een paar weken een baantje moesten zoeken. <br />
<br />
Hoe Jan Molenkamp en Gerrit dat toen hebben opgelost, kan ik mij niet herinneren maar Jan de Groot en ik konden in het begin van de schoolvakantie enkele weken aan de slag in een metaalwarenfabriek waar onder meer gaskraantjes werden gemaakt. Die fabriek, <span style="color: #cc0000;">Heurisko </span>geheten, was gevestigd aan de Edisonstraat, op het huidige industrieterrein Lorentz, en was eigendom van de heer<span style="color: #cc0000;"> W. Lodewijks</span>, een kennis van de ouders van Jan de Groot. Als ik me goed herinner was Jan in die tijd bovendien heimelijk verkikkerd op de dochter van Lodewijks.<br />
<br />
Heurisko was oorspronkelijk gevestigd in Amsterdam, aan de Duivendrechtsekade 15-17, maar deze fabriek was vanaf 1961 in Harderwijk aan de Edisonstraat gevestigd. In november 1963 organiseerde Heurisko samen met de firma <span style="color: #cc0000;">Blocq en Manenschijn</span> een verbroederend bedrijfsuitstapje naar Amsterdam dat werd afgesloten met een bezoek aan de <span style="color: #cc0000;">Snip & Snaprevue</span> in Carré en om te vieren dat de heer Lodewijks 10 jaar <i>"op voorbeeldige wijze aan de spits van de Metaalwarenfabriek heeft gestaan" <span style="font-size: x-small;">(Schilders Nieuws- en advertentieblad 1-11-1963)</span></i>. De fabriek werd in 1963 uit uitgebreid en daarom was in die tijd veel nieuw, ook ongeschoold, personeel nodig.<br />
In ieder geval kwamen wij zo via mijnheer Lodewijks aan onze vakantiebaantjes.<br />
<div>
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-5Oxgj9u4Tkg/UlyWBUTUGMI/AAAAAAAAAs0/tB4t9Q22pY0/s1600/ijzervijlsel.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="221" src="http://3.bp.blogspot.com/-5Oxgj9u4Tkg/UlyWBUTUGMI/AAAAAAAAAs0/tB4t9Q22pY0/s320/ijzervijlsel.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">IJzervijlsel rond een magneet <br />
<i>Bron: www.breem.nl</i></td></tr>
</tbody></table>
De werkzaamheden hielden in dat wij gaten moesten boren in, nog onbewerkte gaskraantjes. Daartoe werden we neergezet achter een grote boormachine, die op een statief was geplaatst. Aan de linker kant van de machine stond een mand met onbewerkte kraantjes. Na daar enkele gaten in te hebben geboord, gooiden wij de kraantjes in een mand aan de rechterzijde van de machine en als die mand vol was schoven we hem door voor de volgende bewerking.<br />
<br />
Ter afwisseling van het boren moesten we af en toe helpen bij het lossen van vrachtwagens met loodzware ijzerplaten en de fabrieksvloer vegen.<br />
Die vloer lag vol ijzer-slijpsel dat bij het boren en vegen ook volop in mijn sokken kwam. Die scherpe rommel was er bijna niet meer uit te krijgen, zelfs niet na ettelijke malen wassen. Mijn moeder heeft in de maanden daarna uiteindelijk, ten einde raad, maar een aantal paren sokken weggegooid.<br />
<br />
Het boren van gaskraantjes was geen zwaar werk maar wel erg eentonig en ik kreeg dan ook medelijden met een groepje oudere mannen, die dat soort werk al tientallen jaren deden. Die mannen waren bovendien bang voor de afdelingschef, een veel jongere man in een stofjas, die zich nogal bot en autoritair gedroeg.<br />
<br />
We zouden in die fabriek drie weken werken maar aan het eind van de tweede week had ik er schoon genoeg van. Ik bedacht een plannetje waardoor ik vroegtijdig ontslag zou krijgen en tegelijkertijd de oudere arbeiders een aardig verzetje kon bieden aan het begin van het weekend. Op vrijdagochtend vertelde ik hen wat ik van plan was. Ze keken me daarna enigszins verschrikt en ongelovig aan en vroegen me of ik dat wel durfde.<br />
Aan het eind van de middag was het zo ver. De vloer moest voor het weekend worden geschrobd met water dat werd getapt in emmers. Op een zeker moment posteerde ik me met een volle emmer achter de bedrijfsleider en kieperde de inhoud pardoes over hem heen. Het effect was dat van een ouderwetse slap-stick. De mannen stonden er met open mond naar te kijken en durfden nauwelijks te lachen....<br />
Zoals ik verwacht had, werd ik op staande voet ontslagen en zo eindigde mijn dienstverband met mijn eerste werkgever voortijdig. Jan bleef er nog een extra week werken. Maar ik vond dat ik voldoende geld had verdiend voor onze fietstocht.<br />
<br />
<h2>
De voorbereiding van de "expeditie"</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-LF7gA0QdZng/UlyG_hg4TXI/AAAAAAAAAsY/tiTYrpC4kOc/s1600/kampeerkaart+1963.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://3.bp.blogspot.com/-LF7gA0QdZng/UlyG_hg4TXI/AAAAAAAAAsY/tiTYrpC4kOc/s1600/kampeerkaart+1963.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Zegel van de kampeerkaart<br />
<i><a href="http://members.casema.nl/leobakx/Kampeerkaart.htm" target="_blank">website van Leo Bakx</a></i></td></tr>
</tbody></table>
Alvorens te vertrekken moesten we natuurlijk een <span style="color: #cc0000;">ANWB-kampeerkaart</span> hebben; we moesten een route uitstippelen en onze bagage een keer proefpakken op de snelbinders en in de fietstassen.<br />
<br />
Tevens moesten onze oude fietsen worden nagekeken. In het geval van Jan de Groot en mijzelf betroffen dat<span style="color: #cc0000;"> fietsen zonder versnelling</span>, met alleen een <span style="color: #cc0000;">terugtraprem</span>. Gerrit Hagen en Jan Molenkamp hadden, voor zover ik mij herinner, velgremmen en slechts één van hen had een fiets met een drieversnellingsnaaf. Om de rem-capaciteit wat te verbeteren liet ik een extra velgrem monteren op het voorwiel van mijn fiets.<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
</div>
<div style="text-align: right;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-kLchxJs4IG4/Ulx_tOWKFEI/AAAAAAAAArM/tdzsLgqPk-0/s1600/Cornelissen31121963.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="58" src="http://1.bp.blogspot.com/-kLchxJs4IG4/Ulx_tOWKFEI/AAAAAAAAArM/tdzsLgqPk-0/s200/Cornelissen31121963.jpg" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Een oudjaars-advertentie van Cornelissen<br />
Meestal bevatte zo'n advertentie ook een nieuwjaarswens,<br />
maar deze was erg kort van stof<br />
<i>Schilders Nieuws- en advertentieblad 31-12-1963</i></td></tr>
</tbody></table>
Dat gebeurde bij de <span style="color: #cc0000;">fietsenzaak van de heer J.Cornelissen</span>, die indertijd was gevestigd aan de Mecklenburglaan, naast de melkhandel van Arendsen. Wij waren vaste klant van Cornelissen, die tussen 1936 en 1969 zijn rijwielzaak in Harderwijk had (daarna werd de winkel overgenomen door <span style="color: #cc0000;">G. Boonen</span>). Aanvankelijk was zijn zaak gevestigd aan de Smeepoortstraat (tot 1936) en later ging hij naar de Leuvenumseweg 2. Dat deel van de Leuvenumseweg veranderde begin jaren '60 van naam en werd toen Mecklenburglaan.<br />
<br />
Wat de kampeerspullen betreft gingen er twee lichtgewicht tweepersoons tentjes mee en voorts voor iedereen een luchtbed en een slaapzak met binnenzak. Verder een pomp voor het opblazen van de luchtbedden, een tenthamer, een kooktoestelletje, een zaklantaarn, bandenplak-spullen, kleding, eetgerei, toilet artikelen, handdoeken, een theedoek, veldflessen met water voor onderweg, etcetera. <br />
Die tentjes, en ook onze andere kampeerspullen, waren overigens helemaal niet zo licht en klein als tegenwoordig want ook op het gebied van de ontwikkeling van steeds lichtere en sterkere materialen heeft de tijd niet stilgestaan. Het was best lastig om al die grote en zware spullen op onze fietsen te krijgen maar uiteindelijk hadden we de zaken toch goed verdeeld.<br /><br />
<h2>
De tocht</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-ayhTsN-FUzI/Ulx-Nhc9zyI/AAAAAAAAArA/hM6zGuiv66w/s1600/Twee+vrienden+met+fietsbepakking.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://3.bp.blogspot.com/-ayhTsN-FUzI/Ulx-Nhc9zyI/AAAAAAAAArA/hM6zGuiv66w/s320/Twee+vrienden+met+fietsbepakking.jpg" width="259" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Jan de Groot en Gerrit Hagen bepakken<br />
op de camping van Mook een fiets<br />
<i>Coll. P. Offerman </i></td></tr>
</tbody></table>
We vertrokken op een dag met koel en wisselvallig zomerweer. Bij Apeldoorn moesten we onze eerste helling nemen, een voorproefje van wat nog ging komen. Op dat moment merkten we toch wel het effect van het extra gewicht, dat we op onze fietsen moesten meetorsen.<br />
<br />
Na Apeldoorn reden we, via Arnhem en Nijmegen naar onze <span style="color: #cc0000;">eerste camping</span>. Die camping bevond zich net over de grens van Gelderland met Limburg, in <span style="color: #cc0000;">Mook</span>. We waren best moe na die eerste dag en we sliepen als rozen.<br />
<br />
De volgende dag fietsten we naar <span style="color: #cc0000;">een camping op de Sint Pietersberg bij Maastricht</span>, nog net in Nederland. We waren te moe om de stad in te gaan en bovendien enorm gespitst op het oversteken van de grens, die in die tijd ook nog echt een grens was.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-xe_eKRZtMFg/Ul6srEcKJkI/AAAAAAAAAuQ/jcK0ZYI5acQ/s1600/Peter+met+fiets.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="386" src="http://4.bp.blogspot.com/-xe_eKRZtMFg/Ul6srEcKJkI/AAAAAAAAAuQ/jcK0ZYI5acQ/s640/Peter+met+fiets.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Een portret van de blogschrijver als jonge man met de volbepakte fietsen<br />Het begon al goed op dit kampeerterrein, want je moest je melden in het café !<br /><i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />Op de derde dag fietsten we naar onze eindbestemming, <span style="color: #cc0000;">Remouchamps</span> in de Belgische Ardennen. De camping lag aan de rechter oever van de Amblève. De klim die we na Luik moesten maken staat me nog helder voor de geest. Het was, op een fiets zonder versnelling en met kampeerspullen, niet te doen.<br />
Ik stapte binnen de kortste keren af en kort daarna volgden ook de anderen. We moesten dus een heel eind met de fiets in de hand naar boven lopen. Op een zeker moment zat ik er helemaal doorheen maar eenmaal boven gekomen volgde een spectaculaire afdaling naar het<span style="color: #cc0000;"> Amblève dal</span>. De vermoeidheid verdween als sneeuw voor de zon en ik geloof niet dat ik ooit met een hogere snelheid op de fiets heb gezeten dan toen. We kwamen met hete, bijna rokende, remmen beneden en toen was het nog slechts een klein stukje naar de camping.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-0kBF2_QNbYU/UlyCovLy36I/AAAAAAAAArk/ahN9ZWnFUvo/s1600/Tent+inpakken.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="344" src="http://1.bp.blogspot.com/-0kBF2_QNbYU/UlyCovLy36I/AAAAAAAAArk/ahN9ZWnFUvo/s640/Tent+inpakken.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Onze tentjes worden ingepakt voor de volgende etappe; v.l.n.r. Gerrit Hagen, Jan de Groot en Peter Offerman<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<br /></div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-yT66oPuIsHY/UlyDxl9DzXI/AAAAAAAAAr0/FEw9V5EvA7k/s1600/Vriend+met+skelter.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="166" src="http://3.bp.blogspot.com/-yT66oPuIsHY/UlyDxl9DzXI/AAAAAAAAAr0/FEw9V5EvA7k/s320/Vriend+met+skelter.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Jan Molenkamp, King of the road...<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
We bleven enkele dagen in Remouchamps en maakten ook nog een uitstapje naar <span style="color: #cc0000;">de watervallen van Coo</span>.<br />
Naast de watervallen was een<span style="color: #cc0000;"> kartingbaan</span>. Je kon daar voor een redelijk bedrag een aantal rondes rijden. We maakten daar toen een echte wedstrijd van en voelden ons welhaast formule 1 coureurs. De karts, in die tijd werden ze nog "skelters" genoemd maakten een enorme herrie en hadden tweetakt motoren die liepen op mengsmering en enorm stonken en rookten.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-LVmXzpMnaJU/UlyDv9pSwCI/AAAAAAAAAro/hx1qUSXFPys/s1600/Mannen+met+skelters.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="420" src="http://1.bp.blogspot.com/-LVmXzpMnaJU/UlyDv9pSwCI/AAAAAAAAAro/hx1qUSXFPys/s640/Mannen+met+skelters.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De coureurs staan stoer klaar voor de start op het "circuit van Coo"<br />
V.l.n.r. Gerrit Hagen, Peter Offerman, Jan de Groot, Jan Molenkamp<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />Op een avond gingen we naar een café in het centrum van Remouchamps. Daar heb ik toen <span style="color: #cc0000;">mijn eerste biertje</span> gedronken; het was een tap-pilsje van het Belgische merk <span style="color: #cc0000;">Pied Boeuf</span>. Ik vond dat eerste biertje vreselijk smerig en kan me dat, nu ik daar aan terugdenk, nauwelijks voorstellen. Uiteraard bezochten we ook de<span style="color: #cc0000;"> druipsteengrotten van Remouchamps</span>.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-aXgJsx6oESk/UlyE7TjMV4I/AAAAAAAAAsE/9cK8WDO7iGY/s1600/Dammetjes+bouwen.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://2.bp.blogspot.com/-aXgJsx6oESk/UlyE7TjMV4I/AAAAAAAAAsE/9cK8WDO7iGY/s400/Dammetjes+bouwen.jpg" width="260" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Dammetjes bouwen in de rivier<br />
We waren jongens en dat waren we...<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-sXDzNJAwBC8/UlyE34wGxTI/AAAAAAAAAr8/aZLxxmlXXPE/s1600/Pasta-eters.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="199" src="http://4.bp.blogspot.com/-sXDzNJAwBC8/UlyE34wGxTI/AAAAAAAAAr8/aZLxxmlXXPE/s320/Pasta-eters.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Een simpele, voedzaam kampeermaaltijd;<br />
maar lastig om netjes naar binnen te werken...<br />
Links Peter en rechts Gerrit als primitieve holenmensen<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Na een dag of vier moesten we aan de terugtocht beginnen en die begon natuurlijk weer met <span style="color: #cc0000;">een steile klim vanuit het Amblèvedal naar Luik</span> en een daarop volgende afdaling naar het Maasdal richting Maastricht.<br />
De terugtocht deden we opnieuw in drie dagen. Onze laatste stop was op een <span style="color: #cc0000;">camping bij Arnhem</span>.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-aGguvToZGy0/UlyE-6jmvOI/AAAAAAAAAsQ/jac2Cz6-gsU/s1600/Drie+vrienden+met+panorama.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://3.bp.blogspot.com/-aGguvToZGy0/UlyE-6jmvOI/AAAAAAAAAsQ/jac2Cz6-gsU/s320/Drie+vrienden+met+panorama.jpg" width="233" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Nog een laatste blik op het dal van de Amblève<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
Het is in deze tijd, waarin ook jongeren naar de verste uithoeken van de aarde vliegen, waarschijnlijk onvoorstelbaar dat zo'n fietstochtje naar de Ardennen 50 jaar geleden voor mijn vrienden en mij een enorm avontuur was.<br />
<br />
Aan vliegreizen naar andere continenten durfden we in die tijd nog helemaal niet te denken, al was het maar vanwege de kosten. Dat was toen voor 99% van de Nederlandse jongeren en ook voor de overgrote meerderheid van de volwassenen een, financieel onbereikbare, droom. <br />
<br />
In de decennia daarna nam de welvaart enorm toe en werd vliegen steeds goedkoper en daarmee bereikbaar voor steeds meer mensen. Terugdenkend heb ik het gevoel dat, naast alle ontwikkelingen op het gebied van elektronica en internet, de groei van de mobiliteit een van de belangrijkste ontwikkelingen is geweest van de afgelopen 50 jaar.<br />
<br />leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-49667577278721269182013-10-09T15:34:00.003+02:002013-10-09T15:34:48.467+02:00De klompenopstand<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-iGN-aUsPTcs/UlLH1pZBLBI/AAAAAAAAAmM/wAmFzbymnWo/s1600/opening+nieuwe+bouw+01021963A.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://1.bp.blogspot.com/-iGN-aUsPTcs/UlLH1pZBLBI/AAAAAAAAAmM/wAmFzbymnWo/s320/opening+nieuwe+bouw+01021963A.jpg" width="275" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad 01-02-1963</i></td></tr>
</tbody></table>
Begin 1963 vond de feestelijke opening plaats van de <span style="color: #cc0000;">nieuwbouw van het Christelijk Lyceum Harderwijk</span>.<br />
Tot die tijd was een belangrijk deel van het sterk groeiende aantal leerlingen gehuisvest in houten noodlokalen, waar zelfs een blind paard nog geen schade kon aanrichten.<br />
<br />
De nieuwbouw achter de school bestond uit <i>"18 lokalen, een gymnastiekzaal, een grote overblijf- en garderoberuimte, benevens een etage met docentenkamer, rectorskamer, administratieruimte en vertrek voor de dokter"</i>. <br />
Bovendien was het oude schoolgebouw inwendig volledige vernieuwd en gemoderniseerd. <br />
<br />
Onze rector, <span style="color: #cc0000;">Westerhuis,</span> had ten behoeve van de nieuwbouw reeds op 4 november 1959, precies op de dag van het 40-jarig jubileum van het lyceum, de eerste funderingsgleuf gegraven met een bulldozer.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://4.bp.blogspot.com/-osiO32nOOOc/UlLLAALX77I/AAAAAAAAAm0/p-nNZ9p_VhU/s1600/opening+nieuwe+bouw+01021963D.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="289" src="http://4.bp.blogspot.com/-osiO32nOOOc/UlLLAALX77I/AAAAAAAAAm0/p-nNZ9p_VhU/s320/opening+nieuwe+bouw+01021963D.jpg" width="320" /></a></div>
Uiteraard behoorde de rector ook<span style="color: #cc0000;"> </span>tot een van de sprekers tijdens de opening.<br />
Volgens het Schildertje hield hij tijdens zijn feestrede onder meer een betoog voor de vrije ontplooiing van het individu en wees erop dat de wijze, waarop de nieuwbouw was uitgevoerd en was ingericht, daarbij behulpzaam zou kunnen zijn. Zo was er in vergelijking met het oude gebouw meer licht, lucht en ruimte.<br />
<br />
Een ander belangrijk verschil met het uit de jaren twintig daterende oude gebouw, betrof <span style="color: #cc0000;">de vloer</span>. In het oude gebouw was deze van steen maar in de nieuwbouw was de vloer bedekt met linoleum.<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-nw9EqC5fxcQ/UlLLBmjVR3I/AAAAAAAAAm8/-VokGzfts6M/s1600/opening+nieuwe+bouw+01021963E.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="213" src="http://2.bp.blogspot.com/-nw9EqC5fxcQ/UlLLBmjVR3I/AAAAAAAAAm8/-VokGzfts6M/s320/opening+nieuwe+bouw+01021963E.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad 01-02-1963</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
De keuze voor dit materiaal had een consequentie, die in het vervolg van deze blog duidelijk zal worden. Want de schoolleiding was niet alleen trots op de nieuwbouw en het nieuwe interieur maar, naar goede calvinistische traditie, ook heel zuinig...<br />
<br />
Uit de bijgaande krantenknipsels blijkt dat de opening gepaard ging met ronkende toespraken en psalmgezang en voorts <i>"een feestdrank en een goede sigaar"</i> voor de aanwezige heren. <br />
Ook <span style="color: #cc0000;">conrector van der Putte</span> gaf acte de présence. Hij nam plaats achter de nieuwe vleugel voor de begeleiding van Gezang 148, vers 1 en 6 met de toepasselijke titel <i>"Van U zijn alle dingen"</i>.<br />
<br />
<h2>
Het nieuwe schooljaar</h2>
In september 1963 begon ik voor de tweede maal aan de derde klas van de HBS; ik had het jaar daarvoor een onvoldoende teveel gehaald om te kunnen overgaan naar de vierde. <br />
Die herfst werd voor mij gekenmerkt door een bijzondere gebeurtenis, die misschien kan worden gezien als een voorloper op de opstandige stemming van de late jaren zestig.<br />
In de eerste helft van dat decennium was de samenleving nog gezagsgetrouw en verzuild. Maar de wereld werd al woelig. De belangrijkste aangelegenheden op het wereldtoneel waren de Cuba-crisis, een dieptepunt in de koude oorlog; de moord op de Amerikaanse president Kennedy in november 1963; de onafhankelijkheid van Algerije en, op Nederlands niveau, het verlies van onze laatste kolonie in het verre Oosten, Nieuw-Guinea.<br />
<br />
<h2>
Oproer en protest</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/-FKyFPpUX0n0/UlLRwQ1-1xI/AAAAAAAAAnM/flhMOFxnWB0/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+11101963;+p.+116+A.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="320" src="http://2.bp.blogspot.com/-FKyFPpUX0n0/UlLRwQ1-1xI/AAAAAAAAAnM/flhMOFxnWB0/s320/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+11101963;+p.+116+A.jpg" width="235" /></a></div>
Het nieuwe schooljaar 1963-'64 begon, zoals gebruikelijk, met het bekendmaken van de nieuwe lesroosters. Niets wees op dat moment op de spannende gebeurtenissen die begin oktober zouden plaatsvinden.<br />
Wat was het geval?<br />
Onder het mom van bescherming van de vloeren in het nieuwe gedeelte van de school werd plotseling een artikel uit de statuten afgestoft. Dat artikel stelde dat meisjes uitsluitend schoenen mochten dragen met platte hakken, de zogenoemde <i><span style="color: #cc0000;">"flats"</span></i>. Niemand mocht meer op zwart-afgevende rubberhakken of zolen op school komen. Die regel bestond blijkbaar al langer maar werd tot die tijd niet of nauwelijks gehandhaafd.<br />
<br />
De precieze volgorde van de gebeurtenissen, die in oktober 1963 plaatsvonden, staat mij niet geheel helder voor de geest. Daarom geef ik ze hierbij weer op de wijze, zoals ik ze me herinner. Als er lezers van mijn blog zijn, die het zich anders herinneren, ben ik benieuwd naar hun zienswijze.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://1.bp.blogspot.com/-vOHqkBleCDg/UlLRzTat5dI/AAAAAAAAAnU/U-u3PmlsqJQ/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+11101963;+p.+116+B.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="640" src="http://1.bp.blogspot.com/-vOHqkBleCDg/UlLRzTat5dI/AAAAAAAAAnU/U-u3PmlsqJQ/s640/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+11101963;+p.+116+B.jpg" width="344" /></a></div>
Om tegen de inbreuk op de keuzevrijheid van schoeisel te protesteren besloot <span style="color: #cc0000;">Marion Maars</span>, dochter van de directeur van de gelijknamige, in Harderwijk gevestigde fabriek van armaturen en wandsystemen, naar school te gaan op <span style="color: #cc0000;">schoenen met blokhakken</span>, waarvan toch onmogelijk kon worden beweerd dat die de vloeren konden beschadigen. Het waren immers niet eens naaldhakken of pumps. Marion was in 1960 vanuit Amsterdam naar Harderwijk verhuisd en had haar lagere school periode dus in de hoofdstad doorgebracht. Zij had een jaar lang bij mij in de klas gezeten en viel toen al op door haar gedrag dat door mij en diverse mede leerlingen als eigenzinnig werd ervaren. Wellicht droegen haar Amsterdamse wortels daar toe bij.<br />
Marion werd, min of meer zoals verwacht, de toegang tot de school ontzegd. Ze mocht pas weer op school komen als ze haar blokhakken verving door platte exemplaren.<br />
<br />
Deze rigide handelswijze schoot een groot aantal MMS (Middelbare Meisjes School) leerlingen in het verkeerde keelgat. Zij besloten tot een ludieke actie door op school te verschijnen<span style="color: #cc0000;"> "</span><i><span style="color: #cc0000;">op meer of minder geboende klompen met en zonder stro"</span>.</i> En ondanks het gegeven dat klompen toch echt platte hakken hebben, werd ook hen de toegang geweigerd.<br />
<br />
Hierdoor escaleerde de situatie; leerlingen besloten tot een massale protestactie. De volgende dag weigerden de scholieren de school te betreden en bleef iedereen op het schoolplein staan. Voor zover ik mij herinner deed werkelijk iedereen mee en waren er geen "spelbrekers". Enkele leerlingen hadden spandoeken bij zich die waren gemaakt van oude lakens, daarbij gesteund door hun ouders.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-p_WV8rpTFhA/UlLR2QSs4LI/AAAAAAAAAng/8zmzPLTXnNQ/s1600/Schilder%2527s+nieuws-en+advertentieblad%252C+11101963%253B+p.+116+C.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://4.bp.blogspot.com/-p_WV8rpTFhA/UlLR2QSs4LI/AAAAAAAAAng/8zmzPLTXnNQ/s400/Schilder%2527s+nieuws-en+advertentieblad%252C+11101963%253B+p.+116+C.jpg" width="256" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 11-10-1963</i></td></tr>
</tbody></table>
En er was zelfs een jongen die het protest kracht bij zette door het lossen van <span style="color: #cc0000;">enkele schoten met het alarmpistool </span>van zijn vader. Hier was wellicht sprake van een ietsje teveel zelf initiatief want het valt zeer te betwijfelen of deze actie kon rekenen op de goedkeuring van zijn ouders.<br />
<br />
Rector Westerhuis probeerde de gemoederen te bedaren met een toespraak maar hij bleef vrijwel onverstaanbaar als gevolg van de gescandeerde protesten uit honderden tiener kelen. Het weer was ons die dag gunstig gezind dus buiten blijven werd niet als straf ervaren. Maar uiteindelijk ging iedereen toch weer braaf de lessen volgen. We waren immers in die tijd nog niet gewend aan dit soort rebels gedrag.<br />
<br />
De Harderwijkse <span style="color: #cc0000;">schoenenzaak Vedder</span> speelde alert in op de <i>"hakkenkwestie"</i> door het plaatsen van bijgaande advertentie. Een dochter van de heer Vedder zat overigens ook op onze school. <br />
<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-nBx3as1QniA/UlLlL5hDnqI/AAAAAAAAAoA/K-S5kiVUVu0/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+11101963.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="418" src="http://1.bp.blogspot.com/-nBx3as1QniA/UlLlL5hDnqI/AAAAAAAAAoA/K-S5kiVUVu0/s640/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+11101963.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 11-10-1963</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<h2>
Nauwelijks aandacht in de media</h2>
<div>
Het is verbazend dat er in de krantenarchieven zo weinig is terug te vinden van deze gebeurtenis. Weliswaar werd er enige aandacht aan de <i>"klompenparade"</i> besteed maar de opstand van de volgende dag werd in de media afgeschilderd als <i>"een ietwat gespannen sfeer"</i>. Voor het overige haastte het journaille zich met het weergeven van de <i>"volstrekt terechte"</i> mening van de rector en werd het gedrag van de <i>"MMS meiskes" </i>afgedaan op een buitengewoon badinerende toon. Ik vermoed dat de heer Westerhuis tijdens het gesprek met de pers erop heeft aangedrongen om geen aandacht te besteden aan de demonstratie op het schoolplein. Wel werd in een artikel in de volgende editie van het Schildertje nog de mening van een vader weergegeven, die de <i>"anti-flats-demonstratie"</i> enigszins wilde nuanceren.</div>
<div>
<br /></div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-qITdqQ2hybk/UlLTTkFVUbI/AAAAAAAAAno/m597tMZY-0w/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+18101963A.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://4.bp.blogspot.com/-qITdqQ2hybk/UlLTTkFVUbI/AAAAAAAAAno/m597tMZY-0w/s400/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+18101963A.jpg" width="235" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 18-10-1963</i></td></tr>
</tbody></table>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/--ePkYw3Vmpg/UlLTUygEtVI/AAAAAAAAAnw/W7mNL1mfDfI/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+18101963B.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="640" src="http://3.bp.blogspot.com/--ePkYw3Vmpg/UlLTUygEtVI/AAAAAAAAAnw/W7mNL1mfDfI/s640/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+18101963B.jpg" width="296" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 18-10-1963</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Bij dit alles moet worden bedacht dat in die tijd niet alleen de bevolking maar ook de media nog zeer gezagsgetrouw waren, zoals ik in het begin van deze blog reeds vermeldde.<br />
<br />
Interviews met autoriteiten waren over het algemeen onderdanig van taal. Ministers werden nog aangesproken met <i>"Excellentie"</i> en vrijwel geen journalist waagde het om meer dan milde kritiek te hebben op de uitspraken van hen die "hooggeplaatst" waren.<br />
<br />
Dat die houding in de tweede helft van de jaren zestig een welhaast revolutionaire verandering zou ondergaan, wisten we toen nog niet maar die verandering hing, getuige het voorgaande relaas, al wel in de lucht.<br />
<br />
<i><b>NB Er kan in deze blogs ook op de afbeeldingen/krantenartikelen worden geklikt om ze groter te zien</b> (dat werkt niet bij allemaal maar wel bij de meeste)</i>leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-44938062109529245902013-10-02T13:27:00.000+02:002013-10-02T15:16:21.462+02:00Mijn luchtdoopAls jongetje van een jaar of 8 was ik al gefascineerd door vliegtuigen. Geregeld landden er op het terrein van <span style="color: #cc0000;">de WGF kazerne</span>, achter ons huis, <span style="color: #cc0000;">militaire helikopters</span> en als ik er weer eens eentje hoorde naderen, rende ik altijd naar buiten. Ze kwamen zo laag over ons huis dat je de piloot kon zien zitten.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-luTHaqlVHi8/Ukv65W2TAXI/AAAAAAAAAl0/pjcJxTIsbbQ/s1600/schiphol+(1).jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="212" src="http://4.bp.blogspot.com/-luTHaqlVHi8/Ukv65W2TAXI/AAAAAAAAAl0/pjcJxTIsbbQ/s320/schiphol+(1).jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Schiphol begin jaren '60 met vooraan een Lockheed Electra<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
Als we met het gezin naar onze familie in Amsterdam gingen hoopte ik steevast dat er voldoende tijd zou zijn om een bezoekje te brengen aan <span style="color: #cc0000;">Schiphol</span>. Een enkele keer lukte dat ook. En toen op de lagere school een schoolreisje Schiphol als bestemming had was ik in de zevende hemel. We maakten toen een rondrit over het platform in een soort toeristen-treintje met uitleg via de luidsprekers in de wagentjes.<br />
Ook als we bij onze familie in Loosdrecht waren wilde ik graag vliegtuigjes kijken en fotograferen. Dat gebeurde dan op het <span style="color: #cc0000;">vliegveld Hilversum</span>. Daar landden en startten kleine motorvliegtuigen en er werden zweefvliegtuigen "opgelierd".<br />
<br />
<br />
<h2>
De Harvard van Harderwijk</h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-K_5N-b13-zA/Ukv6oyeYkmI/AAAAAAAAAlw/YBbwSPqgVC0/s1600/Harvard.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="214" src="http://4.bp.blogspot.com/-K_5N-b13-zA/Ukv6oyeYkmI/AAAAAAAAAlw/YBbwSPqgVC0/s320/Harvard.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De Harvard bij de Knardijk in Harderwijk.<br />
Op deze foto is de enthousiast wuivende "piloot",<br />
ik dus, nauwelijks te zien.<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
In Harderwijk stond enige tijd een afgedankt lesvliegtuig van de luchtmacht. Dat was een <span style="color: #cc0000;">North American T-6 Texan, </span>in Nederland beter bekend als de<span style="color: #cc0000;"> Harvard</span>. Dit eenmotorige vliegtuigtype werd van 1946 tot 1968 gebruikt om piloten te trainen. Deze Harvard stond aan het begin van de <span style="color: #cc0000;">Knardijk</span>, aan de kant van het industrieterrein Lorentz en ongeveer schuin tegenover de <span style="color: #cc0000;">Flevo-Garage, </span>de Volkswagendealer, van<span style="color: #cc0000;"> B. Lijs</span>. De motor was er uiteraard uit gehaald maar je kon er heerlijk in spelen want de cockpitkap kon worden geopend en dan kon je er in zitten en doen of je vloog. De stuurknuppel, het voetenstuur en een deel van de instrumenten zaten er nog in. Volgens mij hebben bijna alle Harderwijkse jongens van mijn leeftijd daar toen wel eens gespeeld en zitten dagdromen in de cockpit.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-MoKYpaFoj7k/UkSGmFboUlI/AAAAAAAAAkw/TQcoC27YNR8/s1600/Rein+Pol878-2051.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://4.bp.blogspot.com/-MoKYpaFoj7k/UkSGmFboUlI/AAAAAAAAAkw/TQcoC27YNR8/s1600/Rein+Pol878-2051.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Deel van schilderij <i>Roxy, skywriting sigarettenmerk </i><br />
van schilder Rein Pol uit jaren '50<br />
<i>http://www.reinpol.nl/</i></td></tr>
</tbody></table>
Een ander, door de luchtmacht afgedankte maar nog volledig inzetbare, Harvard werd in de jaren zestig gebruikt door het Hilversumse luchtreclamebedrijf <span style="color: #cc0000;">Skylight</span>. Met dat vliegtuig werd aan <span style="color: #cc0000;">luchtschrijven</span> (<i>skywriting</i>) gedaan, Skylight had een contract met het Nederlandse sigarettenmerk <span style="color: #cc0000;">Roxy</span>. Met de Harvard werd de naam Roxy, met behulp van met een rookverspreider, in dikke witte rook in de lucht geschreven. Het publiek ging vanzelf naar boven kijken als er een Harvard in aantocht was want ze maakten een opvallend, knetterend geluid.<br />
Het zeer herkenbare geluid van zo'n Harvard vliegtuigmotor is goed te horen op dit <a href="http://www.uasvision.com/2013/01/11/north-american-t-6-texanharvard-flying-display/" target="_blank">filmpje</a>.<br />
<div id="stcpDiv" style="left: -1988px; position: absolute; top: -1999px;">
The New Zealand Warbirds ‘Roaring Forties’ Harvard aerobatic team are shown here during their display at the Royal New Zealand Air Force’s 75th Birthday celebration airshow at RNZAF Ohakea. - See more at: http://www.uasvision.com/2013/01/11/north-american-t-6-texanharvard-flying-display/#sthash.MWvFeVTn.dpuf</div>
Als er niet teveel wind was bleef het woord Roxy soms wel 10 minuten zichtbaar. Deze Harvard van Skylight was toendertijd ook in de lucht boven Harderwijk regelmatig in actie.<br />
<br />
<h2>
Cockpit</h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-d7NDhFUpa8k/UkSIAqZ7jJI/AAAAAAAAAk8/OvsEWDE-UxE/s1600/cockpitapril1964.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://3.bp.blogspot.com/-d7NDhFUpa8k/UkSIAqZ7jJI/AAAAAAAAAk8/OvsEWDE-UxE/s320/cockpitapril1964.jpg" width="228" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Cockpit nr 4 april 1962<br /><i>http://www.catawiki.nl</i></td></tr>
</tbody></table>
Toen ik in de eerste klas van de HBS zat, vroeg en kreeg ik van mijn ouders voor mijn verjaardag een abonnement op het <span style="color: #cc0000;">luchtvaart maandblad voor de jeugd</span>, later het blad voor luchtvaart-enthousiasten, <span style="color: #cc0000;">"Cockpit"</span>. De hoofdredacteur was <span style="color: #cc0000;">Hugo Hooftman</span>, mijn grote voorbeeld in die tijd. Ik las Cockpit iedere maand van de eerste tot de laatste pagina en kon niet wachten tot het volgende nummer verscheen. Mijn abonnement werd diverse malen verlengd en ik heb Cockpit tot 1966 gelezen.<br />
<br />
Voor abonnees bood het blad de mogelijkheid om voor een bedrag van 3 gulden een rondvlucht te maken vanaf Schiphol in een vliegtuig van<span style="color: #cc0000;"> Martin's Air Charter</span>, later <span style="color: #cc0000;">Martinair Holland</span>. Die 3 gulden betekende een fikse korting want normaal kostte zo'n rondvlucht 12 gulden. Mijn Harderwijkse schoolvriend, <span style="color: #cc0000;">Jan de Groot</span>, was ook enige tijd abonnee en hij kon toen ook gebruik maken van die korting.<br />
<br />
Op een dag in augustus 1963, dit jaar dus 50 jaar geleden, trokken we de stoute schoenen aan en vertrokken wij, twee 16- jarige schooljongens, per trein naar Amsterdam. Daar namen we de bus van <span style="color: #cc0000;">Maarse en Kroon</span> naar <span style="color: #cc0000;">Schiphol-Oost</span>. Oost werd er toen nog niet bij vermeld want er was toen nog geen ander deel van Schiphol. De huidige luchthaven, Schiphol-Centrum, werd namelijk pas in 1967 in gebruik genomen. Op Schiphol-Oost zijn nu kantoorgebouwen en de hangars waar de vliegtuigen worden onderhouden. En er is nog steeds een platform en een stationsgebouwtje, maar alleen voor de afhandeling van zakenvluchten.<br />
<br />
Na enige tijd de vertrekkende en aankomende vliegtuigen te hebben gadegeslagen, begaven Jan en ik ons met onze kortingsbonnen naar de hoek van het platform, links van het stationsgebouw, waar de rondvluchten vertrokken. Het klinkt wellicht ongelooflijk maar je liep toen, door een openstaand hekje, zo het platform op. Daar stond een caravan met een open zijkant, waar de kaartjes werden verkocht. Daar leverden wij onze kortingsbonnen in en, na betaling van 3 gulden elk, ontvingen we onze rondvlucht tickets en konden we naar het gereed staande vliegtuig lopen. Dat vliegtuig was een, toen 20 jaar oude, <span style="color: #cc0000;">Douglas DC-3 "Dakota"</span>.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-Rqn4okGi4hE/UkSSY-qn9TI/AAAAAAAAAlc/wrooNA1Gbpw/s1600/DC3jpg.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="358" src="http://2.bp.blogspot.com/-Rqn4okGi4hE/UkSSY-qn9TI/AAAAAAAAAlc/wrooNA1Gbpw/s640/DC3jpg.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Oprichter Martin Schröder kocht in 1960 zijn eerste Dakota's DC-3,
geschikt voor vracht- of passagiersvervoer. Daarmee ontstond tevens een
stewardessencorps. Op de foto in het midden de latere mevrouw Schröder,
Tineke Nipshagen. <br />
<i>ANP-archief MARTINAIR Ruud Taal</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
De Dakota is het meest gebouwde transportvliegtuig in de geschiedenis van de luchtvaart. Er zijn er meer dan 12.000 gebouwd, waarvan het overgrote merendeel tijdens de tweede wereldoorlog ten behoeve van de geallieerde luchtmachten. Een groot deel van die vliegtuigen begon na de oorlog aan een tweede carrière als verkeersvliegtuig. Dakota's vliegen nog steeds in vele landen rond, inmiddels voornamelijk bij organisaties van historische vliegtuigen. Dat er nog steeds vliegtuigen van dit type vliegen is vooral te danken aan de relatief simpele constructie en het daarmee gepaard gaande onderhoud. Zo heeft het vliegtuig bijvoorbeeld geen drukcabine. En het is natuurlijk een groot compliment voor de ontwerpers en de bouwkwaliteit van de Dakota, waarvan de laatste exemplaren kort na de oorlog werden afgeleverd.<br />
Een filmpje over een recente rondvlucht in een Dakota DC 3, geschilderd in de oude kleuren van Martin's Air Charter op vliegveld Lelystad is <a href="http://youtu.be/wPWGibKvPpI" target="_blank">hier</a> te zien.<br />
<h2>
<br />Eindelijk de lucht in</h2>
We waren de eerste passagiers en moesten in het vliegtuig nog bijna een uur wachten tot alle 28 stoelen waren bezet. Toen gingen de deuren dicht en werden de twee motoren gestart; de spanning steeg ten top!<br />
Langzaam taxiede het vliegtuig naar de startbaan waar de motoren nog even werden proefgedraaid op vol vermogen. Onze Dakota stond tijdens dat proefdraaien nog op de remmen maar wilde duidelijk graag de lucht in want hij stond enorm te schokken. Even later reden we het begin van de startbaan op en daar gingen we. Dreunend kwamen de beide 1.200 pk sterke motoren tot leven en er volgde een krachtige acceleratie. Vervolgens kwam het staartwiel los en hingen we niet meer achterover in onze stoelen. Na ongeveer een halve minuut kwamen we los en begon het vliegtuig langzaam te klimmen naar een hoogte van 450 meter. We vlogen ongeveer een kwartier boven Amsterdam en ik genoot van het uitzicht op het centrum van de stad, het grachtenpatroon, het IJ en de havens. Na een vlucht van 20 minuten landden we alweer en zakte het vliegtuig, bij het minderen van de snelheid, weer op het staartwiel. We taxieden terug naar het platform, de motoren werden afgezet, de deur ging open en we stapten uit. <br />
<span style="color: #cc0000;"><b>Na die eerste vlucht van mijn leven wist ik wat ik wilde worden, piloot!</b></span><br />
<br />
<h2>
Wiskunde bijles</h2>
Om tot de opleiding tot vlieger te worden toegelaten mocht je in die tijd geen bril dragen; daar voldeed ik aan. En je moest een HBS-b of Gymnasium-beta opleiding hebben met goede cijfers voor de exacte vakken: algebra, meetkunde, natuurkunde en scheikunde. Natuur- en scheikunde leverden voor mij geen probleem op en ook hoofdrekenen kon ik prima maar met algebra en meetkunde wilde het helaas absoluut niet lukken. Als gevolg van een soort blinde vlek had ik voor deze vakken altijd een onvoldoende. <br />
Omdat ik zo graag vlieger wilde worden heb ik op de HBS vele wiskunde-bijlessen gehad, zoals reeds beschreven in mijn vorige blog. Maar hoezeer ik ook mijn best deed en wat ik ook probeerde, de resultaten bleven bedroevend. <br />
<b>Zo viel, langzaam maar zeker, de droom om het vliegen tot mijn beroep te maken, in duigen.</b><br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-zSTUTnVp9Yo/UkSM-kQZBNI/AAAAAAAAAlM/bPk1HaiOEPc/s1600/whiskey-four-t-33-07.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="221" src="http://3.bp.blogspot.com/-zSTUTnVp9Yo/UkSM-kQZBNI/AAAAAAAAAlM/bPk1HaiOEPc/s320/whiskey-four-t-33-07.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption"><div style="text-align: center;">
Whiskey Four Lockheed T-33A T-Bird boven Nederland</div>
<div style="text-align: center;">
<i>http://aerobaticteams.net/whiskey-four.html</i></div>
</td></tr>
</tbody></table>
Wel gingen mijn schoolvrienden en ik in die jaren een paar keer naar de <span style="color: #cc0000;">open dagen</span> voor scholieren van<span style="color: #cc0000;"> de Koninklijke Luchtmacht </span>en de <span style="color: #cc0000;">Marine Luchtvaart Dienst.</span> We werden dan met bussen naar een militaire basis vervoerd en daar kregen we dan een heel programma voorgeschoteld, inclusief vliegdemonstraties. Daarbij trad onder meer het in die tijd beroemde stuntteam <span style="color: #cc0000;">Whisky Four</span> op. Dit stuntteam werd opgericht in 1956 en vloog vanaf 1958 met vier <span style="color: #cc0000;">Lockheed T-33A</span> straaltrainers. Tijdens deze open dagen werden kosten noch moeite gespaard! De bedoeling van dit alles was natuurlijk om jongelui enthousiast te maken en te wijzen op de mogelijkheden om te kiezen voor een loopbaan bij defensie. Maar, ondanks het feit dat ik diep onder de indruk was, van wat er op die dagen allemaal werd vertoond, trok de militaire vliegerij mij niet. <br />
<br />
<b>Met de luchtvaart zou ik in mijn latere leven toch nog heel veel, zo niet alles, te maken krijgen maar dat wist ik toen nog niet.....</b><br />
<div>
<br /></div>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-niQZYASsNGE/Ukv7Kpe27II/AAAAAAAAAl8/bib25W8I_Ow/s1600/opendag.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="417" src="http://4.bp.blogspot.com/-niQZYASsNGE/Ukv7Kpe27II/AAAAAAAAAl8/bib25W8I_Ow/s640/opendag.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Met rode oortjes rondkijken op een open dag bij een DeHavilland of Canada DHC2 "Beaver" van de Luchtmacht<br /><i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
<br />leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-42903779624885690652013-09-25T18:58:00.000+02:002013-09-25T18:58:10.591+02:00Mijn HBS lerarenAan veel van de leraren en leraressen die mij tijdens mijn HBS periode les hebben gegeven bewaar ik herinneringen. In die herinnering spittend vroeg ik mij af wat er van hen geworden was na zoveel jaren. De volgende bloemlezing is een combinatie van persoonlijke herinneringen en speurwerk op het internet.<br />
<br />
<h2>
Nederlands</h2>
Hierbij kregen we les van de heren <span style="color: #cc0000;">N. Snel</span>, <span style="color: #cc0000;">van Steenwijk</span> en <span style="color: #cc0000;">G.Willemsen</span>.<br />
Geppy Willemsen was afkomstig uit Weesp en heel populair bij de meisjes. Maar helaas voor hen kaapte de dochter van de commandant van het korps Mariniers, <span style="color: #cc0000;">generaal Von Nas</span>, hem weg.<br />
De heer Van Steenwijk was een begenadigd pianist en een (te) aardige man. Hij kon helaas geen orde houden maar ik behoorde tot degenen die medelijden met hem hadden en deed daarom niet mee met de wanorde die vaak in zijn klas heerste.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-CAE32CwpvR0/UkIfVlCwG5I/AAAAAAAAAjM/kcY3eOei5WA/s1600/Lodewick2.JPG" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://2.bp.blogspot.com/-CAE32CwpvR0/UkIfVlCwG5I/AAAAAAAAAjM/kcY3eOei5WA/s320/Lodewick2.JPG" width="215" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De `Lodewick` deel 2 van 1880 tot heden </td></tr>
</tbody></table>
De heer Snel woonde met zijn gezin bij ons in de buurt. Ik herinner mij nog, dat hij bolknak sigaren rookte. <br />
Hij was al lang leraar en gaf les volgens een traditionele methode. <br />
Hierbij werd gebruik gemaakt van de <span style="color: #cc0000;"><i>`Lodewick`</i></span>, jarenlang<span style="color: #cc0000;"> </span>hèt standaard lesboek voor Nederlandse letterkunde.<span style="color: #cc0000;"> </span>H.J.M.F. Lodewick was een onvermoeibaar schrijver van schoolboeken: tussen 1955 en 1983 publiceerde hij elf boeken ten behoeve van het literatuuronderwijs. In de loop der tijd
zijn er meer dan 1 miljoen exemplaren van zijn boeken verkocht.<span style="font-size: x-small;"> </span>De zgn Lodewick was het tweedelige werk <i>Literatuur, geschiedenis en bloemlezing (1958-1959) </i>dat tientallen drukken beleefde. Het is een classic, die door vele generaties middelbare school leerlingen in de jaren zestig en
zeventig is gebruikt.<br />
In mijn ogen waren het zeer traditionele en ouderwetse lesboeken, vooral Deel 2 waarin uitgebreid het werk van de Tachtigers werd geanalyseerd en dat voor de jeugd van toen dodelijk saai bleek. <br />
Mijn 8 jaar jongere echtgenote heeft (in Amsterdam) les gehad van de vermaarde Nederlandse leraar Piet Calis, die het vernieuwende lesboek <i>Het spel en de knikkers</i> (samen met F.P. Huygens en B.W.E. Veurman, 1972-'73) schreef, dat de beruchte Lodewick in ieder geval op haar school verving. Dit tot grote opluchting van vele leraren en leerlingen.<br />
<br />
<h2>
Duits</h2>
Dit vak werd gegeven door de heer <span style="color: #cc0000;">Dr. B.W. van Klaarbergen.</span> Het was in mijn ogen een echte Duitse leraar: stoffig, grijs en zeer degelijk maar bepaald niet inspirerend. Hij rookte de hele dag ongematteerde bolknak sigaren, waardoor zijn pakken veelal onder de as zaten en hij er extra grijs uitzag.<br />
<br />
<h2>
Tekenen</h2>
De tekenleraar die ik mij het best herinner was de heer L. <span style="color: #cc0000;">(Leo) van Meesche. </span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
De heer Van Meesche vertelde op school een enkele keer iets over zijn ervaringen tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië. Hij werd destijds onder gruwelijke omstandigheden als dwangarbeider ingezet bij de aanleg van Japanse militaire vliegvelden op enkele afgelegen Indonesische eilanden. Van zijn groep dwangarbeiders overleefde praktisch niemand. De indringende wijze waarop hij hiervan verslag deed dwong bij ons diep respect af. <br />
In het Schildertje van 1960 staat een verslag van een expositie met werk van Harderwijkse Lyceìsten, die op initiatief van de heer Bowler, een zgn Amerikaanse ruilleraar, in 1960 door de VS zou gaan reizen. Van Meesche sprak daarbij veelzeggend over zijn vak `<i>Kunstonderwijs voorkomt afglijding en vervlakking van de persoonlijkheid tot de massa/mens`.</i><br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-DRv7cYr7wV8/UkIjwjt9JRI/AAAAAAAAAjc/_1yLQL2tEIs/s1600/Meesche+01071960B.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="117" src="http://1.bp.blogspot.com/-DRv7cYr7wV8/UkIjwjt9JRI/AAAAAAAAAjc/_1yLQL2tEIs/s200/Meesche+01071960B.jpg" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilders Nieuws-en advertentieblad 01-07-1960</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-uAoXX6FkzvE/UkIaJ64RWAI/AAAAAAAAAjA/6TV44zvGrZg/s1600/Meescheexpo28111985.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://4.bp.blogspot.com/-uAoXX6FkzvE/UkIaJ64RWAI/AAAAAAAAAjA/6TV44zvGrZg/s400/Meescheexpo28111985.jpg" width="285" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Hierin staat ook zijn leven beschreven<br />
<i>Schilders Nieuws- en advertentieblad 28-11-1985</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Uit onderzoek voor deze blog bleek, dat de heer Van Meesche in 1967, wegens ziekte, vervroegd met pensioen ging en zich daarna in Zwitserland vestigde. <br />
In 1984 zijn 10 door hem ontworpen gebrandschilderde ramen geplaatst in de Nederlands-Hervormde kerk aan de Stationslaan, deze ramen verbeelden 5 christelijke en 5 joodse feestdagen.<br />
<br />
Het toeval wil dat mijn vader in het midden van de jaren vijftig een maquette van die kerk heeft gemaakt ten tijde van de ontwerpfase. Eind 1985 is er in de Harderwijkse bibliotheek nog een expositie geweest van schilderijen van zijn hand.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<h2>
Staatsinrichting</h2>
Hierbij kreeg ik les van mevrouw <span style="color: #cc0000;">Mr. N.M. de Goede van Oude Nieuwland-Lodder</span>; een aardige en buitengewoon intelligente dame (van middelbare leeftijd) die op enthousiaste wijze haar kennis kon overdragen. Ik vond het jammer dat ik maar een uurtje per week les van haar had. En ik vond het ook jammer dat ze het onderwijs verliet na haar benoeming tot rechter bij de Zwolse rechtbank.<br />
Op 24 november 1963 zou ik, tijdens het lesuur staatsinrichting een spreekbeurt houden over het communisme. Aangezien de dag daarvoor de Amerikaanse president Kennedy werd vermoord, kwam ik 's avonds helemaal niet meer toe aan de laatste voorbereidingen voor die spreekbeurt. Aan het begin van de les vroeg ik aan mevrouw De Goede of ik, gezien de gebeurtenissen van de vorige dag, een week uitstel kon krijgen. <i>"Vanzelfsprekend, geen enkel probleem en zeer begrijpelijk"</i>, was haar reactie. Wat mij betreft, geen slecht woord over mevrouw De Goede.<br />
Bij de research voor deze blog zag ik dat zij getrouwd was met Prof. mr. dr. Arian de Goede, heer van Oude Nieuwland; zij woonde(n) in Ermelo. Haar man is reeds overleden op 42-jarige leeftijd in 1957 en zij zelf overleed in 2012. Lees <a href="http://www.westfriesgenootschap.nl/geschiedschrijving/biografie/biografie_arian_de_goede.php" target="_blank">hier</a> meer over de biografie van haar man.<br />
<br />
<h2>
Godsdienst </h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-ov_hMxzl5nc/UkIoLbTfP6I/AAAAAAAAAjk/jafpuDz1DjA/s1600/willemsenconrector06101961.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="190" src="http://4.bp.blogspot.com/-ov_hMxzl5nc/UkIoLbTfP6I/AAAAAAAAAjk/jafpuDz1DjA/s320/willemsenconrector06101961.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilders Nieuws- en advertentieblad 06-10-1961</i></td></tr>
</tbody></table>
Dit vak werd gegeven door de heer <span style="color: #cc0000;">Ds. G.Willemsen</span> uit Hierden, ook voorzitter Vereniging Christelijk Onderwijs. Het was een vrolijke en humoristische man, wiens kleding en overtuiging haaks stonden op zijn omgangsvormen. Hij behoorde namelijk tot de zeer bevindelijke tak van de Hervormde kerk, de Gereformeerde Bond, en hij was daarom altijd geheel in het zwart gekleed. Over dominee Willemsen deden toen geruchten de ronde dat hij geen les meer mocht geven aan de MMS klassen als gevolg van vermeende ongewenste intimiteiten. Ik heb niet kunnen achterhalen in hoeverre die geruchten op juistheid waren gebaseerd. Feit is wel dat hij in 1962 werd benoemd tot conrector van het CLH en dat hij in 1974 afscheid nam.<br />
<br />
<h2>
Engels </h2>
Dit vak kregen wij van de heren <span style="color: #cc0000;">Schonewille</span> en <span style="color: #cc0000;">Nust</span>. <br />
Vooral de lessen van de heer Nust waren geweldig. Het was een lange man met een naar verhouding klein hoofdje maar met een goed stel hersens. Hij besteedde veel aandacht aan de Engelse literatuur en deed dat op een bijzonder inspirerende manier. Ik heb bij hem een keer een 10 gehaald voor een proefvertaling. Volgens hem was dat de eerste keer in zijn carrière. Die 10 had ik onder meer te danken aan het feit dat ik het Engelse woord "tomcat" weliswaar niet kende, maar dat ik uit de rest van de tekst opmaakte dat het hier om een kater, dwz moest gaan. Ik was de enige in de klas die dit goed had.<br />
Tijdens de laatste lessen voor de vakantie mocht er vanaf de derde klas bij mijnheer Nust worden gerookt door de leerlingen. De klas zag dan blauw van de walm (!), vooral tijdens de laatste les voor de kerstvakantie, als de ramen, vanwege de kou, gesloten bleven.<br />
<br />
<h2>
Frans</h2>
Frans werd gegeven door de heer <span style="color: #cc0000;">H.A. Karsijns</span> en mejuffrouw <span style="color: #cc0000;">dra. A.S. Geselschap</span> (zij was tot 1-7-1964 in dienst van het CLH)<br />
<div>
<br /></div>
<div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-EYhW4ZCJLBs/UkF5-FGs_oI/AAAAAAAAAiI/cmU9J7BPEMg/s1600/geselschap+15111930.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="158" src="http://2.bp.blogspot.com/-EYhW4ZCJLBs/UkF5-FGs_oI/AAAAAAAAAiI/cmU9J7BPEMg/s320/geselschap+15111930.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilders Nieuws en advertentieblad 15-11-1930</i></td></tr>
</tbody></table>
Juffrouw Geselschap was een kennis van mijn oma; ik weet niet hoe en waarom ze elkaar kenden. Volgens het Schildertje verhuisde zij in 1930 vanuit Dordrecht naar Harderwijk, omdat zij toen werd aangesteld als docente op onze school. Ze was zeer klassiek gekleed en ze wilde ook daadwerkelijk met juffrouw worden aangesproken, dat was toen de gewoonte als je ongetrouwd was. Een echte ouderwetse lerares Frans, die mij niet echt wist te inspireren.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-4x4BQwAk_os/UkF7-Gj1Y2I/AAAAAAAAAiU/iZLNlyjCRvg/s1600/Karsijns&snel31101974.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://2.bp.blogspot.com/-4x4BQwAk_os/UkF7-Gj1Y2I/AAAAAAAAAiU/iZLNlyjCRvg/s320/Karsijns&snel31101974.jpg" width="251" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilders Nieuws- en advertentieblad 31-10-1974</i></td></tr>
</tbody></table>
De heer Karsijns was wel een goede leraar maar hij had, op zijn zachtst gezegd, eigenaardige trekjes. Zo gaf hij mijn klasgenoot <span style="color: #cc0000;">Adrie Bontenbal</span>, zoon van hoofdonderwijzer Bontenbal van de Dr. De Kuyperschool, eens een pak slaag voor het oog van de hele klas. Hij leende daarvoor mijn liniaal. <br />
Toen een nieuwe klasgenoot zich voorstelde en een Friese tongval bleek te hebben, vroeg de heer Karsijns:<i> <br />"Kom jij uit Friesland? "</i> <br />
"<i>Ja mijnheer"</i>, was het antwoord. <br />
<i>"Pas dan maar op want ik heb een hekel aan Friezen"</i>, vervolgde mijnheer Karsijns dreigend tegen deze 13-jarige jongen.<br />
Karsijns kwam in 1954 vanuit Genemuiden naar Harderwijk en werd benoemd tot onderwijzer op de ULO; hij behaalde in 1958 zijn MO Frans. Tijdens het leerjaar 1973-74 werd hij benoemd tot 2e conrector.<br />
<br />
<br />
<h2>
Aardrijkskunde</h2>
Voor dit vak heb ik les gehad van de leraren <span style="color: #cc0000;">De Boer</span> en <span style="color: #cc0000;">J.G. Köhler Sr</span>.<br />
De heer<span style="color: #cc0000;"> </span>De Boer<span style="color: #cc0000;"> </span>was een kettingroker, die sprak met een sterk Amsterdams accent. Hij sprak ons altijd aan met <i>"U"</i> en met <i>"Mijne heren"</i>. Zo riep hij, als hij het te onrustig vond in de klas, luid en duidelijk: <i>"Hebben de heren wel eens een pak op hun sodemieter gehad? Zo nee, dan kunnen ze dat van mij krijgen, en wel gratis!"</i><br />
<i><br /></i>
De heer Köhler Sr. was, toen ik met mijn middelbare opleiding begon, al meer dan 40 jaar in het onderwijs werkzaam. Hij gaf erg goed en enthousiast les en dat na al die jaren. In zijn aardrijkskunde lokaal hingen vele kaarten en er stond een model van het systeem zon-aarde-maan waarmee hij de onderlinge relatie tussen de banen van de drie hemellichamen kon demonstreren. Omdat de zon was uitgevoerd als lamp, kon hij ook het effect van de seizoenen laten zien als gevolg van de helling van de aard-as. De demonstraties met dit model hebben een belangrijke bijdrage geleverd tot mijn belangstelling voor de sterrenkunde. Die belangstelling is tot op de dag van vandaag nog steeds in ruime mate aanwezig. Voor de goede orde: het betreft hier de wetenschap astronomie, niet te verwarren met de pseudo-wetenschap astrologie.<br />
Af en toe week mijnheer Köhler af van de gebaande paden en besteedde hij een les aan recente politieke ontwikkelingen in de wereld. Ik herinner mij ook dat we weliswaar de geologische tijdschaal moesten leren maar zonder datering. Dus alleen de volgorde van de geologische tijdvakken. Over de ouderdom van de aarde werd niets gezegd. En ook de evolutietheorie van Darwin kwam bij onze christelijke school niet aan de orde. Zo werd discussie over dit onderwerp vermeden. Thuis leerden en lazen we wel dat de aarde en de zon 4,6 miljard jaar oud zijn. En daar werd ook duidelijkheid geschapen omtrent de datering van de geologische tijdschaal. Ik heb er nog altijd spijt van dat ik dit onderwerp nooit tijdens de lessen aan de orde heb gesteld. <br />
<br />
<h2>
Geschiedenis</h2>
Dit vak werd gegeven door de heren <span style="color: #cc0000;">drs. H.van Lambalgen</span> en <span style="color: #cc0000;">A.A. (Attila Alexander) Kovy</span>.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-MI3hZMlG120/UkI2buOJbGI/AAAAAAAAAkg/YE1RzLXi5bU/s1600/Lambalgen04031974.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://1.bp.blogspot.com/-MI3hZMlG120/UkI2buOJbGI/AAAAAAAAAkg/YE1RzLXi5bU/s320/Lambalgen04031974.jpg" width="252" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilders Nieuws- en advertentieblad 22-08-1974</i></td></tr>
</tbody></table>
<span class="st">De heer Van Lambalgen behoorde tot de jongste leraren op onze school. Hij was een zeer boeiend verteller en had, ondanks zijn jeugdige leeftijd, geen enkele moeite om zijn gehoor bij de les te houden. Soms gaf hij een zeer beeldend verslag van historische gebeurtenissen. Ik herinner mij dat hij, tijdens de behandeling van de Griekse mythologie, zich wel eens rochelend voor de klas op de grond liet vallen als hij een sterf scene besprak. Hij woonde aan de Leuvenumseweg in Ermelo en mijn schoolvriend <span style="color: #cc0000;">Jan de Groot</span> en ik gingen af en toe op woensdagmiddag een kopje thee drinken bij hem en zijn vrouw. Het waren erg aardige mensen en wij spraken over van alles maar niet over geschiedenis. De vader van mijnheer Van Lambalgen was werkzaam als hoofd hovenier op Paleis Soestdijk en dronk nog wel eens een kopje thee met koningin Juliana. <br />Pas tijdens de research voor deze blog kwam ik er achter dat onze geschiedenisleraar ook actief was in de Anti Revolutionaire Partij (later opgegaan in het CDA) en dat hij ouderling was in Ermelo. Ook over dat soort onderwerpen werd door hem nooit gesproken; wel over de politiek en de samenleving in het algemeen.</span><br />
<span class="st">In 1974 werd de heer Van Lambalgen benoemd tot rector van het Christelijk Lyceum in Ermelo dat in de voorgaande jaren een dependance was geweest van het CLH. De naam van het CLH was inmiddels gewijzigd in Christelijk College Nassau Veluwe.</span><br />
<span class="st"><br /></span>
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-3NPq_dxAa2s/UkIot1uWc2I/AAAAAAAAAjs/OyyJ_yPXe-0/s1600/Kovy23111956.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://1.bp.blogspot.com/-3NPq_dxAa2s/UkIot1uWc2I/AAAAAAAAAjs/OyyJ_yPXe-0/s320/Kovy23111956.jpg" width="289" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilders Nieuws- en advertentieblad 23-11-1956</i></td></tr>
</tbody></table>
<span class="st">De heer Kövy was een gevluchte Hongaar, gevlucht in 1956 en </span>genaturaliseerd op 2 september 1958. Ik was destijds al diep onder de indruk dat hij zich in een relatief korte tijd zowel de Nederlandse taal als de vaderlandse geschiedenis had eigen gemaakt. En zelfs zodanig dat hij, net als de heer Van Lambalgen, een voortreffelijke geschiedenisleraar was. Mede dankzij deze beide heren heb ik nog steeds een grote belangstelling voor geschiedkundige onderwerpen.<br />
<span class="st">In november besteedde hij altijd een les aan de Hongaarse opstand van 1956. Het was dan muisstil in de klas. En hij vertelde een keer dat hij als 16-jarige jongen, begin 1945, naar Duitsland werd getransporteerd om daar onder dwang te gaan helpen bij de verdediging van Berlijn tegen de oprukkende Russen. Hij had daar veel van zijn leeftijd- en landgenootjes zien omkomen en had dus alle reden om oorlog te bestempelen als waanzin. </span>De heer Kövy sprak natuurlijk wel met een accent. Als het een enkele keer wat rumoerig was in zijn klas riep mijnheer Kovy: <i>"Niet praten joongens, anders komen katastroofe!"</i> <br />
De heer Kövy is op 21 juni 1924 te Lutenec in Hongarije geboren. Hij is op 2 januari 2004 overleden op 79 jarige leeftijd en begraven op de Harderwijkse begraafplaats Elzenhof.<br />
<br />
<h2>
Wiskunde</h2>
Ik heb les gehad van de heren <span style="color: #cc0000;">H.Pol</span> en <span style="color: #cc0000;">Koudstaal </span>en alleen bijles van de heer <span style="color: #cc0000;">Augusteijn.</span><br />
<span style="color: #cc0000;"><br /></span>
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-BEA_MajZ63o/UkIpXdMXoCI/AAAAAAAAAj4/u4Y5U4Uk_NE/s1600/Lyceumjaarverslag21121962;.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="305" src="http://4.bp.blogspot.com/-BEA_MajZ63o/UkIpXdMXoCI/AAAAAAAAAj4/u4Y5U4Uk_NE/s320/Lyceumjaarverslag21121962;.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"> Krantenartikel over 25 jaar Pol in het jaarverslag van 1961 <br />
<i>Schilders Nieuws- en advertentieblad 21-12-1962</i></td></tr>
</tbody></table>
De heer Pol was een kleine man met een groot denkraam. Teneinde mijn schamele resultaten voor de wiskundevakken (algebra en meetkunde) wat op te krikken, heb ik ook nog bijles van hem gehad. Ondanks het feit dat hij al 25 jaar in het onderwijs zat, bleek zijn inspanning vruchteloos. Ook mijn vader deed pogingen in dezelfde richting. En tenslotte heb ik ook nog wiskunde bijles gehad van de heer <span style="color: #cc0000;">Augusteijn</span>. Ik heb weliswaar nooit bij hem in de klas gezeten maar kende hem al wel goed omdat hij de buurman was van mijn vriend <span style="color: #cc0000;">Jan de Groot</span>. Hij was de laatste die een poging deed om mijn wiskunde resultaten uit de onvoldoenden sfeer te halen. Uiteindelijk hebben die pogingen geen van alle het beoogde resultaat opgeleverd.<br />
Hoofdrekenen ging -en gaat nog steeds- heel goed. Ook natuur-en scheikunde vormen geen probleem, zolang er maar geen ingewikkelde wiskundige formules aan te pas komen. Maar voor de pure wiskunde vakken had en heb ik een blinde vlek.<br />
<br />
De heer Koudstaal was geen populaire leraar en niet alleen vanwege het vak dat hij gaf. Hij was afstandelijk en deed, wat mij betreft, zijn naam eer aan. Op een keer, wij zaten in die tijd in het zolderlokaal van het oude schoolgebouw, hebben twee notoire herrie makers hem na de les opgesloten in het schoonmaak hok, dat ook op zolder was. Het was na het laatste lesuur van de dag. Mijnheer Koudstaal werd pas uren later gevonden en bevrijd door een schoonmaker. De daders werden voorgoed van school gestuurd. Ik herinner me dat ik dat toen, ondanks mijn antipathie, wel een terechte maatregel vond.<br />
<br />
<h2>
Natuurkunde</h2>
Onze leraar was de heer <span style="color: #cc0000;">Drs. Zandstra</span>. Hij was een kettingroker van het sigarettenmerk Dr.Dushkind. <br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-PU7AZ8jffZY/Ugbh6abLtFI/AAAAAAAAAgw/r6ZwRayDgoM/s1600/dushkind2.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://2.bp.blogspot.com/-PU7AZ8jffZY/Ugbh6abLtFI/AAAAAAAAAgw/r6ZwRayDgoM/s320/dushkind2.jpg" width="263" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="text-align: start;"><span style="font-size: x-small;">Een affiche uit de jaren '50</span></span><br />
<i style="text-align: right;">www.geheugenvannederland.nl</i></td></tr>
</tbody></table>
De fabrikant van dit merk maakte soms reclame met een afbeelding van een arts die uitlegde dat het roken van Dr. Dushkind goed was voor de broodnodige rust in een rusteloze wereld.<br />
<i>"Blijf kalm, neem een Dr. Dushkind",</i> dat was de leuze op de posters waarmee tabaksproducent Dr. Dushkind in die jaren reclame maakte. <br />
Er werd tijdens de lessen heel wat afgerookt, niet alleen door de heer Zandstra maar door de meeste van zijn collega-leraren. Vooral in de winter, als de ramen gesloten bleven, was het vaak behoorlijk benauwd in de klas. Gegeven de normen van nu kun je dan ook stellen dat het een klein wondertje was dat we die jaren in die overvolle, slecht geventileerde, rokerige klaslokalen überhaupt overleefden.<br />
<div>
<br /></div>
<div>
Verder was de heer Zandstra een goede natuurkundeleraar, die ook vaak interessante proeven liet zien, zoals die met de halve Maagdenburger bollen en magnetische veldlijnen. <br />
Maar hij liet niet met zich sollen. Toen iemand eens een stinkbommetje in de klas liet afgaan voordat de les begon, nam Zandstra "vreselijk wraak". Hij gaf de hele klas een strafproefwerk en ging zelf buiten de klas in de frisse lucht, op de gang zitten. Daarbij lette hij via het raam op dat er niet werd gespiekt. De resultaten telden mee voor het volgende rapport. Zo'n geintje haalden we bij hem dus nooit meer uit.<br />
<br />
<h2>
Scheikunde</h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-0y3M9H4bPN8/UkIt5kKBPPI/AAAAAAAAAkE/lpPCEXoDslY/s1600/Lyceum20111964.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="300" src="http://4.bp.blogspot.com/-0y3M9H4bPN8/UkIt5kKBPPI/AAAAAAAAAkE/lpPCEXoDslY/s320/Lyceum20111964.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilders Nieuws- en advertentieblad 20-1-1964</i></td></tr>
</tbody></table>
Deze lessen werden gegeven door de heer <span style="color: #cc0000;">Ir. De Jonge</span>. Ik heb zelf niet echt les gehad van de heer De Jonge maar ik heb hem meegemaakt tijdens een tweedaagse schoolexcursie naar Delfzijl. Daarbij werd een bezoek gebracht aan de soda-fabriek, die destijds tot de modernste en grootste ter wereld behoorde. Er werd overnacht op een driemaster die in de haven van Delfzijl lag en was omgebouwd tot jeugdherberg. <br />
Enkele maanden later overleed de heer De Jonge als gevolg van complicaties na een, ogenschijnlijk simpele, blinde darmoperatie. Ik ben op zijn begrafenis geweest en was zeer begaan met zijn dochter die net zo oud was als ik en ook bij ons op school zat. Haar voornaam weet ik jammer genoeg niet meer.<br />
<br />
Het is eigenaardig maar de naam van mijn éigen scheikundeleraar kan ik mij helaas niet herinneren. Dat is des te opmerkelijker omdat hij soms (onbedoeld) spectaculaire proeven liet zien. Zo liet hij een keer een groot brok natrium in en bak water vallen. Het brok vloog met een geweldige klap omhoog en ging door het plafond naar de eerste verdieping. Enkele minuten later kwam een hevig ontdane concierge informeren wat er in hemelsnaam was gebeurd. Voor ons was dat natuurlijk genieten!</div>
<div>
<br />
<h2>
Gymnastiek</h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-3byHIemUC8g/UkIV043sWiI/AAAAAAAAAiw/fowlAtPsDnk/s1600/Lyceum30101975.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://3.bp.blogspot.com/-3byHIemUC8g/UkIV043sWiI/AAAAAAAAAiw/fowlAtPsDnk/s400/Lyceum30101975.jpg" width="193" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Benoeming Karsijns en Augusteijn tot conrectoren.<br />
Vertrek van o.m. J.G. Köhler jr. en conciërge Lancee.<br />
<i>Schilders Nieuws en advertentieblad 30/10/1975</i></td></tr>
</tbody></table>
Onze gymleraar was de heer <span style="color: #cc0000;">J.G. Köhler Jr, </span>de zoon onze aardrijkskundeleraar en volgens het Schildertje in dienst geweest tot 1975. Ik was toen al geen sporter en dat was te merken aan de resultaten van mijn lichamelijke oefeningen. De enige sport waarin ik in positieve zin uitblonk was volleybal. Ik wist, zonder dat ik het zelf besefte, bij het serveren, de bal een dusdanig effect mee te geven, dat de tegenpartij zich daar geen raad mee wist en wij de partij glansrijk wonnen.<br />
<br />
Bij de honkballes ging het een keer behoorlijk fout. De heer Köhler, stond achter mij en gaf uitleg hoe ik de knuppel naar achteren moest bewegen ter voorbereiding op de slag. Ik volgde zijn instructies keurig op maar stuitte op enige weerstand en hoorde dat ik iets geraakt had. Toen ik achterom keek lag mijnheer Köhler buiten bewustzijn in het gras. Gelukkig kwam hij snel weer bij zijn positieven maar de rest van de les werd afgelast. Ik ben altijd een gevaar op sportvelden gebleven.<br />
<br />
In 1964 behaalde hij zijn kandidaats Rechten aan de Universiteit van Amsterdam en later gaf hij blijkbaar ook Staatsinrichting.<br />
<br />
<h2>
Boekhouden en handelsrekenen</h2>
Onze docent Handelswetenschappen heette mijnheer<span style="color: #cc0000;"> J. Rip</span>.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-3NcqS_A8nOY/UkFsnwWNlXI/AAAAAAAAAhw/LKhnY1ZGP4s/s1600/Heerenbaai.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="200" src="http://1.bp.blogspot.com/-3NcqS_A8nOY/UkFsnwWNlXI/AAAAAAAAAhw/LKhnY1ZGP4s/s200/Heerenbaai.jpg" width="118" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Een affiche van Heerenbaai uit die tijd<br />
<i>www.geheugenvannederland.nl</i></td></tr>
</tbody></table>
Het was in onze ogen een oudere en zeer stoffige heer die de hele dag een pijp rookte die hij vulde met <i>"Heerenbaai"</i> tabak.<br />
In Nederland hebben ongesausde tabakken een eigen variant opgeleverd die bekend staan als baai-tabak: fijne snede en betrekkelijk weinig smaak en geur zijn de meest opvallende kenmerken. Door de fijne snede branden de tabakken wel goed, soms zelfs te goed (heet en scherp dus). Rustig en bedachtzaam roken maakt dat een pijp beter smaakt (en ruikt?!) en nergens gaat dat sterker op dan voor baaitabak. <br />
De algemene mening in onze klas was echter, dat de pijp van de heer Rip een bijkans ondraaglijke stank veroorzaakte. Wellicht had dit te maken met een vervuilde pijp, want in mijn herinnering rookte Rip onafgebroken uit dezelfde pijp, of hij rookte niet bedachtzaam genoeg.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-iYhK25Emj0M/UkIwSqjz6dI/AAAAAAAAAkQ/hF9nzD7At7E/s1600/Rip24021966.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="640" src="http://1.bp.blogspot.com/-iYhK25Emj0M/UkIwSqjz6dI/AAAAAAAAAkQ/hF9nzD7At7E/s640/Rip24021966.jpg" width="491" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Hij was blijkbaar zo stoffig dat zijn jubileum sneu genoeg werd vergeten door de school..<i>.<br />Schilders Nieuws en advertentieblad </i>24/2/1960</td></tr>
</tbody></table>
<h2>
Economie</h2>
<h2>
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-weight: normal;"><span style="font-size: small;">Dit vak werd gegeven door de heer <span style="color: #cc0000;">Bakker R.A</span>. Van hem weet ik me alleen te herinneren dat hij part-time leraar was en verder als accountant was gevestigd in Amersfoort. En -eigenaardig detail- dat hij reed in een donkergroene Morris Oxford.</span></span></span><div style="font-size: medium; font-weight: normal;">
<br /></div>
Biologie</h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-1MkFD1NPRF4/UkF9vaTiV4I/AAAAAAAAAig/M7H6kbBxY4k/s1600/nationalebeeldbank_2013-2-777082-2_geraamte-in-de-klas.jpeg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://1.bp.blogspot.com/-1MkFD1NPRF4/UkF9vaTiV4I/AAAAAAAAAig/M7H6kbBxY4k/s320/nationalebeeldbank_2013-2-777082-2_geraamte-in-de-klas.jpeg" width="225" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Het bekende geraamte uit de biologieklas<br />
<i>Nationale Beeldbank</i></td></tr>
</tbody></table>
De eerste tijd heb ik nog biologieles gehad van mijnheer <span style="color: #cc0000;">J.P. van Grol</span>. Hij was een kennis van mijn vader en woonde in een mooi huis aan de Leuvenumseweg. Ik herinner me nog dat hij in een Citroen DS reed. De heer Van Grol was al wat ouder maar was jong van geest. Een aardige man, die ons galant voorstelde aan het bekende skelet in zijn biologielokaal, toen we daar voor de eerste keer les hadden. <i>"Jongens, dit is een van mijn voorgangers. Hij was zo verstrooid dat hij vergeten is te vertrekken, nadat hij met pensioen ging. Zijn naam is Hein."</i><br />
Niet zo lang daarna werd mijnheer Van Grol getroffen door een hartaanval; het was zijn tweede maar toch krabbelde hij, langzaam maar zeker, weer op. Ik heb hem met een aantal andere leerlingen thuis bezocht en daar zat hij alweer grappen te maken. Hij heeft daarna nog korte tijd les gegeven maar kreeg tijdens een schoolvakantie zijn derde hartaanval, die hem fataal werd.<br />
<br />
Ik heb toen lange tijd geen biologieles gehad maar uiteindelijk werd er een invalkracht gevonden. Dat was <span style="color: #cc0000;">mej. Roelofsen</span>, een oudere zuster van mijn klasgenoot Gert(je) Roelofsen uit Staverden. Zij was net afgestudeerd in Utrecht en ging ons toen les geven. Zij was erg aardig maar kon (nog) geen orde houden; ik had enorm met haar te doen en hield mij verre van de pesterijen die ze moest ondergaan. Ik ben ook wel eens bij de familie Roelofsen thuis geweest. Ze hadden een boerderij en het waren leuke en gastvrije mensen. Uiteindelijk heb ik gedurende mijn schooltijd maar weinig biologielessen gehad.<br />
<br />
<h2>
Muziek</h2>
Dat kregen we van de heer <span style="color: #cc0000;">F.W. Luijken</span>. Bij hem in de klas was het altijd een enorme bende. Ik heb wel meegemaakt dat een medeleerling een prullenbak, die in de klas stond, in brand stak, waarop we snel het muzieklokaal moesten verlaten. Verder was de heer Luijken nogal alternatief; hij had lang haar in een tijd dat dat absoluut nog geen mode was en hij reed op een Puch brommer met een hoog stuur. Hij was op onze nette christelijke school toen een beetje een vreemde eend in de bijt...<br />
<br />
<h2>
Tenslotte</h2>
De voorgaande opsomming is niet volledig omdat ik mij van sommige leraren te weinig herinner. Wellicht hebben mijn lezers hierover nog aanvullende opmerkingen en anecdotes.<br />
Mijn lievelingsvakken waren aardrijkskunde, geschiedenis, natuurkunde, Engels en staatsinrichting. Ik vind het op zijn minst opmerkelijk te noemen dat ik voor zaken die met deze vakken te maken hebben, nog steeds een bovengemiddelde belangstelling heb.<br />
<br />
De grootste veranderingen ten opzichte van mijn middelbare schoolperiode zijn, mijns inziens, het veranderde onderwijs systeem en vooral <span style="color: #cc0000;">het rookgedrag op school</span>. Het was wellicht een manier om de innerlijke rust te bewaren in overvolle klassen met drukke pubers maar vrijwel alle leraren rookten in de klas en een aantal viel zelfs in de categorie kettingrokers. Ook de leerlingen mochten vanaf de 3e klas af en toe roken in de klas! Wat mijn klasgenoten en ik dus een halve eeuw geleden op zijn minst leerden, was flink meeroken....<br />
<br /></div>
</div>
leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com11tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-64960696207216605642013-09-18T17:49:00.001+02:002013-10-14T16:16:30.261+02:00Naar het Christelijk Lyceum HarderwijkDe vakanties zijn voorbij; de scholen zijn weer begonnen. <br />
Ik hoop dat mijn lezers een fijne zomer/vakantie hebben gehad. Zelf ben ik sinds het afgelopen weekeinde terug van vakantie en ik wil mijn herinneringen aan Harderwijk nu weer gaan vervolgen. <br />
Mijn vroege jeugd en de tijd die ik doorbracht op de basisschool heb ik in mijn vorige blogs reeds beschreven en ik wil nu terug gaan naar 1959, het jaar waarin ik de overstap maakte naar de middelbare school.<br />
<i>NB Er kan op sommige afbeeldingen worden geklikt voor een grotere weergave.</i><br />
<br />
<h2>
Toelatingsexamen</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Harderwijk had in 1959 vier scholen voor voortgezet dagonderwijs. Dat waren de Huishoudschool, de Ambachtsschool, de ULO/MULO, dat staat voor (Meer) Uitgebreid Lager Onderwijs, alsmede het <span style="color: #cc0000;">Christelijk Lyceum Harderwijk</span> (CLH), het huidige Christelijk College Nassau-Veluwe. <br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-cbMZtuQExoU/Ujl2HpZ8qFI/AAAAAAAAAhE/ngXWIQiK2f0/s1600/CLH.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="208" src="http://3.bp.blogspot.com/-cbMZtuQExoU/Ujl2HpZ8qFI/AAAAAAAAAhE/ngXWIQiK2f0/s320/CLH.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Ansichtkaart van het Christelijk Lyceum, verstuurd in 1935<br />
<i>Bron: http://ansichtkaarten.delcampe.net</i></td></tr>
</tbody></table>
Tijdens het schrijven van deze blog kwam ik er achter dat de huidige naam terug grijpt op een eerdere instelling voor voortgezet onderwijs, die reeds in 1372 werd opgericht (zie de krantenknipsels over het 40-jarig jubileum onderaan deze blog). Dus mijn school heeft blijkbaar heel oude eerbare wortels! <br />
De voorbereiding van het CLH ging in 1918 van start en de eerste 26 leerlingen begonnen in september 1919 met hun lessen. Het markante <span style="color: #cc0000;">schoolgebouw aan de Stationslaan</span> werd in 1922 ontworpen door de Harderwijkse architect <span style="color: #cc0000;">Peter Hendrik van Lonkhuyzen</span> en in 1923 in gebruik genomen. Hij was ook de ontwerper van de <span style="color: #cc0000;">Plantagekerk in Harderwijk</span>; beide gebouwen zijn nu Rijksmonumenten.<br />
Het Lyceum kende drie opleidingsrichtingen; het Gymnasium, de HBS (Hogere Burger School, vergelijkbaar met het latere VWO) en de MMS (Middelbare Meisjes School). <br />
Op het CLH was de eerste klas voor iedereen gelijk.Vanaf de tweede klas volgde de splitsing in Gymnasium, HBS en MMS. In de vierde klas werden de HBS en het Gymnasium opnieuw gesplitst in een Alfa- (talen) en een Beta-richting (exacte vakken) richting. De HBS was een 5-jarige opleiding en de het Gymnasium duurde 6 jaar <i>(meer informatie over deze schooltypes op: <a href="http://nl.wikipedia.org/wiki/Hogereburgerschool">http://nl.wikipedia.org/wiki/Hogereburgerschool</a> en <a href="http://nl.wikipedia.org/wiki/Gymnasium">http://nl.wikipedia.org/wiki/Gymnasium</a>)</i><br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-wvYAX8SPCM0/UgKAG45eBAI/AAAAAAAAAdI/LwvCSHyHlVs/s1600/HBSop23121959.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://2.bp.blogspot.com/-wvYAX8SPCM0/UgKAG45eBAI/AAAAAAAAAdI/LwvCSHyHlVs/s320/HBSop23121959.jpg" width="231" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Een ingezonden brief, waarop veel tegenreacties kwamen<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 23-12-1959</i></td></tr>
</tbody></table>
Alle vier de Harderwijkse middelbare scholen scholen waren gebaseerd op protestant-christelijke grondslag. Dat was op de Veluwe in die tijd, waarin de verzuiling nog volop deel uitmaakte van de samenleving, bijna een vanzelfsprekendheid. <br />
Wel waren er sinds het midden van de jaren vijftig een openbare en een katholieke basisschool. Maar de, vooralsnog voorzichtige, plannen voor een openbare school voor middelbaar onderwijs stuitten, toen zij begin jaren zestig bekend werden, op grote weerstand bij de overwegend protestante bevolking van Harderwijk en omgeving. <br />
Bij die plannen voor openbaar onderwijs in Harderwijk was onze buurman, <span style="color: #cc0000;">Barend Daansen</span>, nauw betrokken, zowel in het geval van de basisschool als in dat van het voortgezet onderwijs.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-nyf5S4zXTjs/UgKB5HK-dzI/AAAAAAAAAdg/BZVykQLl78s/s1600/Lyceumtoelex17041959.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="179" src="http://1.bp.blogspot.com/-nyf5S4zXTjs/UgKB5HK-dzI/AAAAAAAAAdg/BZVykQLl78s/s320/Lyceumtoelex17041959.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De oproep voor het toelatingsexamen, waaraan ik meedeed<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 17-04-1959</i></td></tr>
</tbody></table>
Er was (volgens mij) in die tijd nog geen Cito-toets op de lagere school. Dus ieder kind dat naar de middelbare school wilde, moest eerst een toelatingsexamen doen, teneinde de schoolleiding enig inzicht te verschaffen in het niveau van de kandidaat-leerlingen. <br />
Volgens bijgaande krantenartikelen was het toelatingsexamen voor de ULO en MULO gratis; voor het CLH was het examengeld maar liefst vijf gulden!<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-xAgZL30zq7E/UgLcDo6N8dI/AAAAAAAAAfA/rM7CdJT7CYc/s1600/Lyceum01051959.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="180" src="http://3.bp.blogspot.com/-xAgZL30zq7E/UgLcDo6N8dI/AAAAAAAAAfA/rM7CdJT7CYc/s400/Lyceum01051959.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Uit de de Jaarvergadering van de Ned. Onderwijzers Vereniging afd Harderwijk,<br />
die verder grotendeels ging over de positie van de gehuwde onderwijzeres.<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad 01-05-1959</i></td></tr>
</tbody></table>
<h2>
<br />Toelating tot het lyceum</h2>
<div>
Het Harderwijkse Lyceum vervulde een regionale functie. Een belangrijk deel van de leerlingen woonde niet in Harderwijk maar in Ermelo, Putten, Voorthuizen, Nunspeet, Doornspijk en Oostelijk Flevoland (Lelystad, Biddinghuizen en Dronten). Dit blijkt ook uit de geslaagdenlijst voor het toelatingsexamen, dat in de krant werd gepubliceerd.</div>
<div>
<br /></div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-bVsGDdFoYcc/UgKQo9S64lI/AAAAAAAAAdw/NjiZXpWbEt4/s1600/Lyceumexamen03071959A.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://1.bp.blogspot.com/-bVsGDdFoYcc/UgKQo9S64lI/AAAAAAAAAdw/NjiZXpWbEt4/s400/Lyceumexamen03071959A.jpg" width="216" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i style="text-align: right;">Schilder's nieuws-en advertentieblad 30-7-1959</i></td></tr>
</tbody></table>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-Clu7OmWfcUY/UgK3iqpj4pI/AAAAAAAAAeA/pRsQTFjeE58/s1600/Lyceumexamen03071959B.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://1.bp.blogspot.com/-Clu7OmWfcUY/UgK3iqpj4pI/AAAAAAAAAeA/pRsQTFjeE58/s400/Lyceumexamen03071959B.jpg" width="240" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad 30-7-1959</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
En bijna al die leerlingen moesten, bij weer en wind, tweemaal per dag het hele eind van huis naar school en terug afleggen op de fiets. Toendertijd had die fiets in de meeste gevallen geen versnellingen maar een simpele terugtraprem. Slechts enkelen maakten gebruik van de bus. <br />
In het geval van de leerlingen die woonden in, het in aanbouw zijnde en nog voornamelijk uit houten barakken bestaande, Lelystad, betekende dat concreet dat zij zes maal per week circa 50 kilometer moesten fietsen, waarvan vaak de helft tegen de straffe polderwind in. <br />
Zes maal per week omdat we in dat eerste schooljaar ook nog les hadden op zaterdagmorgen; de vijfdaagse werk- en schoolweek bestond nog niet. Brengen en halen met de auto was er ook niet bij want de meeste gezinnen beschikten nog niet over een auto. Ik herinner mij dat alleen in geval van zeer strenge vorst en bij zware sneeuwval enkele Lelystadse vaders, die wel over een auto beschikten, de leerlingen uit hun woonplaats naar school brachten en aan het eind van de middag weer ophaalden. Uiteraard werden daarbij dan ook de kinderen meegenomen, wiens ouders niet over een auto beschikten. En dat gold natuurlijk ook voor de kinderen die op de andere Harderwijkse scholen voor middelbaar onderwijs zaten. <br />
Afgezet tegen de situatie van nu klinkt het voorgaande wellicht bizar maar het was wel de realiteit voor kinderen vanaf 12 jaar, die in de jaren rond 1960 woonachtig waren op het platteland maar toch graag middelbaar onderwijs wilden volgen.<br />
Voor leerlingen die nog verder weg woonden was er bij onze school ook nog een internaat. Zo herinner ik mij dat er een jongen bij mij in de klas zat, wiens ouders in Oegstgeest, bij Leiden, woonden.<br />
<br />
Na het toelatingsexamen met goed gevolg te hebben afgelegd en de benodigde boeken en klassieke lederen boekentas te hebben aangeschaft, kon ik in september 1959 beginnen aan een nieuw avontuur.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-yA1IKKHKGZs/UgLZu2x0NgI/AAAAAAAAAeg/qL401syxT38/s1600/Lyceum14081959+(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="295" src="http://4.bp.blogspot.com/-yA1IKKHKGZs/UgLZu2x0NgI/AAAAAAAAAeg/qL401syxT38/s400/Lyceum14081959+(2).jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Hier kocht ik het grootste deel van mijn studieboeken<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad 14-08-1959</i></td></tr>
</tbody></table>
<div style="text-align: left;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-KL9XfSD1KmQ/UgLg2Pmw1hI/AAAAAAAAAfc/M6PtGTLCpW4/s1600/LyceumNun31071959.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="190" src="http://2.bp.blogspot.com/-KL9XfSD1KmQ/UgLg2Pmw1hI/AAAAAAAAAfc/M6PtGTLCpW4/s200/LyceumNun31071959.jpg" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Een mooi overzicht van de schoolspullen uit die tijd<br />
<i>Nunspeets Nieuws en Advertentieblad, 31-07-1959</i></td></tr>
</tbody></table>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-LSXzF_Zdq-s/UjmjgKSUTQI/AAAAAAAAAhQ/7id4i7DvyoU/s1600/schooltas.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="148" src="http://2.bp.blogspot.com/-LSXzF_Zdq-s/UjmjgKSUTQI/AAAAAAAAAhQ/7id4i7DvyoU/s200/schooltas.JPG" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De klassieke schooltas uit de jaren '50-60</td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
<br /></h2>
<h2>
<br />Jubileumviering</h2>
<div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-86l9xGDqyCs/UgLrFSE8aRI/AAAAAAAAAgg/4hSqQL-I83c/s1600/Lyceum+23101959.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://2.bp.blogspot.com/-86l9xGDqyCs/UgLrFSE8aRI/AAAAAAAAAgg/4hSqQL-I83c/s400/Lyceum+23101959.jpg" width="170" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Eerste deel van het aankondigingsartikel in de krant<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad 23-10-1959</i></td></tr>
</tbody></table>
Ik viel dat eerste jaar op het CLH meteen met mijn neus in de boter want onze school vierde al meteen dat najaar op grootse wijze het veertigjarig bestaan. De officiële plechtigheid was op 4 november 1959 in de Ned. Herv. Kerk in de Kerkstraat, met een herdenkingsdienst waarbij conrector van der Putte het orgel bespeelde. Het Schildertje wijdde in die periode menig krantenartikel aan het jubileum, waarvan ik een paar in deze blog heb gezet.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
Als hoogtepunten herinner ik mij de grote feestdag voor leerlingen op donderdag 5 november 1959 waarop de <span style="color: #cc0000;">Rally</span>, een soort puzzelrit met 17 autobussen van de Veluwse Autobus Dienst (VAD) van 96 kilometer over de Veluwe was georganiseerd.<br />
Voorts het optreden van de destijds beroemde pantomime kunstenaar <span style="color: #cc0000;">Rob van Reijn</span> op vrijdag 6 november in de Harderwijkse Stadshal ('s middags voor de benedenbouw, en 's avonds voor de bovenbouw).<br />
En tenslotte een <span style="color: #cc0000;">toneelvoorstelling door het lerarenkorps</span> en enkele leerlingen uit de hogere klassen, dat medio januari 1960 werd opgevoerd.<br />
<br />
<br />
<br />
Ik vond een, voor mij heel herkenbare, beschrijving van de Rally in het Schilder's nieuws-en advertentieblad, 13/11/1959; p. 9/14 te vinden op de website <a href="http://www.streekarchivariaat.nl/">www.streekarchivariaat.nl</a>. Verder bleek mijn plakboek ook nog foto's te bevatten van die gedenkwaardige dag.<br /><br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-frprfNC_S88/Ulvx42C26PI/AAAAAAAAApU/kKZnk3uyPKM/s1600/busralley+HCL.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="387" src="http://2.bp.blogspot.com/-frprfNC_S88/Ulvx42C26PI/AAAAAAAAApU/kKZnk3uyPKM/s640/busralley+HCL.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Tweede bank links: aan de raamzijde Franklin Oliemans en rechts daarnaast Peter Offerman<br />De overige leerlingen herken ik niet omdat zij uit andere, soms hogere, klassen kwamen.<br />NB Volgens mij heeft de jongen in de gestreepte trui rechts vooraan een pijp in zijn linkerhand...<br /><i>Coll. P. Offerman </i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
Tijdens de Rally moesten de leerlingen van iedere bus gezamenlijk een aantal vragen beantwoorden en oplossen. Aan het eind van de rit kwamen we uit bij kasteel "De Cannenburgh" bij Vaassen.<br /><br /></div>
<div>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-VOuSQ4aKnD4/UlvwtZZ-ShI/AAAAAAAAApI/oU7cZTimfhk/s1600/Essenburg.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="406" src="http://3.bp.blogspot.com/-VOuSQ4aKnD4/UlvwtZZ-ShI/AAAAAAAAApI/oU7cZTimfhk/s640/Essenburg.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Aankomst op kasteel de Cannenburgh bij Vaassen met 2 van de VAD-bussen<br /><i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-TD_WZdXlt9A/Ulvz0ptlVaI/AAAAAAAAApg/HhyVyua1RXc/s1600/rossem-rector.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="247" src="http://1.bp.blogspot.com/-TD_WZdXlt9A/Ulvz0ptlVaI/AAAAAAAAApg/HhyVyua1RXc/s400/rossem-rector.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Links Rector Westerhuis als Maarten van Rossem<br />Rechts Onze conciërge de Groot als schildknaap in de aanval.<br /><i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
Bij de ingang stond onze <span style="color: #cc0000;">rector</span> <span style="color: #cc0000;">Westerhuis</span> in een middeleeuwse ridderuitrusting ons op te wachten, met concieërge de Groot als zijn schildknaap.<br />
<br />Hij stelde zich voor als <span style="color: #cc0000;">Maarten van Rossum</span>, een roemruchte maarschalk en "roofridder" die in de 16e eeuw op de Cannenburgh heeft gewoond; niet te verwarren met zijn al minstens even spraakmakende naamgenoot van nu.<br /><br /></div>
<div>
<br /></div>
<div>
<br /><br /><br />Een ander deel van de activiteiten werd georganiseerd door de leerlingenvereniging <span style="color: #cc0000;">Utile Dulci</span> (UD), dat zoiets betekent als "het verenigen van het nuttige met het aangename", en waarvan ik natuurlijk meteen lid was geworden. Zij gaven op maandag 30 november en dinsdag 1 december 1959 de voorstelling "<span style="color: #cc0000;">Zwaan kleef aan</span>" in de Stadshal, waaraan 200 leerlingen meewerkten. De Amerikaanse klucht "<span style="color: #cc0000;">The man of the house</span>", dat na de pauze werd opgevoerd heb ik niet gezien; ik zat pas 2 maanden op school en ik had nog niet genoeg Engelse les gehad om dat te kunnen volgen.</div>
<div>
<br />
Het docenten-toneelstuk, "<span style="color: #cc0000;">Geld te geef</span>", werd medio januari 1960 opgevoerd in het ontspanningsgebouw van de psychiatrische inrichting "Veldwijk" te Ermelo. Ook over dit stuk is een uitgebreid verslag te vinden in het Schildertje. Vooral de rollen van de aardrijkskundeleraar <span style="color: #cc0000;">Köhler</span> en van de jeugdige geschiedenisleraar <span style="color: #cc0000;">v</span><span style="color: #cc0000;">an Lambalgen</span> maakten diepe indruk op mij. Op beide heren kom ik nog terug in een latere blog.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-YUJcLstDo10/UlvwWsLUQFI/AAAAAAAAAo4/eQV8VyWMycA/s1600/docententoneel+2-2.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="355" src="http://4.bp.blogspot.com/-YUJcLstDo10/UlvwWsLUQFI/AAAAAAAAAo4/eQV8VyWMycA/s640/docententoneel+2-2.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Van links naar rechts: De oudste dochter van rector Westerhuis; dhr Köhler sr.,;dhr van Klaarbergen en mevr. Snel?<br /><i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-kumCT0Q1U0Y/UlvtY1RF0xI/AAAAAAAAAos/mP1N1BCSspU/s1600/lerarentoneel+CLH.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="409" src="http://2.bp.blogspot.com/-kumCT0Q1U0Y/UlvtY1RF0xI/AAAAAAAAAos/mP1N1BCSspU/s640/lerarentoneel+CLH.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Bovenste rij van links naar rechts: dhr Snel; dhr van Klaarbergen; ?; dhr de Boer; juff. Geselschap; ? ;?;?; dhr van Grol<br />Middelste rij van links naar rechts: mevr. Westerhuis; dhr Köhler sr.; mevr. Snel ?; staand in politie-uniform dhr Pol<br />Onderste rij van links naar rechts: dhr van Lamblagen; oudste dochter Westerhuis; dhr van Steenwijk; dhr Segeling.<br /><i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
Het 40-jarig jubileum van het Lyceum betekende voor mij een goed begin van een schoolperiode met ups en downs, die zou voortduren tot juni 1965. <br />
Maar als ik nu terug kijk, bewaar ik er over het algemeen goede herinneringen aan. Ik zal er in mijn volgende blogs dieper ingaan op mijn HBS jaren.</div>
<br />
<div style="text-align: right;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-yDqjZXz3XJA/Ujm4-JrFd_I/AAAAAAAAAhg/gMCqNHskVOY/s1600/Lyceum04121959A.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://1.bp.blogspot.com/-yDqjZXz3XJA/Ujm4-JrFd_I/AAAAAAAAAhg/gMCqNHskVOY/s400/Lyceum04121959A.jpg" width="262" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Verslag feestavond Utile Dulci , deel 1<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad 04-12-1959</i></td></tr>
</tbody></table>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-i9P-WKFpagQ/UgLkXNXWePI/AAAAAAAAAfw/jKx_lG3g5ng/s1600/Lyceum04121959B.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://2.bp.blogspot.com/-i9P-WKFpagQ/UgLkXNXWePI/AAAAAAAAAfw/jKx_lG3g5ng/s400/Lyceum04121959B.jpg" width="225" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Verslag feestavond Utile Dulci , deel 2<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad 04-12-1959</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
<h1>
</h1>
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-92A72kcRoMU/UgLkY30uP8I/AAAAAAAAAf4/rSo1gB845VQ/s1600/Lyceum04121959C.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://1.bp.blogspot.com/-92A72kcRoMU/UgLkY30uP8I/AAAAAAAAAf4/rSo1gB845VQ/s400/Lyceum04121959C.jpg" width="232" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Verslag feestavond Utile Dulci ,deel 3<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad 04-12-1959</i></td></tr>
</tbody></table>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-q1YaELrBIUI/UgLkZ0sgRtI/AAAAAAAAAgA/KHHtfm_z-j0/s1600/Lyceum04121959D.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://3.bp.blogspot.com/-q1YaELrBIUI/UgLkZ0sgRtI/AAAAAAAAAgA/KHHtfm_z-j0/s400/Lyceum04121959D.jpg" width="233" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Verslag feestavond Utile Dulci ,deel 4<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad 04-12-1959</i><br />
<i><br /></i>
<i><br /></i>
<i><br /></i></td></tr>
</tbody></table>
leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-43254183947483447032013-06-05T20:48:00.000+02:002013-10-05T12:30:20.677+02:00Vakantie in de jaren vijftigMet het vakantieseizoen voor de deur, leek het mij een aardig idee om mijn blog van deze week te wijden aan de manier, waarop wij in de jaren vijftig en het begin van de jaren zestig onze vakanties doorbrachten. Dus geen herinneringen aan Harderwijk ditmaal maar herinneringen aan elders. <br />
<br />
We beschikten in die tijd slechts over beperkte middelen. Beperkt, zowel wat betreft het beschikbare budget als de wijze van vervoer en het aantal vakantiedagen van mijn vader. <br />
Vliegreizen en cruises waren in die tijd vrijwel uitsluitend voorbehouden aan Amerikaanse toeristen en alleen welgestelde mensen hadden een eigen auto; in 1955 hadden slechts 32 van de 1.000 Nederlanders een auto (vgl. in 2013 zijn dat er 472). <br />
De allereerste vliegvakantiereizen vanuit Nederland werden gemaakt vanaf 1958. Toen begon Martins Air Charter met een Douglas DC-3 "Dakota", waarin plaats was voor ongeveer 30 passagiers, met vakantievluchten van Schiphol naar Mallorca. <br />
Maar het overgrote deel van de Nederlanders hield in de jaren vijftig nog vakantie in eigen land met gebruik van openbaar vervoer en/of fiets. En wij vormden daarop geen uitzondering.<br />
<br />
<h2>
Naar de familie</h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-i8498Gqb1Pw/Ua9uKjSU_lI/AAAAAAAAAbM/9b8AdD8Cy3M/s1600/maarsen+watertoren-2.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://3.bp.blogspot.com/-i8498Gqb1Pw/Ua9uKjSU_lI/AAAAAAAAAbM/9b8AdD8Cy3M/s400/maarsen+watertoren-2.jpg" width="241" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><br />
Met opa en oma voor de watertoren in Maarssen, ca 1948<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
Mijn vader had meestal twee weken vakantie en in die tijd gingen we met het openbaar vervoer naar familie overal in het land om daar te logeren. <br />
Dat waren in de eerste plaats mijn opa en oma in <span style="color: #cc0000;">Maarssen</span>. <br />
En verder gingen we ook regelmatig naar ooms en tantes die woonden in <span style="color: #cc0000;">Amsterdam, Santpoort, Gorssel, Aalten </span>en<span style="color: #cc0000;"> Loosdrecht.</span> We bleven meestal 2 of 3 nachten bij de familie slapen. Mijn oom<span style="color: #cc0000;"> Jelle Hekman</span> in Santpoort (arts) en mijn oom <span style="color: #cc0000;">Jan Kasten</span> in Aalten (grossier in levensmiddelen) hadden een grote auto en dat hield in dat wij tijdens de logeerpartijtjes daar ook tochtjes met hun auto's maakten. <br />
Een bezoek aan Santpoort was extra aantrekkelijk door het grote 18de eeuwse huis waar de familie woonde en de grote speelzolder met zelfs een schommel. Dat was bij slecht weer een enorme attractie. En bij goed weer was er de nabijheid van de Noordzee, het strand en de duinen. Ook de familie in Aalten had een groot huis maar daar was voor ons de snoepwarenafdeling in het pakhuis van mijn oom het meest aantrekkelijke aspect van het verblijf.<br />
Mijn <span style="color: #cc0000;">oom Henno en tante Broen</span> in Amsterdam en mijn <span style="color: #cc0000;">oom Ton en tante Mimi</span> in Loosdrecht hadden kinderen van onze leeftijd en dat was daar natuurlijk een groot voordeel. Als we naar Amsterdam gingen stond er altijd wel een bezoek aan<span style="color: #cc0000;"> Artis</span> en/of <span style="color: #cc0000;">Schiphol </span>op het programma. En mijn <span style="color: #cc0000;">oom Hennie en tante Truus</span> in Gorssel hadden een tuin met een heus doolhof...<br />
Als we alleen maar een dagje op stap gingen brachten we vaak een bezoek aan onze <span style="color: #cc0000;">oom Piet en tante Cathrien</span> in Amersfoort, die ook al zo'n groot huis hadden met een geweldige zolder om te spelen. Of aan vrienden van mijn ouders in Zeist, <span style="color: #cc0000;">de familie Overduin</span>, die wij ook oom en tante noemden en waarvan we lange tijd dachten dat zij ook tot de familie behoorden.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-NJlFURB1aAc/Ua9uRJRk_AI/AAAAAAAAAbc/3thEtIvNnt4/s1600/Maarsen2.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="266" src="http://3.bp.blogspot.com/-NJlFURB1aAc/Ua9uRJRk_AI/AAAAAAAAAbc/3thEtIvNnt4/s400/Maarsen2.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Mijn broertje Paul en ik aan de hand van mijn moeder op de brug over de Vecht in Maarssen, ca 1952<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<h2>
Dagtochtjes met de VAD</h2>
We maakten ook wel eens dagtochtjes met de Veluwse Autobus Dienst (VAD), die naast het regulier lijndienstvervoer, gedurende de zomermaanden ook toeristische reisjes aanbood. <br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-QlhtYaosLZk/Ua9KzJ2VNPI/AAAAAAAAAa8/kASe_FAWJBY/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+04071958;+p.+1014++(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://2.bp.blogspot.com/-QlhtYaosLZk/Ua9KzJ2VNPI/AAAAAAAAAa8/kASe_FAWJBY/s400/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+04071958;+p.+1014++(2).jpg" width="280" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 04-07-1958</i></td></tr>
</tbody></table>
Mijn allereerste reis naar het buitenland betrof zo'n dagtocht met de VAD. Dat gebeurde tijdens de zomervakantie van 1958. <br />
We stapten heel vroeg, om een uur of half zeven, gewoon bij de halte van hotel Stadsdennen op. De bus bracht ons naar <span style="color: #cc0000;">Königswinter</span>, bij Bonn. Het passeren van de grens en de paspoortcontrole vormde natuurlijk een spannend hoogtepunt tijdens de reis. Een tandradspoorlijntje bracht ons naar de top van de <span style="color: #cc0000;">Drachenfels</span>. <br />
De Drachenfels maakte deel uit van het Zevengebergte en was een 320 meter hoge rotsformatie, die een enorm uitzicht bood op de Rijn en de wijde omgeving.<br />
Voor het smalspoor tandradbaantje werden kleine stoomlocomotiefjes gebruikt. Het treintje moest over een afstand van slechts 1.500 meter een hoogteverschil overbruggen van 220 meter. <br />
De <span style="color: #cc0000;">Drachenfelsbahn</span> vierde in 1958 haar 75-jarig bestaan. Ik vond vooral de tocht naar beneden nogal eng en vroeg aan mijn ouders of de remmen het niet konden begeven. Mijn vader antwoordde:<i> "Maak je maar geen zorgen; het gaat al 75 jaar zonder ongelukken". </i>Maar laten nu enkele weken later, op 14 september 1958, de remmen het inderdaad te begeven. Van de 160 inzittenden verloren er 18 het leven en raakten er 112 gewond... <br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-Dpre1lU9qjg/Ua9u5sk4gvI/AAAAAAAAAbk/Nuk31nR6GaU/s1600/drachenfels+1958.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="366" src="http://1.bp.blogspot.com/-Dpre1lU9qjg/Ua9u5sk4gvI/AAAAAAAAAbk/Nuk31nR6GaU/s640/drachenfels+1958.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Een pagina uit ons familiealbum met foto's van ons tripje naar de Drachenfels in 1958<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-3XmCbkkbpKU/Ua9u9FDWm0I/AAAAAAAAAbs/UFknZ7hGvww/s1600/keulse+dom+1958.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="200" src="http://3.bp.blogspot.com/-3XmCbkkbpKU/Ua9u9FDWm0I/AAAAAAAAAbs/UFknZ7hGvww/s200/keulse+dom+1958.jpg" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De Keulse Dom, 1958<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
Op de terugreis deden we <span style="color: #cc0000;">Keulen</span> aan en daar was toen nog goed een deel van de enorme verwoesting te zien die de bombardementen in de tweede wereldoorlog hadden veroorzaakt.<br />
En ook dat de Keulse dom er praktisch ongeschonden bij stond, te midden van de puinhopen.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Een ander dagtochtje dat ik me herinner ging, naar ik meen in 1957, naar <span style="color: #cc0000;">Rotterdam</span> met een bezoek aan de toen fonkelnieuwe <span style="color: #cc0000;">Lijnbaan</span> en een rondvaart door de havens. Tijdens die rondvaart voeren we onder meer dicht langs enkele schepen van de Holland-Amerika Lijn (HAL). Ik was diep onder de indruk van de "Nieuw Amsterdam", die daar lag afgemeerd. De dag werd afgesloten met een bezoek aan <span style="color: #cc0000;">Blijdorp</span>.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-DvaDJS24EYM/Ua9wHM2BUiI/AAAAAAAAAcA/7PkUAXkPrzo/s1600/olifant+blijdorp.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="304" src="http://1.bp.blogspot.com/-DvaDJS24EYM/Ua9wHM2BUiI/AAAAAAAAAcA/7PkUAXkPrzo/s320/olifant+blijdorp.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Olifanten in Blijdorp 1957 <br />
Men werd gewaarschuwd voor hoeden en tassen <br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-i8x8e6BO3h4/Ua9wDa_10yI/AAAAAAAAAb4/nEzCM5Irev4/s1600/Peter&Paul+blijdorp.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="190" src="http://1.bp.blogspot.com/-i8x8e6BO3h4/Ua9wDa_10yI/AAAAAAAAAb4/nEzCM5Irev4/s200/Peter&Paul+blijdorp.jpg" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Mijn broertje en ik in Blijdorp, 1957<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<h2>
Huizenruil</h2>
Van 1958 tot en met 1960 ruilden we tijdens de vakantie van mijn vader van huis. Dat deden we achtereenvolgens met de familie <span style="color: #cc0000;">Geursen</span>, oude buren van ons die inmiddels in Noordwijk woonden, met onze familie in Amsterdam en met de vrienden van mijn ouders uit Zeist. Zij gingen dan twee weken in ons huis en wij in dat van hen. Deze manier van relatief voordelig vakantie vieren is ook de afgelopen jaren weer populair geworden maar dan over het algemeen via het internet en met onbekenden in verre landen. Maar uit het feit dat wij het meer dan 50 jaar geleden ook al deden, blijkt dat er wat dat betreft niets nieuws onder de zon is.<br />
<br />
<h2>
Met mijn broertje op reis</h2>
<div style="text-align: right;">
</div>
Toen ik 8 of 9 jaar oud was, ging ik, samen met mijn 2 jaar jongere broer, voor het eerst, zonder begeleiding naar <span style="color: #cc0000;">opa en oma in Maarssen</span>. We werden dan door mijn moeder naar het station gebracht, voorzien van enig geld en allebei met een klein koffertje met kleding en onze tandenborstels. Mijn moeder kocht de treinkaartjes naar Utrecht en als de trein kwam vroeg ze aan de conducteur of deze een oogje in het zeil wilde houden. In Utrecht aangekomen liepen we dan naar de halte van de NBM (<span style="color: #cc0000;">Nederlandse Buurtvervoer Maatschappij</span>) bus naar Maarssen. En daar werden we dan opgewacht bij de halte aan de Rijksstraatweg.<br />
<br />
Een jaar later gingen mijn broertje en ik uit logeren bij onze oom Hennie en tante Truus in <span style="color: #cc0000;">Gorssel</span>. Eerst met de bus naar Apeldoorn, daar overstappen op de bus naar Deventer en dan nogmaals overstappen op de bus naar Zutphen. Bij de halte Elfuursweg in Gorssel stonden mijn oom en tante ons dan op te wachten. In de jaren daarna herhaalden dit soort reisjes zich nog enkele malen. <br />
Veel jonge kinderen deden dat in die jaren, getuige het feit dat de buschauffeurs waar wij onze doorgaande kaartjes kochten geen enkele vorm van verbazing of achterdocht vertoonden. De tijden zijn wat dat betreft wel erg veranderd. <br />
<br />
We klommen in bomen en vielen daar soms uit, we reden op fietsen zonder helm en gingen daarmee soms onderuit, we gingen al vanaf ons zesde jaar zonder begeleiding naar school, we groeiden kortom minder beschermd op dan de kinderen van nu. Ik wil daar geen waardeoordeel aan verbinden maar ik denk wel dat we daardoor eerder een bepaalde mate van zelfstandigheid en verantwoordelijkheidsgevoel ontwikkelden. Wel werden we uiteraard gewezen op de gevaren die er ook toen al waren; nooit meegaan met onbekenden, geen snoepjes aannemen van vreemden. Want ik herinner me dat er toen ook al af en toe vreselijke dingen gebeurden, zoals het beruchte geval van de kinderbladenverkoper (ik meen uit de omgeving van Epe), die bij nader inzien een gewelddadige pedofiel bleek te zijn. Maar ik kan me niet onttrekken aan de gedachte dat door de samenleving in de jaren vijftig en zestig, nog tamelijk kort na de oorlog, in zijn algemeenheid een grotere mate van risico werd geaccepteerd dan in onze tijd.<br />
<br />
<h2>
Naar Limburg</h2>
In 1961 gingen we voor het eerst op een andere manier op vakantie. We huurden twee weken de helft van een huis in <span style="color: #cc0000;">Epen</span>, gelegen in het zuid Limburgse heuvelland. Om zich te oriënteren op de mogelijkheden van een dergelijke vakantie, had mijn vader tijdens het voorjaar een vrije dag opgenomen. Hij was toen, zonder dat wij dat wisten, met zijn fiets per trein naar Maastricht gereisd en was daar diezelfde dag het hele heuvelland doorgefietst, en dat zonder versnelling! Tijdens zijn tocht had hij diverse adressen bezocht en dit leek hem het meest aantrekkelijk. <br />
We wandelden heel wat af, in die schitterende omgeving met enorme vergezichten, het Geuldal en de voor die streek typerende vakwerk boerderijen. En we maakten enkele dagtochten met een bus van touringcarbedrijf De Valk. Die tochten gingen naar het schilderachtige Duitse plaatsje <span style="color: #cc0000;">Monschau</span> in de Eifel. En later nog een keer via <span style="color: #cc0000;">Dinant</span> met zijn imposante citadel naar het, net over de Franse grens gelegen, plaatsje Givet. <span style="color: #cc0000;">Givet</span> was op zich niet bijzonder maar de lol was gelegen in het feit dat je dan kon zeggen dat je<span style="color: #cc0000;"> in één dag in drie landen</span> was geweest. Tijdens die vakantie bezochten we ook voor het eerst Maastricht.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-oOHj4wvRuAE/Ua9x35Zw9uI/AAAAAAAAAcQ/Ren62YH8KY0/s1600/huurauto+bewerkt.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="201" src="http://1.bp.blogspot.com/-oOHj4wvRuAE/Ua9x35Zw9uI/AAAAAAAAAcQ/Ren62YH8KY0/s320/huurauto+bewerkt.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Onze huurauto met mijn trotse moeder in de Ardennen 1962<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
Dat jaar was ook het laatste, waarin we met <span style="color: #cc0000;">het openbaar vervoer</span> op vakantie gingen. In 1961 behaalde mijn vader namelijk zijn rijbewijs. <br />
<br />
Vanaf 1962 gingen we dus op vakantie met de auto. <br />
De eerste twee autovakanties gingen we op nieuw naar hetzelfde huis in Epen waar we in 1961 voor het eerst waren geweest. Maar nu zelfs drie in plaats van twee weken! <br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-D2M8iIRKIyk/Ua96zfopOvI/AAAAAAAAAco/IzIwt0LwbA4/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+12061959;+p.+1416+.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="293" src="http://4.bp.blogspot.com/-D2M8iIRKIyk/Ua96zfopOvI/AAAAAAAAAco/IzIwt0LwbA4/s320/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+12061959;+p.+1416+.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 12-06-1959</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
De auto, waarmee we tijdens die vakanties reden, had mijn vader gehuurd bij <span style="color: #cc0000;">garage Timmer in Ermelo</span>. Het was een grijze Austin A40. <br />
Wij hebben in 1962 en '63 dezelfde auto met hetzelfde kenteken gehuurd.<br />
<br />
We maakten er ook tochten mee door de Belgische Ardennen en een keer naar Luxemburg. <br />
<br />
Tijdens die tocht bleven we een nacht in een <span style="color: #cc0000;">hotel</span> slapen. Voor mijn broer en mij was dat de eerste keer. <br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-mjEJp4NL9yc/Ua9x5U0-OvI/AAAAAAAAAcY/Z_ibgiCAWsA/s1600/hotel+voucher.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="200" src="http://3.bp.blogspot.com/-mjEJp4NL9yc/Ua9x5U0-OvI/AAAAAAAAAcY/Z_ibgiCAWsA/s320/hotel+voucher.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Het visitekaartje van het eerste hotel waar ik ooit verbleef ,1963<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
<br />
Vanaf 1964 gingen we met <span style="color: #cc0000;">onze eigen auto</span> kamperen in de buitenland. Wellicht kom ik daar in een latere blog nog op terug. <br />
<br />
Het zuid Limburgse heuvelland heeft voor mij, meer dan vijftig jaar na die eerste vakantie, niets van zijn charme verloren. Ik kom er, met enige regelmaat, nog steeds graag terug...<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<i><b>Deze aflevering van mijn blog is voorlopig de laatste. Ik las een zomerstop in en hoop in de tweede helft van september mijn herinneringen aan Harderwijk te hervatten. Ik wens alle lezers van deze blog een mooie zomer toe en, indien van toepassing, een fijne vakantie.</b></i><br />
<br />leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-971007936276168922013-05-29T11:00:00.000+02:002013-10-05T12:37:06.151+02:00Binnen spelenEen lenteblog hoort te gaan over buitenleven maar de recordkoude lente van dit jaar deed mij denken aan de binnenactiviteiten, waarmee ik mij in mijn jeugd bezig hield.<br />
<br />
We hadden thuis wel diverse bordspelletjes maar een echt spelletjesmens ben ik nooit geweest. Zo af en toe speelden we wel eens <i>Mens, erger je niet</i>, <i>Ganzenbord</i> of <i>Monopoly</i>, maar niet echt van harte.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-6phz10hkT5E/UaTOwhWZFbI/AAAAAAAAAaM/ycvrAVNagoA/s1600/electrospel+jumbo+32.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="213" src="http://2.bp.blogspot.com/-6phz10hkT5E/UaTOwhWZFbI/AAAAAAAAAaM/ycvrAVNagoA/s320/electrospel+jumbo+32.JPG" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Bron: marktplaats.nl</i></td></tr>
</tbody></table>
Wat ik wel een tijdje erg leuk vond was het spel<i> </i><span style="color: #cc0000;"><i>Electro-Als de lamp 't doet is 't antwoord goed</i></span> van Jumbo-spellen, gepatenteerd medio jaren '50. <br />
Dat werkte met 10 verwisselbare kaarten met vragen in een bepaalde categorieën.De spelkaarten waren, als ik goed heb: Dieren, Bloementuin, Verkeersles, Stedeschoon, Vogels, Volkenkunde, Vlaggen, Uitvindingen en ontdekkingen en Sport.<br />
Als je het antwoord dacht te weten drukte je met een paar, aan elektrische snoertjes vastzittende, pennetjes op de bijbehorende contactjes en als je het dan goed had, ging er een rood lampje branden.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-yXwmwBD6CbM/UaTOjye6MyI/AAAAAAAAAaE/ULFj7E2zDXU/s1600/electrokaarten.JPG" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="424" src="http://1.bp.blogspot.com/-yXwmwBD6CbM/UaTOjye6MyI/AAAAAAAAAaE/ULFj7E2zDXU/s640/electrokaarten.JPG" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Bron: marktplaats.nl</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
Maar na enige tijd kende ik het hele arsenaal van vragen en antwoorden uit je hoofd en toen was de lol er snel af. Daarna heb ik het eigenlijk weinig meer gespeeld.<br />
<br />
<h2>
Oude bouwstenen</h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-RmJ56dAeAeE/UaSwHJL2RAI/AAAAAAAAAYM/j9sWcq5sXok/s1600/Anker+steentjes1.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://2.bp.blogspot.com/-RmJ56dAeAeE/UaSwHJL2RAI/AAAAAAAAAYM/j9sWcq5sXok/s320/Anker+steentjes1.jpg" width="252" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Bron: http://collectie.museumrotterdam.nl</i></td></tr>
</tbody></table>
We kregen in onze jeugd veel speelgoed kado van onze (groot)ouders, ooms en tantes maar we maakten soms ook gebruik van het oude speelgoed van mijn vader. <br />
En dan bedoel ik in het bijzonder een prachtige houten kist met daarin een grote verzameling kleine <span style="color: #cc0000;"><i>Anker steentjes</i></span> in diverse kleuren, vormen en maten. <br />
Je kon daarmee hele gebouwen maken. Het was in feite een soort voorloper van <i>Lego</i> maar dan uitgevoerd in echte steen. Ik vermoed, dat mijn oma het idee had om die steentjes voor mijn vader te kopen. De Anker steentjes waren namelijk ontwikkeld op initiatief van de 19de-eeuwse Duitse pedagoog Fröbel. Mijn oma had aan het eind van de 19de eeuw enige tijd les gegeven op een school waar de methode van Fröbel werd gevolgd. De steentjes waren bedoeld om het technisch inzicht van de kinderen, die er mee speelden, te ontwikkelen. <br />
Het idee om Anker-steentjes aan mijn vader te geven, sprak mijn opa, zelf bouwkundige (hij werkte als hoofdopzichter der Fortificatiën bij de Genie), ongetwijfeld aan. En het heeft er wellicht aan bijgedragen dat mijn vader later eveneens bouwkunde ging studeren. Ook mijn broer heeft een bouwkunde-opleiding gevolgd maar op mij hebben die steentjes, wat dat betreft, geen invloed gehad. <br />
<br />
<h2>
Meccano</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-3s1_2vMM2TM/UaSw0MMjRtI/AAAAAAAAAYk/x_ebdJCeYL8/s1600/meccano1.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://1.bp.blogspot.com/-3s1_2vMM2TM/UaSw0MMjRtI/AAAAAAAAAYk/x_ebdJCeYL8/s1600/meccano1.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Meccanodoos uit de jaren '50<br />
<div class="MsoNormal">
<i>Bron: http://collectie.museumrotterdam.nl</i><o:p></o:p></div>
</td></tr>
</tbody></table>
Veel oudere lezers herinneren zich ongetwijfeld nog het, in de jaren vijftig zeer populaire, technische speelgoed van de Engelse fabrikant <i><span style="color: #cc0000;">Meccano</span></i>. <br />
Dit speelgoed werd in 1898 uitgevonden door Frank Hornby in Liverpool, die het eerst op de markt bracht onder de naam: <i>"Mechanics Made Easy".</i> <i><br /></i>In wezen bestond het uit geperforeerde metalen strips van diverse vormen en maten in de kleuren rood en groen en voorts uit schroefjes en moertjes. Als je iets wilde maken wat kon bewegen dan had je daarvoor koperkleurige tandwielen, ook al in diverse maten en draaihendels om het geheel te kunnen bedienen. En als je het helemaal luxe wilde maken had Meccano ook nog kleine, volledig opengewerkte elektromotortjes, die werkten op batterijen.<br />
Alles was trouwens opengewerkt en daardoor kreeg je spelenderwijs inzicht in de werking van allerlei technische dingen. Ik moet overigens bekennen dat ik toen al twee linker handen had. Ik begreep precies hoe het werkte en hoe het in elkaar moest worden gezet maar de uitvoering liet ik voor het overgrote deel over aan mijn meer technisch ingestelde broer en mijn vader.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-1U7Ptj9jW00/UaSw5MBOnmI/AAAAAAAAAYs/JGDWEHy-ueU/s1600/meccano2.gif" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="155" src="http://1.bp.blogspot.com/-1U7Ptj9jW00/UaSw5MBOnmI/AAAAAAAAAYs/JGDWEHy-ueU/s200/meccano2.gif" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Losse Meccano-onderdelen</td></tr>
</tbody></table>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-D01iUPbhldM/UaSwYGqqWCI/AAAAAAAAAYU/BUGninVlowY/s1600/meccanodoos31.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="157" src="http://4.bp.blogspot.com/-D01iUPbhldM/UaSwYGqqWCI/AAAAAAAAAYU/BUGninVlowY/s200/meccanodoos31.jpg" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Inhoud Meccanodoos uit jaren '50</td></tr>
</tbody></table>
<br />
<i><br /></i>
<i><br /></i>
<i><br /></i>
<i><br /></i>
<i><br /></i>
<i><br /></i>
<i><br /></i>
<i><br /></i><br />
<h2>
<br />Dinky Toys</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Al heel jong begon ik met het verzamelen van de beroemde modelautootjes van het merk <i><span style="color: #cc0000;">Dinky Toys</span> (ook onderdeel van het Meccano-concern)</i>. Ik vroeg ze aan iedereen voor verjaardagen en Sinterklaas en mijn vader nam er ook wel eens een tussendoor mee. Voor hem was dat dan een mooi excuus om weer eens in een speelgoedzaak rond te neuzen. Op een zeker moment had ik meer dan 200 Dinky Toys, een verzameling die nu een aanzienlijke waarde zou hebben gehad. <br />
Maar de verzameling nam flink wat ruimte in beslag en toen mijn belangstelling wat begon af te nemen, besloot ik om de Dinky Toys, langzaam maar zeker, weg te geven aan kinderen van gezinnen die zich zulk speelgoed niet konden veroorloven. Als ik het mij goed herinner was de verzameling binnen een jaar praktisch geheel verdwenen. Dat gebeurde in 1958/59. <br />
Als ik daar nu aan terug denk, heb ik er een dubbel gevoel over. Enerzijds heb ik er absoluut geen spijt van dat ik dat toen zo heb gedaan maar anderzijds zou ik het best leuk vinden als ik nog een aantal bijzondere Dinky Toys in mijn bezit zou hebben gehad. <br />
Ik heb er overigens nog één, een licht- met donkergrijze <i><span style="color: #cc0000;">Rolls Royce Silver Wraith</span></i> uit het midden van de jaren vijftig, en daar moet ik het dan maar mee doen.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-UDt4A9bUGa8/UaS7Mi7iqVI/AAAAAAAAAZE/vt4nekJXuSo/s1600/dinkytoy.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="263" src="http://1.bp.blogspot.com/-UDt4A9bUGa8/UaS7Mi7iqVI/AAAAAAAAAZE/vt4nekJXuSo/s400/dinkytoy.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Coll. P. Offerman; Foto: I.M. Pieterman.</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<h2>
Treintjes</h2>
Toen ik nog heel klein was hadden we een blikken trein met een veermotor van <i><span style="color: #cc0000;">Märklin</span></i>. Later kwam daar nog een tweede bij, ditmaal van het Engelse merk <i><span style="color: #cc0000;">Hornby</span></i>. De rails werden in de woonkamer uitgelegd en dan konden we er mee spelen onder het toeziend oog van mijn vader. De schaal van die treintjes was veel groter dan de meest gebruikte schaal (H0) van de latere elektrische modeltreintjes. Daardoor was ook de rails breder en bovendien waren de treintjes veel "grofstoffelijker" in elkaar gezet dan de latere modeltreinen. Het was wel jammer dat de treintjes al na een paar rondjes stil stonden omdat dan de veer was afgelopen en eerst weer moest worden opgewonden om weer verder te kunnen.Wat er met onze blikken treintjes is gebeurd, kan ik mij niet herinneren.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-1p2AOErOHLE/UaTDu_cGnRI/AAAAAAAAAZs/KkLQvmS64nI/s1600/Peter&Paultreinen+2.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="257" src="http://1.bp.blogspot.com/-1p2AOErOHLE/UaTDu_cGnRI/AAAAAAAAAZs/KkLQvmS64nI/s400/Peter&Paultreinen+2.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Samen met mijn broer Paul (links) bij het treinemplacement<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-71s0lnW363s/UaTD5Btz6mI/AAAAAAAAAZ0/HaX_bIrvQV0/s1600/Peter&Paultreinen+3.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="238" src="http://2.bp.blogspot.com/-71s0lnW363s/UaTD5Btz6mI/AAAAAAAAAZ0/HaX_bIrvQV0/s400/Peter&Paultreinen+3.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Het treinemplacemnet met Fällerhuisjes stond in onze zgn treinkamer.<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
Op Sinterklaas avond 1954 kwam er een grote en zware doos uit de zak met pakjes met daarop de namen van mijn broer en mij. Wij mochten die doos echter niet zelf uitpakken; dat deed mijn vader. Uit de doos kwam onze eerste elektrische trein van het merk <i><span style="color: #cc0000;">Trix Express</span></i>. <br />
Zowel de locomotief als de wagons waren loei-zwaar in vergelijking met de latere modeltreintjes want ze waren nog uitgevoerd in massief ijzeren spuit-gietwerk in plaats van het later algemeen toegepaste kunststof. <br />
<br />
Er kwamen nog meer dozen, met rails en de noodzakelijke transformator met regelweerstand om het geheel te kunnen bedienen.<br />
<br />
Dat was het begin van een hobby, die vooral mijn vader tientallen jaren lang enorm veel plezier heeft bezorgd. Hij bouwde zelf hele landschappen, waar de treintjes doorheen reden en hij richtte op een zeker moment een speciale treinkamer in ons huis in. <br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-FwdjpjnLWt4/UaW-dyn2FjI/AAAAAAAAAac/raMPz1CHRc4/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+08111957;+p.+316++(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://3.bp.blogspot.com/-FwdjpjnLWt4/UaW-dyn2FjI/AAAAAAAAAac/raMPz1CHRc4/s400/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+08111957;+p.+316++(2).jpg" width="268" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 08-11-1957</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
Mijn vader ontwierp en bouwde en wij konden er mee spelen. Ook onze schoolvriendjes vonden het allemaal prachtig. Toen in een later stadium Trix Express veranderde in <i>Mini-Trix</i>, met nog kleinere treintjes op nog smallere rails, stapte mijn vader over op het merk <i>Fleischmann</i>. <br />
Aanvankelijk kochten mijn ouders, of liever gezegd vooral mijn vader, ons speelgoed meestal in Amsterdam, en dan vooral bij <i>Van Embden en Merkelbach</i>, die beiden waren gevestigd in de Kalverstraat. <br />
<br />
Maar vanaf medio jaren vijftig werd <span style="color: #cc0000;">Leo Schmidt</span> onze vaste speelgoedleverancier. Hij was kort na de tweede wereldoorlog vooral bekend als conferencier maar begon daarnaast in 1949 een winkel in feestartikelen in de Harderwijkse Hoogstraat. Later kwam daar ook speelgoed bij. Midden jaren vijftig verhuisde Leo Schmidt naar het Kerkplein en dat is de zaak die ik mij nog heel goed herinner. Ook zijn slogan, "Op speelgoedgebied, Leo Schmidt favoriet", herinner ik mij als de dag van gisteren.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-g4-G15CCE6k/UaW-mIEIHeI/AAAAAAAAAas/tLS0XMYBT80/s1600/Schilder%2527s+nieuws-en+advertentieblad%252C+30111956%253B+p.+1822++%25282%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="129" src="http://1.bp.blogspot.com/-g4-G15CCE6k/UaW-mIEIHeI/AAAAAAAAAas/tLS0XMYBT80/s640/Schilder%2527s+nieuws-en+advertentieblad%252C+30111956%253B+p.+1822++%25282%2529.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 30-11-1956</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<h2>
</h2>
<h2>
<br /><br /><br />Stoommachine</h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-36jjmsOEgTA/UaS9rayMPEI/AAAAAAAAAZU/VLBasFjMKNA/s1600/stoommachine+Fleischmann.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="293" src="http://1.bp.blogspot.com/-36jjmsOEgTA/UaS9rayMPEI/AAAAAAAAAZU/VLBasFjMKNA/s320/stoommachine+Fleischmann.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Collectie P. Offerman; Foto I.M. Pieterman</i></td></tr>
</tbody></table>
De merknaam <i><span style="color: #cc0000;">Fleischmann</span></i> prijkt ook op mijn stoommachine, die ik op mijn negende verjaardag (in februari 1956) van mijn ouders kreeg. Ik kreeg er ook nog een paar accessoires bij, zoals een blikken smidse, die door de machine kon worden aangedreven. In die smidse stond een blikken smid met een eveneens blikken voorhamer op een blikken aambeeld te slaan. Om de machine te laten werken moest er onder de stoomketel een bakje met brandende <span style="color: #cc0000;"><i>metablokjes</i></span>, naar ik meen van het merk <span style="color: #cc0000;"><i>Esbit</i></span>, worden geplaatst. Deze vastebrandstof-blokjes hadden het grote nadeel dat ze erg snel op waren. En ze verspreidden een heel specifieke geur, die niet iedereen op prijs stelde. Daar moest dus iets op worden gevonden. En daar kwamen toen plotseling die oude, kleine steentjes uit het begin van dit verhaal weer van pas. <br />
Mijn vader nam een houten plaat die iets groter was dan de stoommachine. Onder iedere hoek van de machine plaatste hij twee steentjes. De machine kwam daardoor hoger te staan en nu paste er onder de ketel plots een spiritusbrander, die de plaats innam van het bakje met de metablokjes. Vanaf dat moment kon de stoommachine meer dan een uur onafgebroken werken. Tegen de tijd dat de spiritus in de brander op was, was ook het waterpeil in de ketel tot het minimum niveau gezakt. Die oude stoommachine ie een van de weinige stukken speelgoed die ik nog altijd in mijn bezit heb als tastbare herinnering aan een gelukkige jeugd, ook bij kou en regen, binnenshuis... <br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-vMNzTIM4PZE/UaTDpq0Ul6I/AAAAAAAAAZk/JY4uK0YKJEc/s1600/Peter+stoommachine+2.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="420" src="http://4.bp.blogspot.com/-vMNzTIM4PZE/UaTDpq0Ul6I/AAAAAAAAAZk/JY4uK0YKJEc/s640/Peter+stoommachine+2.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Mijn broertje Paul (links) en ik kijken aandachtig naar de stoommachine; de lolly in mijn hand lijkt vergeten...<br />
Als je goed kijkt zie je de stoomwolkjes uit de cilinder komen.<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-54578605329254190372013-05-22T18:33:00.001+02:002013-10-05T12:43:42.135+02:00Uitjes in de buurtMijn blog heet weliswaar <i>"Herinneringen aan Harderwijk"</i> maar voor deze week heb ik het begrip Harderwijk iets uitgebreid. Bij mooi weer gingen wij op zondag vaak een uitstapje in de omgeving maken met mijn ouders of soms alleen met mijn vader. <br />
<br />
Er was in de jaren vijftig nog geen sprake van de vijfdaagse werkweek en mijn vader moest dus op zaterdagmorgen gewoon naar kantoor. Ook onze (lagere) school ging op zaterdagmorgen door. Mijn broer en ik waren vrij op woensdag- en zaterdagmiddag en op zondag en mijn vader alleen op zaterdagmiddag en zondag.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
Toen mijn broertje nog te klein was ging ik vaak met mijn vader voorop de fiets op stap, gezeten in een kinderzitje, dat aan het stuur was bevestigd. Mijn moeder bleef dan thuis op mijn broertje passen.<br />
Later werd er een tweede kinderzitje gemonteerd, achterop de bagagedrager. Vanaf dat moment ging mijn broertje in het voorste zitje en ik ging achterop. Toen ik 7 jaar oud was, kreeg ik mijn eigen fiets en ook mijn broertje kreeg op zijn zevende zijn eigen tweewieler.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-hzBQVNEfMDQ/UZzHCTSfwhI/AAAAAAAAAVo/A81PbV18we0/s1600/metpaopfiets.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://4.bp.blogspot.com/-hzBQVNEfMDQ/UZzHCTSfwhI/AAAAAAAAAVo/A81PbV18we0/s400/metpaopfiets.jpg" width="223" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Voorop de fiets bij papa, ca 1949<br />
<i>Bron: Collectie P.Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-KqNjb6K8Tj4/UZzGzJdnZUI/AAAAAAAAAVQ/f5p6B0R_Na0/s1600/driesopfiets.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://1.bp.blogspot.com/-KqNjb6K8Tj4/UZzGzJdnZUI/AAAAAAAAAVQ/f5p6B0R_Na0/s400/driesopfiets.jpg" width="257" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Drie mannen op stap, midden jaren 50<br />
<i>Bron: Collectie P.Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<h2>
De Poolse Allee</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Ons meest favoriete uitstapje ging over de fietspaden door het bos naar de Poolseweg bij Leuvenum. Deze onverharde weg was in de volksmond toen bekend als de <span style="color: #cc0000;">Poolse Allee</span>. <br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-ewE_rTA4xo4/UZzY-2WxvtI/AAAAAAAAAWo/z4Blo9ZmvPo/s1600/poolseallee.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://4.bp.blogspot.com/-ewE_rTA4xo4/UZzY-2WxvtI/AAAAAAAAAWo/z4Blo9ZmvPo/s400/poolseallee.jpg" width="250" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Mijn moeder, mijn broertje Paul en ik, <br />
mijn vader als schaduwfotograaf<br />
bij de waterval in de Hierdensche Beek<br />
<i>Bron: Collectie P.Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
Het eindpunt was steevast het watervalletje in de <span style="color: #cc0000;">Hierdensche beek</span> dat aan die weg lag. Deze beek loopt van het Uddelermeer naar het Veluwemeer. <br />
<br />
Bij het watervalletje stond een huis, <span style="color: #cc0000;">"De Zandmolen"</span> geheten, dat vroeger een watermolen was geweest. Als het erg warm was waagden wij ons wel eens in de Hierdensche beek maar het tamelijk snel stromende water was altijd ijskoud. Ter weerszijden van de Poolse Allee waren flinke stuwwallen en wij vonden het een leuk spelletje om daar tegenop te klimmen en ons daarna naar beneden te laten rollen.<br />
<br />
Een enkele keer reden we daarna nog iets verder, naar <span style="color: #cc0000;">Kasteel Staverden</span>. En als het echt warm was gingen we soms op de terugweg nog even een glaasje limonade drinken bij <span style="color: #cc0000;">"De Zwarte Boer"</span> in Leuvenum.<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
</div>
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-KVZGVR6pNo4/UZzbcxhgquI/AAAAAAAAAW4/5scpy0qPIq0/s1600/kasteel.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="242" src="http://3.bp.blogspot.com/-KVZGVR6pNo4/UZzbcxhgquI/AAAAAAAAAW4/5scpy0qPIq0/s320/kasteel.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Kasteel Staverden, gelegen in de kleinste stad van Nederland<br />
<i>Foto: I.M.Pieterman</i></td></tr>
</tbody></table>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/-7wE42Z5aDHc/UZzbhNLvScI/AAAAAAAAAXA/py7BYnEwmpU/s1600/pauw.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"></a></div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-7wE42Z5aDHc/UZzbhNLvScI/AAAAAAAAAXA/py7BYnEwmpU/s1600/pauw.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="200" src="http://2.bp.blogspot.com/-7wE42Z5aDHc/UZzbhNLvScI/AAAAAAAAAXA/py7BYnEwmpU/s200/pauw.jpg" width="150" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Foto: I.M.Pieterman</i></td></tr>
</tbody></table>
Later hebben we heel vaak in de schitterende omgeving van Kasteel Staverden gewandeld, ook nog toen ik al lang niet meer in Harderwijk woonde. We liepen dan ook altijd even langs de witte pauwen, die soms met hun staartveren pronkten, echt prachtig.<br />
<i>NB Kasteel Staverden was een hof, dat sinds 1400 door de Gelderse hertogen in leen werd uitgegeven onder de verplichting witte pauwen te houden en pauwenveren te leveren voor de helm van de hertog. De oude traditie van de witte pauwen werd later in ere hersteld. De pauwenveren worden nu jaarlijks aangeboden aan de commissaris van de koningin in Gelderland.</i><br />
<br />
<br />
<br />
Als het de juiste tijd van het jaar was, gingen we vaak bosbessen, bramen of bosaardbeitjes plukken. Voor mijn vader viel dat niet altijd mee. De bramen kon hij nog wel onderscheiden maar bosbessen en wilde aardbeitjes waren voor hem bijzonder moeilijk te vinden. Hij was namelijk kleurenblind en kon die kleine vruchtjes nauwelijks onderscheiden van de bladeren er omheen.<br />
<br />
<h2>
Het Solse Gat</h2>
Als we wat verder gingen was de bestemming vaak het Solse Gat, gelegen in het<span style="color: #cc0000;"> Speulder en Sprielder woud</span>, bij het gehucht Drie.<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-u4Q4fme2wgg/UZzhWKI_9TI/AAAAAAAAAXQ/0WL2yr6nYh4/s1600/solsegat3.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="240" src="http://2.bp.blogspot.com/-u4Q4fme2wgg/UZzhWKI_9TI/AAAAAAAAAXQ/0WL2yr6nYh4/s320/solsegat3.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Solse gat <br />
<i>Bron: Panoramio</i></td></tr>
</tbody></table>
Het Solse Gat was een oude leemkuil, waar de boeren uit de buurt vroeger leem afgroeven. De bodem was een moeras en als je er met een tak in rond wroette, kwam er moerasgas vrij en begon het water te borrelen.<br />
Omdat er bijna altijd wel water op de bodem stond, fungeerde het Solse Gat ook als drinkplaats voor het wild in het Speulder en Sprielder woud. En er was een legende aan het Solse Gat verbonden. Op die plek zou namelijk vroeger een klooster hebben gestaan. Door het liederlijke gedrag van de monniken verzonk het klooster op een kwade dag en verdween in de diepte. Soms kon men s'nachts nog de klokken van het klooster horen en de geesten van de monniken zien rondwaren, zo ging het verhaal.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-gIFsRH8ZGRw/UZzn3fY8CCI/AAAAAAAAAXg/CLghW1gAJqo/s1600/venntjesmetfam.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://2.bp.blogspot.com/-gIFsRH8ZGRw/UZzn3fY8CCI/AAAAAAAAAXg/CLghW1gAJqo/s320/venntjesmetfam.jpg" width="312" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Kijken naar het waterleven in de Vennetjes<br />
<i>Bron: Collectie P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
In de nazomer gingen we, na een bezoek aan het Solse Gat, soms ook nog naar <span style="color: #cc0000;">de Vennetjes</span>, die waren gelegen ten oosten van het kruispunt van de N302 en de Garderenseweg. Daar waren schitterende wilde planten te vinden, waaronder de insectenetende zonnedauw.<br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-6HDrC1HACC8/UZzoDr3IbNI/AAAAAAAAAXw/P9uFJF7uZTQ/s1600/paul+met+bramen.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://3.bp.blogspot.com/-6HDrC1HACC8/UZzoDr3IbNI/AAAAAAAAAXw/P9uFJF7uZTQ/s320/paul+met+bramen.jpg" width="307" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Mijn broertje Paul, snoepend van de heerlijke bramen<br />
<i>Bron: Collectie P.Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Maar de grootse attractie daar waren de bramen, die groter en lekkerder waren dan elders. Betere bramen heb ik nooit meer geproefd. Het gebied van de vennetjes werd later afgesloten voor het publiek, ter bescherming van de zeldzame vegetatie.<br />
<br />
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
<br /><br />Bad Hoophuizen</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<a href="http://2.bp.blogspot.com/-s8rzgIqY044/UZzOMYYalII/AAAAAAAAAWQ/fYb2SGcM_DU/s1600/flesjeheroperljpg.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="200" src="http://2.bp.blogspot.com/-s8rzgIqY044/UZzOMYYalII/AAAAAAAAAWQ/fYb2SGcM_DU/s200/flesjeheroperljpg.jpg" width="85" /></a>Op mooie zomerse zondagen gingen we ook wel eens de andere kant op; via Hierden fietsten we dan naar Bad Hoophuizen. Dat was toen niet veel meer dan een houten paviljoentje met een terras, waar je wat kon drinken en een ijsje kon kopen. Wij dronken er meestal <span style="color: #cc0000;">Hero Perl</span>, een soort koolzuur houdende appellimonade. <br />
<br />
En je kon er houten roeibootjes huren, naar ik meen voor 1 gulden per uur. Daarmee gingen we vaak het Veluwemeer op en dan bij warm weer even overboord; heerlijk was dat. En mijn vader maar roeien!<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-Igl5XkixHmI/UZzG9J_ZGaI/AAAAAAAAAVg/OC3BQJo5SFc/s1600/hoophuizen.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="528" src="http://1.bp.blogspot.com/-Igl5XkixHmI/UZzG9J_ZGaI/AAAAAAAAAVg/OC3BQJo5SFc/s640/hoophuizen.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Een pagina uit het familie album met foto's van een- kenmerkend jaren '50- uitstapje naar Hoophuizen<br />
<i>Bron: Collectie P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
Hoophuizen lag te midden van schitterende weilanden, die werden doorsneden door de Hierdensche beek en die in het voorjaar en de zomer vol wilde bloemen stonden. En door het veel hogere grondwaterpeil dan tegenwoordig kwamen er in die drassige weilanden tal van weide vogelsoorten voor die later veel zeldzamer zijn geworden ons land. Ik leerde daar soorten kennen als de Kluut, de Grutto, de Wulp en de Scholekster.<br />
<br />
Het was bij Hoophuizen in die tijd heel rustig. Dat was, denk ik, de reden waarom mijn vader er de voorkeur aan gaf boven het dichterbij gelegen maar veel drukkere <span style="color: #cc0000;">Harderwijkse Veluwestrand</span>. Daar kwamen we slechts een enkele keer.<br />
Inmiddels is "Droompark Bad Hoophuizen" een druk en "luxe" recreatiegebied geworden, waar helaas geen plaats meer is voor weidevogels en rustzoekers...<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-N-n1v6i8hUc/UZzGmQZc0qI/AAAAAAAAAVA/7jGOHq4LRtw/s1600/peterenpaulinzee2.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="270" src="http://3.bp.blogspot.com/-N-n1v6i8hUc/UZzGmQZc0qI/AAAAAAAAAVA/7jGOHq4LRtw/s400/peterenpaulinzee2.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"> Met mijn broertje Paul (links) aan het Veluwestrand begin jaren '50<br />
Het water van het IJsselmeer liep toen nog tot de horizon; <br />
Oostelijk Flevoland bestond immers nog niet<br />
<i>Bron: Collectie P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-_s-91s6zsCk/UZzHJWuK7nI/AAAAAAAAAVw/0M3pWUXzGOM/s1600/peterenpaulstaand2.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://4.bp.blogspot.com/-_s-91s6zsCk/UZzHJWuK7nI/AAAAAAAAAVw/0M3pWUXzGOM/s320/peterenpaulstaand2.jpg" width="180" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Let op de modieuze badpakken!</td></tr>
</tbody></table>
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<br />
<br />
<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-RkGdDoCKFE8/UZzn8pXgDrI/AAAAAAAAAXo/SP79Z66TwGg/s1600/veluwestrand2.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="404" src="http://4.bp.blogspot.com/-RkGdDoCKFE8/UZzn8pXgDrI/AAAAAAAAAXo/SP79Z66TwGg/s640/veluwestrand2.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Ingang van het meer toeristisch ingestelde Strandbad Veluwestrand.<br />
Rechts de reclamevlag van Joy, een andere oud frisdrankje dat je kopen in groene kogelflesjes<br />
<i>Bron: Facebookpagina Herinneringen aan Harderwijk</i></td></tr>
</tbody></table>
<h2>
<br /> De Hulshorster zandverstuiving</h2>
Een andere populaire bestemming in de omgeving was het zandverstuivingsgebied bij Hulshorst. We fietsten daar naar toe via de <span style="color: #cc0000;">Parallelweg </span>en de <span style="color: #cc0000;">Molenweg</span> en vervolgens over een onbewaakte spoorwegovergang het bos in. Van de A28 en de huidige viaducten was nog geen spoor te bekennen. Na een stukje door het bos kwam je dan in het gebied van de zandverstuivingen. Het huidige <span style="color: #cc0000;">Beekhuizerzand</span> was toen nog voor het grootste deel militair oefenterrein en begroeid met bomen en struiken. Ik herinner mij dat het op zonnige zomerse dagen in de zandverstuivingen bloedheet kon zijn maar dat vonden we helemaal niet erg. We hadden daar wel altijd een veldfles met water bij ons.<br />
Je kon in de zandverstuivingen van de zandduinen afrollen en in de daar overal aanwezige vliegedennen klimmen. En je kon er de sporen van allerlei dieren determineren. Vooral in de lagere delen, die minder mul waren, lieten de dieren duidelijke sporen na in het zand. Een ander leuk spelletje was om een gat te graven tot aan het grondwaterpeil, dat zich veelal verrassend dicht onder de oppervlakte bevond.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-joSRcf99PAs/UZzHllYfQ9I/AAAAAAAAAWA/f-CSURGMuXI/s1600/peteropduin1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://1.bp.blogspot.com/-joSRcf99PAs/UZzHllYfQ9I/AAAAAAAAAWA/f-CSURGMuXI/s400/peteropduin1.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Paul en ik op een hhog Hulshorster zandduin in de jaren '50<br />
<i>Bron: Collectie P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
Later, in mijn tienertijd, ging ik nog wel eens met mijn middelbare schoolvriend, <span style="color: #cc0000;">Jan de Groot</span>, naar de zandverstuivingen om de door ons uit bouwpakketten in elkaar gezette model zweefvliegtuigjes op te laten. De zandverstuivingen waren daarvoor ideaal, omdat er altijd veel thermiek was en die vliegtuigjes vaak lange vluchten maakten. Er is er zelfs een keer eentje aan de horizon verdwenen in de richting van het Veluwemeer.<br />
<br />
<h2>
De watertoren en andere torens</h2>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-XDfivcT3pSg/UZzY8vYC67I/AAAAAAAAAWg/T3eVOcA8lUI/s1600/watertoren.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="200" src="http://3.bp.blogspot.com/-XDfivcT3pSg/UZzY8vYC67I/AAAAAAAAAWg/T3eVOcA8lUI/s200/watertoren.jpg" width="149" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Watertoren bij Beekhuizerzand</td></tr>
</tbody></table>
Als we gingen wandelen in plaats van fietsen bleven we uiteraard dichterbij huis. We liepen dan vaak naar de watertoren, die op een heuveltje in het huidige Beekhuizerzand stond. Dat heuveltje was ook bij sneeuw erg geliefd want dan kon je er perfect met je slee vanaf roetsen.<br />
<br />
Vlakbij de watertoren stond een <span style="color: #cc0000;">houten uitkijktoren</span>, die ook werd gebruikt door de (bos)brandweer gedurende perioden van aanhoudende zomerse droogte. We klommen vaak naar boven en daar had je dan een prachtig uitzicht op de omgeving. Mijn vader wees dan de kerktorens aan van Harderwijk, Ermelo en Putten. Op een slechte dag zakte ik door een vermolmde trede van de open trappen en kukelde bijna naar beneden. Mijn vader kon me nog net vastgrijpen. Aan die traumatische ervaring op zesjarige leeftijd heb ik tot op de dag van vandaag hoogtevrees overgehouden....<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-gN6l-LrWICk/UZztpRH_IOI/AAAAAAAAAYA/JoUdXIqcNDY/s1600/uitkijktoren.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="300" src="http://2.bp.blogspot.com/-gN6l-LrWICk/UZztpRH_IOI/AAAAAAAAAYA/JoUdXIqcNDY/s400/uitkijktoren.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De huidige houten uitkijktoren van het Beekhuizerzand die er meer solide uitziet<br />
<i>Bron: http://wereldwandelen.wordpress.com</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
Tijdens de wandeling naar de watertoren plukten we in het seizoen soms cantharellen, die toen nog in grote hoeveelheden in de omgeving van ons huis groeiden. Mijn moeder maakte ze dan klaar. Ze maakte er, voor zover ik me kan herinneren, een soort cantharellen hachee van. Maar toen ik een jaar of 12 was, kwamen er in heel korte tijd enkele bussen met Duitsers, die het volledige cantharellenbestand bij ons in de omgeving wegplukten. Er groeide nadien geen enkele cantharel meer bij ons in de buurt. Wel groeide er bij ons in de buurt op diverse plaatsen, ook na die plukactie van de Duitsers, nog eekhoorntjesbrood, zelfs bij ons in de tuin. Maar dat deze paddenstoel, ook bekend onder zijn Franse naam,<i> "cepes"</i>, een ware delicatesse is, wisten we toen nog niet. Het eekhoorntjesbrood lieten we dus gewoon staan voor de eekhoorntjes, die ook altijd bij ons in en om de tuin te zien waren.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-54323136530740589492013-05-15T15:22:00.000+02:002013-10-15T19:21:03.408+02:00Van stadsgas naar aardgas<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-bs_-2WW_9Kg/UZNLacelETI/AAAAAAAAASo/CgLNXZzHV0g/s1600/Overveluwsch+Weekblad,+21061882;+p.+24++(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="257" src="http://1.bp.blogspot.com/-bs_-2WW_9Kg/UZNLacelETI/AAAAAAAAASo/CgLNXZzHV0g/s320/Overveluwsch+Weekblad,+21061882;+p.+24++(2).jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Het staat er niet bij in welke Veluwse gemeente dit is gebeurd,<br />
maar het kan natuurlijk zo maar Harderwijk zijn geweest...<br />
<i>Overveluwsch Weekblad, 21-06-1882</i></td></tr>
</tbody></table>
In mijn jongste jeugd werden de wegen in de omgeving van ons huis nog verlicht met lantaarns die werkten op <span style="color: #cc0000;">kolengas</span>, ook wel <span style="color: #cc0000;">stadsgas</span> genoemd. <br />
<br />
De lantaarns werden, voor zover ik mij herinner, s'avonds door een lantaarnopsteker stuk voor stuk aangestoken. <br />
<br />
Het uitschakelen van de gaslantaarns gebeurde tegen het einde van de avond automatisch met behulp van een afsluitklep die was gekoppeld aan een mechanisch tijdmechanisme. <br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-8si7LWuULaw/UZJYgmIFRRI/AAAAAAAAAR4/X1OgA5KmXTU/s1600/gasfabriekharderwijk.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="352" src="http://3.bp.blogspot.com/-8si7LWuULaw/UZJYgmIFRRI/AAAAAAAAAR4/X1OgA5KmXTU/s640/gasfabriekharderwijk.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span> Gezicht op de haven met links de Gasfabriek. Prentbriefkaart vervaardigd door E. Schilder.<br />
<i>Bron: collectiegelderland.nl: Stadsmuseum Harderwijk</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />Het gas werd geproduceerd bij de Harderwijkse gasfabriek die was gevestigd aan de haven, op het terrein waar nu het gemeentehuis staat. Uit de krantenarchieven blijkt, dat de eerste gasverlichting in Harderwijk tot stand kwam in 1858. Ook las ik dat in 1861 werd besloten tot de oprichting van een gasfabriek, die een investering vergde van 60.000 gulden. Waar het gas tussen 1858 en 1861 vandaan kwam heb ik niet kunnen achterhalen.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-lN8hq4sKZxA/UZNm3MTV6uI/AAAAAAAAAUg/IQ2DXOZIrgU/s1600/Overveluwsch+Weekblad,+05111864;+p.+44++(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="139" src="http://4.bp.blogspot.com/-lN8hq4sKZxA/UZNm3MTV6uI/AAAAAAAAAUg/IQ2DXOZIrgU/s320/Overveluwsch+Weekblad,+05111864;+p.+44++(2).jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Overveluwsch Weekblad, 05-11-1864</i></td></tr>
</tbody></table>
Voor de fabricage van het fabrieksgas werd gebruik gemaakt van<span style="color: #cc0000;"> cokes</span>, een soort steenkool met een hoog gasgehalte. Deze cokes werden, gezien de <i>"couranten" </i>reclames uit die tijd, ook wel te koop aangeboden door de gasfabriek.<br />
<br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-BvMux-C9tWU/UZNOtxvecvI/AAAAAAAAAS4/ghd6k6z5uYU/s1600/Overveluwsch+Weekblad%252C+19081865%253B+p.+34++%25282%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="131" src="http://1.bp.blogspot.com/-BvMux-C9tWU/UZNOtxvecvI/AAAAAAAAAS4/ghd6k6z5uYU/s320/Overveluwsch+Weekblad%252C+19081865%253B+p.+34++%25282%2529.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Overveluwsch Weekblad, 19-08-1865</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
Nadat de cokes waren uitgegast, bleven er sintels over voor de fabricage van kalk. Ook die <span style="color: #cc0000;">gaskalk</span> was bij de gemeentelijke gasfabriek te koop. Men heeft eens de kapitale fout gemaakt om de Harderwijkse <span style="color: #cc0000;">stadsweiden met kalk van deze sintels te bestrooien</span> teneinde de zure grond te verbeteren. Het gevolg was dat het gras "verbrandde" omdat de kalk zgn. ongeblust was.<br />
<br />
<h2>
Lange kooktijden</h2>
Mijn moeder kookte tot begin 1958 nog op fabrieksgas en dat vergde veel planning. Omdat ons huis hoger lag dan de, aan de haven gelegen, gasfabriek was <span style="color: #cc0000;">de maximale gasdruk bij ons thuis minimaal</span>. Bovendien moest het gas worden getransporteerd over een afstand van ongeveer 3 kilometer en dat hielp ook niet echt. Ik heb mij later wel eens afgevraagd hoe men dit probleem wist op te lossen bij het nog wat hoger en verder weg gelegen sanatorium Sonnevanck en de nabij het sanatorium gelegen huizen.<br />
Als gevolg van die lage gasdruk produceerden de pitten van ons fornuis maar heel kleine vlammetjes en als je de kraantjes lager draaide gingen de pitten meteen uit. Daarbij kwam ook nog dat de calorische waarde van het fabrieksgas lager was dan die van aardgas. Het gevolg van dit alles was dat mijn moeder dagelijks uren nodig had om een warme maaltijd te produceren. We aten in die tijd tussen de middag warm en mijn moeder begon, naar ik mij herinner, al snel na het ontbijt met het koken van aardappelen en groenten. Voor suddergerechten, zoals peertjes en draadjesvlees, gebruikte zij een petroleumstel, zoals bijna alle huisvrouwen in die tijd. Helaas is het petroleumstel, waarmee culinaire wondertjes werden verricht, in later tijden in onbruik geraakt.<br />
<h2>
<br /> De revolutie van het aardgas</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Al in 1923 werd er in ons land aardgas bij Winterswijk gevonden. In 1948 vond de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) aardgas in enkele kleinere gasvelden nabij Coevorden in Drenthe. Verder werd er ook gas gevonden in De Wijk (1949), Staphorst (1950), Wanneperveen, Tubbergen (1951) en Denekamp (1952). Coevorden was in 1951 de eerste gemeente in Nederland die aardgas kreeg geleverd. In de jaren 1952-1959 werd in veel gemeenten in de provincies Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel en een gedeelte van Gelderland het fabrieksgas vervangen door het goedkopere gas uit de aardgasbronnen in Drenthe en Overijssel . Op 29 mei 1959 werd het eerste Groningse gas ontdekt, deel van het grote aardgasveld van Slochteren. Deze vondst leidde tot het besluit om ook de rest van Nederland aan te sluiten op aardgas <i>(bron: Aardgaswinning in Nederland-Wikipedia).</i><br />
<div>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-XHeuR8wQUsM/UZNYBVEjDnI/AAAAAAAAATg/FajGfG63Erg/s1600/De+Waarheid-31-03-1953+%25282%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="430" src="http://4.bp.blogspot.com/-XHeuR8wQUsM/UZNYBVEjDnI/AAAAAAAAATg/FajGfG63Erg/s640/De+Waarheid-31-03-1953+%25282%2529.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De omschakeling naar aardgas en de voorlichting erover aan de huisvrouwen was in die tijd een "hot item".<br />
Er werd dan ook een uitgebreide 1-april grap aan gewijd.<i><br />De Waarheid 31-03-1953</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-6urktaESANo/UZNUH6F0EtI/AAAAAAAAATQ/sb8zz2AJjPE/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+05031954;+p.+913++(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="257" src="http://1.bp.blogspot.com/-6urktaESANo/UZNUH6F0EtI/AAAAAAAAATQ/sb8zz2AJjPE/s320/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+05031954;+p.+913++(2).jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 05-03-1954</i></td></tr>
</tbody></table>
Vanaf 1954 werden in onze regio voorbereidingen in gang gezet die moesten leiden tot de overgang op aardgas. Maar nog in de gemeenteraadsvergadering van mei 1953 werd gemord over de voorgestelde prijsverhoging van het fabrieksgas, vanwege de stijging der gaskolenprijzen. Men vond de prijs van het fabrieksgas te hoog voor vele minder draagkrachtigen; bovendien vond men de kwaliteit niet goed. <i>"Algemeen was de klacht dat het fabrieksgas slecht was. Men schakelt over op butagas, dat geeft meer warmte." (Bron: Schilder's nieuws-en advertentieblad, 22-05-1953). </i>De omschakeling van kolen-op aardgas zou voor de kleingebruikers 10-15 % voordeliger zijn en voor de grootverbuikers zelfs 50 %. <i>(Bron: Schilder's nieuws-en advertentieblad, 20-12-1957).</i><br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-4Xy4TYVxXyM/UZNT-1rumgI/AAAAAAAAATI/cM7VSeCGM4I/s1600/Nunspeets+Nieuws+en+Advertentieblad%252C+29011954%253B+p.+14++%25282%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="163" src="http://1.bp.blogspot.com/-4Xy4TYVxXyM/UZNT-1rumgI/AAAAAAAAATI/cM7VSeCGM4I/s320/Nunspeets+Nieuws+en+Advertentieblad%252C+29011954%253B+p.+14++%25282%2529.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Nunspeets Nieuws en Advertentieblad, 29-01-1954</i></td></tr>
</tbody></table>
Op 1 juli 1956 werden de gemeentelijke gasbedrijven op de Veluwe opgeheven. Verantwoordelijk voor de levering van gas in ons deel van het land werd de <span style="color: #cc0000;">Novegas</span>, de N.V. Maatschappij tot Gasvoorziening van de Noord Veluwe, de eerste 2 jaar onder directie van de <span style="color: #cc0000;">GAMOG</span>, de N.V. Maatschappij tot Gasvoorziening Oost-Nederland. <br />
De eerste aandeelhoudersvergadering van Novegas werd gehouden op 20 april 1954 in de raadzaal van het gemeentehuis te Harderwijk. De voorzitter van de Raad van Commissarissen van Novegas was de bekende Harderwijkse burgemeester Numan.<br />
<br />
Harderwijk was<span style="color: #cc0000;"> in 1957/58</span> aan de beurt om over te stappen op aardgas. <br />Op 10 december 1957 werden de eerste 900 aardgas-aansluitingen in Harderwijk gerealiseerd. Op 11 februari 1958 volgden 1300 aansluitingen, terwijl eind maart/begin april 1958 de rest van de woningen (dat waren er ongeveer 1100) in de aardgasvoorziening werden opgenomen. Op 15 april 1958 werden in Harderwijk de laatste aansluitingen op aardgas gerealiseerd en werd de levering van fabrieksgas en de verkoop van gascokes en gaskalk beëindigd.<br />
<br />
<h2>
Aardgas bij ons thuis</h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-iLELOZT7g6U/UZJYstVxYHI/AAAAAAAAASA/DhR9iAYb8ss/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+25101957;+p.+1016++(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://2.bp.blogspot.com/-iLELOZT7g6U/UZJYstVxYHI/AAAAAAAAASA/DhR9iAYb8ss/s320/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+25101957;+p.+1016++(2).jpg" width="280" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Mijn moeder kocht hier ook haar gasfornuis<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 25-10-1957</i></td></tr>
</tbody></table>
Eind 1957 ruilde mijn moeder haar oude fornuis in voor een nieuw aardgasfornuis. Zij zocht dat nieuwe fornuis uit tijdens een bezoek aan de<i> "toonzaal"</i> van de<span style="color: #cc0000;"> Gamog</span>. Die<i> </i>toonzaal had men gedurende de herfst en de winter van 1957/58 speciaal ingericht in de <span style="color: #cc0000;">gemeentelijke Concertzaal </span>op de hoek van de Markt en de Donkerstraat <i>"om de gasgebruikers voor te lichten omtrent de ombouw van gastoestellen, nodig door de omschakeling op aardgas" </i>en natuurlijk voor de verkoop van nieuwe fornuizen en andere toestellen op aardgas.<br />
<br />
De overschakeling vond bij ons thuis begin 1958 plaats en dat betekende voor mijn moeder niets minder dan een revolutie. De benodigde kooktijden bedroegen nog maar een fractie van die van voorheen. In de begin periode brandde er als gevolg hiervan nog wel eens iets aan maar al spoedig was mijn moeder gewend aan de nieuwe kookmethode.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://3.bp.blogspot.com/-NC54XjQF26Y/UZOGx3rsbzI/AAAAAAAAAUw/A3O7EWBubtI/s1600/Gasovengeheimen.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="200" src="http://3.bp.blogspot.com/-NC54XjQF26Y/UZOGx3rsbzI/AAAAAAAAAUw/A3O7EWBubtI/s200/Gasovengeheimen.jpg" width="136" /></a></div>
In het fornuis zat ook een oven en mijn moeder kreeg daar het boekje <span style="color: #cc0000;">"Gasoven geheimen. Wenken en recepten voor het gebruik van de gasoven."</span> bij, uitgegeven door de Vereniging van Gasfabrikanten in Nederland. Vaak stond de eigen naam van de oven erop, zoals Pelgrim, Etna of Atag. <br />
<br />
Volgens mij hebben in die jaren honderdduizenden Nederlandse huisvrouwen, en misschien ook al wel een enkele huisman, dit boekje talloze malen geraadpleegd bij het bereiden van nieuwe gerechten.<br />
<br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-Id3PMEW6yrw/UZNaGXV-BcI/AAAAAAAAATw/HzD7XpCuRDE/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+18041958;+p.+816++(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="299" src="http://3.bp.blogspot.com/-Id3PMEW6yrw/UZNaGXV-BcI/AAAAAAAAATw/HzD7XpCuRDE/s320/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+18041958;+p.+816++(2).jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Het ging niet altijd goed bij de omschakeling naar aardgas!<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 18-04-1958</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />Voor de kolenboeren betekende de komst van het aardgas niet veel goeds want in de daaropvolgende jaren gingen steeds meer gezinnen er toe over om de oude kolenhaard in te ruilen voor en exemplaar op gas. Daarmee was deze bedrijfstak gedoemd om op den duur te verdwijnen.<br />
<br />Zelf hadden wij de eerste jaren nog wel een kolenhaard in huis maar ook die werd in de loop van de jaren zestig vervangen door een exemplaar op gas. En in de andere kamers (en de wc) van ons, slecht geïsoleerde en in de winter dus heel erg koude, houten huis kwamen in de jaren zestig zogeheten <span style="color: #cc0000;">gevelkacheltjes</span>, die uiteraard ook op aardgas werkten.<br />
<br /><br />
<h2>
Gas(t)arbeiders</h2>
<span style="color: #cc0000;">De hoofdleiding van het aardgasnet liep vlak langs ons huis.</span> Van hier uit ging hij verder naar het westen. Het aan elkaar lassen van de enorme buizen was een uiterst secuur werkje. Er waren in Nederland in die tijd geen mensen te vinden die dat konden doen. Voor dat laswerk werden<span style="color: #cc0000;"> lassers uit Algerije</span>, dat toen nog een Frans departement was, aangetrokken. Ze hadden de kunst daar geleerd in de Noord-Afrikaanse netwerken van olie en gaswinning. Ik heb met bewondering staan kijken naar de werkzaamheden die deze gas(t)arbeiders in de omgeving van ons huis verrichtten en ik heb daarvan ook enkele foto's gemaakt. <br />Mijn vader vertelde dat het zulk ingewikkeld werk was en dat zo weinig mensen deze lastechniek beheersten, dat daarom die Algerijnse lassers een fortuin verdienden.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-bjZohcCFAb4/Ul1xp-S8Q8I/AAAAAAAAAtM/qs7ICdyOo4w/s1600/Aardgas+B.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="266" src="http://4.bp.blogspot.com/-bjZohcCFAb4/Ul1xp-S8Q8I/AAAAAAAAAtM/qs7ICdyOo4w/s400/Aardgas+B.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Werkzaamheden rond het kruispunt Leuvenumseweg, <br />overgaand in de Deventerlaan en de Boekhorstlaan<br />De Ceintuurbaan en A 28 waren toen nog niet aangelegd<br /><i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-4uMIywzJk1s/Ul1xmpgJaEI/AAAAAAAAAtI/c5SpScYkrqw/s1600/Aardgas+A.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="412" src="http://4.bp.blogspot.com/-4uMIywzJk1s/Ul1xmpgJaEI/AAAAAAAAAtI/c5SpScYkrqw/s640/Aardgas+A.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Naats de grote Caterpillar kraanwagen lijkt een Algerijnse arbeider te staan<br /><i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-Ab_W2nGoWW8/Ul1xszGN91I/AAAAAAAAAtY/TcuDHTLlXuI/s1600/Aardgas+C.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="262" src="http://1.bp.blogspot.com/-Ab_W2nGoWW8/Ul1xszGN91I/AAAAAAAAAtY/TcuDHTLlXuI/s400/Aardgas+C.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Hier komt de kraanwagen aanrijden met de aardgasbuizen<br /><i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-YA_Pz4Y2l4s/Ul1xwKkD-oI/AAAAAAAAAtg/MDFhWWhR5lk/s1600/Aardgas+D.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="435" src="http://3.bp.blogspot.com/-YA_Pz4Y2l4s/Ul1xwKkD-oI/AAAAAAAAAtg/MDFhWWhR5lk/s640/Aardgas+D.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Het leggen van de aardgasbuizen langs wat waarschijnlijk de Leuvenumseweg is<br /><i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
Op bepaalde plekken, zelf denk ik dat het de plaatsen van de lassen zijn, werden boven de pijpleiding paaltjes geplaatst met een kleurindicator. Als die indicator verkleurt, betekent dat een lek in de leiding ter plaatse. Op gezette tijden vloog een helikopter van de Gasunie met een inspecteur op geringe hoogte over het leidingennet om de paaltjes te controleren. Het is mij niet bekend of deze inspectie methode momenteel nog steeds wordt toegepast.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-M2jEBHxX_0g/UZNeXliMzSI/AAAAAAAAAUI/YwqxmGBejmE/s1600/Schilder%2527s+nieuws-en+advertentieblad%252C+18041958%253B+p.+116++%25282%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="640" src="http://4.bp.blogspot.com/-M2jEBHxX_0g/UZNeXliMzSI/AAAAAAAAAUI/YwqxmGBejmE/s640/Schilder%2527s+nieuws-en+advertentieblad%252C+18041958%253B+p.+116++%25282%2529.jpg" width="230" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Zo kwam na 100 jaar een einde aan de levering <br />
van stadsgas door de gemeentelijke gasfabriek.<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 20-12-1957</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-ruiBYICvIcY/UZJayQjj_-I/AAAAAAAAASQ/Dn_F9yF2ARU/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+16051958;+p.+1018++(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="640" src="http://1.bp.blogspot.com/-ruiBYICvIcY/UZJayQjj_-I/AAAAAAAAASQ/Dn_F9yF2ARU/s640/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+16051958;+p.+1018++(2).jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Al meteen in 1958 werd de complete inventaris van de<br />
inmiddels overtollige gasfabrieken in de regio geveild.<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 16-05-1958</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
De straatverlichting in onze buurt was inmiddels overgeschakeld op elektriciteit en de lantaarnopsteker was uit het Harderwijkse straatbeeld verdwenen...<br />
<br />
<b>NB Door te klikken op foto's en afbeeldingen kunnen sommige worden vergroot!</b><br />
<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<br />
<br /></div>
leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-74942479662234502472013-05-09T10:20:00.001+02:002013-10-15T13:16:21.142+02:00De geschiedenis van slagerij Bloksma<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
Tijdens de research voor mijn vorige blog kwamen we in de krantenarchieven een schat aan advertenties en artikelen tegen over het wel en wee van de Harderwijkse (paarden-) slagerij Bloksma. Als je die informatie op een rijtje zet ontstaat een schitterend tijdsbeeld en een stuk familiegeschiedenis van een bedrijf dat tussen 1937 en 1964 in de Harderwijkse binnenstad was gevestigd. Wat ons betreft was er meer dan voldoende materiaal om een aparte blog aan te wijden, zeker gezien het feit dat paardenvlees de laatste tijd nogal in de aandacht is gekomen als gevolg van de commotie die ontstond, doordat illegaal (goedkoop) paardenvlees werd gemengd met rundvlees en vervolgens als zuiver rundvlees werd verkocht.</div>
<br />
<h2>
Begin in de Bruggestraat</h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-9FxKuF5FNgk/UYrTloXNfiI/AAAAAAAAALk/-TU3W3JhJuo/s1600/ad17041937%253B+p.+34+.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://4.bp.blogspot.com/-9FxKuF5FNgk/UYrTloXNfiI/AAAAAAAAALk/-TU3W3JhJuo/s1600/ad17041937%253B+p.+34+.jpg" width="211" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Overveluwsch Weekblad/Harderwijker krant,<br />17-04-1937; p. 34 </i></td></tr>
</tbody></table>
<span style="color: #cc0000;">Hendrikus Bloksma</span> werd op 15 maart 1912 in Meppel geboren, waarschijnlijk als zoon van een slager.<br />
<br />
Op 16 mei 1914 staat er namelijk een bericht in het Overveluwsch Weekblad/Harderwijker krant, dat een <span style="color: #cc0000;">J. Bloksma uit Meppel</span> meedeed aan de, door de garnizoenscommandant uitgeschreven, aanbesteding<i> "voor de levering van gerookt en pekelspek ten behoeve van de soldatenmenages"</i>. De aanbesteding werd toen gegund aan L.C. Pfrommer te Harderwijk.<br />
<div style="text-align: right;">
</div>
<br />
Maar dat was waarschijnlijk de aanleiding voor zijn zoon om zich in Harderwijk te vestigen. Op 17 april 1937 begon de toen net 25-jarige Hendrik Bloksma Jnz. een <i>"electrische paardenvleesch houwerij"</i> in de Bruggestraat, tegenover het Pius-gesticht. Zijn eerste advertentie vermeldt zijn specialiteit: fijne stukjes rookvleesch <i>(zie mijn vorige blog Met oma naar de stad)</i><br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-nl09u0yTuyA/UYrf0-08UsI/AAAAAAAAANA/1jyxnIa1mlA/s1600/12-Schilder%2527s+nieuws-en+advertentieblad%252C+26111938%253B+p.+26+.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="224" src="http://1.bp.blogspot.com/-nl09u0yTuyA/UYrf0-08UsI/AAAAAAAAANA/1jyxnIa1mlA/s1600/12-Schilder%2527s+nieuws-en+advertentieblad%252C+26111938%253B+p.+26+.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De eerste berijmde advertentie van Bloksma<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 26-11-1938; p. 26</i> </td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
<br />
Gedurende die eerste jaren adverteerde Bloksma intensief teneinde een vaste plaats te veroveren binnen het Harderwijkse slagersgilde.<br />
<br />
Veel van die <span style="color: #cc0000;">advertenties</span> werden <span style="color: #cc0000;">op rijm</span> gestel. Dat was toen vrij gebruikelijk in de reclame en-advertentiewereld. Deze berijmde slagzinnen werden soms vaak tot ver na de oorlog gebruikt.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-lw68XkhazwY/UYrby4ZqioI/AAAAAAAAAMg/3kEiJggoXkI/s1600/Schilder%2527s+nieuws-en+advertentieblad%252C+14011939%253B+p.+44+.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="203" src="http://3.bp.blogspot.com/-lw68XkhazwY/UYrby4ZqioI/AAAAAAAAAMg/3kEiJggoXkI/s1600/Schilder%2527s+nieuws-en+advertentieblad%252C+14011939%253B+p.+44+.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 14-01-1939; p. 44 </i></td></tr>
</tbody></table>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://4.bp.blogspot.com/-WS0Brs0PLBM/UYrd1VSfGTI/AAAAAAAAAMw/G6UIeLSggv4/s1600/14-Schilder%2527s+nieuws-en+advertentieblad%252C+25021939%253B+p.+36+.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="80" src="http://4.bp.blogspot.com/-WS0Brs0PLBM/UYrd1VSfGTI/AAAAAAAAAMw/G6UIeLSggv4/s1600/14-Schilder%2527s+nieuws-en+advertentieblad%252C+25021939%253B+p.+36+.jpg" width="200" /></a></div>
<h2>
Verhuizing naar de Smeepoortenbrink</h2>
Nog geen 2 jaar later, op 1 maart 1939, verhuisde slagerij Bloksma naar de Smeepoortenbrink 20.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-sHGbEjzo9Ss/UYrjOxnxeEI/AAAAAAAAANM/KuVQ2i6TZl8/s1600/17-Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+09031940;+p.+34+.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="267" src="http://4.bp.blogspot.com/-sHGbEjzo9Ss/UYrjOxnxeEI/AAAAAAAAANM/KuVQ2i6TZl8/s320/17-Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+09031940;+p.+34+.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Deze advertentie verscheen kort vóór het uitbreken van de oorlog.<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 09-03-1940; p. 34 </i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-SyfTzpj1LEg/UYrk-ldDUcI/AAAAAAAAANY/-hwb0qa8PJg/s1600/18-Overveluwsche+Bladen,+24061942;+p.+12+.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="200" src="http://4.bp.blogspot.com/-SyfTzpj1LEg/UYrk-ldDUcI/AAAAAAAAANY/-hwb0qa8PJg/s1600/18-Overveluwsche+Bladen,+24061942;+p.+12+.jpg" width="180" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Overveluwsche Bladen, 24-061942; p. 12</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
Reeds een jaar na de verhuizing brak de 2e wereldoorlog uit.<br />
Slager Bloksma heeft waarschijnlijk geprobeerd om op alle manieren het hoofd boven water te houden, hij begon ook in varkens te handelen.<br />
<br />
Maar uiteindelijk ontstond er natuurlijk toch een tekort aan vlees.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-HeWP-wSp_n8/UYrlHn3pUEI/AAAAAAAAANg/BFGALud3hBQ/s1600/19-Veluwsche+Courant,+24041943;+p.+44+.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="169" src="http://3.bp.blogspot.com/-HeWP-wSp_n8/UYrlHn3pUEI/AAAAAAAAANg/BFGALud3hBQ/s200/19-Veluwsche+Courant,+24041943;+p.+44+.jpg" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Veluwsche Courant, 24-04-1943; p. 44</i></td></tr>
</tbody></table>
<h2>
</h2>
<h2>
<br /><span style="font-size: small; font-weight: normal;"><br /></span></h2>
<br />
<br />
In de nevenstaande advertentie uit 1943 doet hij een vrij desperate oproep voor slachtpaarden. Blijkbaar heeft hij hier weinig of geen respons op gekregen want in de periode tot het einde van de oorlog zijn er geen advertenties meer verschenen in de lokale kranten.<br />
<h2>
<br /><br />De eerste na-oorlogse jaren</h2>
<div style="text-align: right;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-mlhYQLTIxFM/UYruWb2geGI/AAAAAAAAAOQ/jLlU5AvaxQw/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+18041947;+p.+88+(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="173" src="http://3.bp.blogspot.com/-mlhYQLTIxFM/UYruWb2geGI/AAAAAAAAAOQ/jLlU5AvaxQw/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+18041947;+p.+88+(2).jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 18-04-1947; p. 88 </i></td></tr>
</tbody></table>
In de eerste jaren na de oorlog was vlees op de bon. Bloksma adverteerde in die periode dat hij 150% vet paardenvlees kon leveren per distributie bon. Met andere woorden: hij leverde de helft meer dan waar de bon in feite recht op gaf. <br />
Hoe hij dat voor elkaar kreeg is niet duidelijk geworden maar gezien het feit dat hij er openlijk reclame voor maakte, was het blijkbaar niet strafbaar.<br />
Ook valt op dat er in die eerste jaren van wederopbouw veel werd geadverteerd voor het gebruiken van vet en het eten van<span style="color: #cc0000;"> vet vlees</span>. Het was duidelijk dat men compensatie zocht voor de magere jaren van de Duitse bezetting. Bovendien vergden in die tijd heel veel activiteiten een veel grotere lichamelijke inspanning dan tegenwoordig. Vrijwel niemand had een auto, de verwarming van de huizen liet in de meeste gevallen veel te wensen over, en er moest door het merendeel van de beroepsbevolking zwaar lichamelijk werk worden verricht.<br />
Wat verder opvalt is dat hij in de advertenties nog tot enkele jaren na de oorlog de <span style="color: #cc0000;">oude spelling</span> hanteerde; er wordt gesproken over <span style="color: #cc0000;">Vleesch</span> en <span style="color: #cc0000;">Paaschfeest</span>. Dat deden overigens veel bedrijven en instellingen, ondanks het feit dat de nieuwe spelling al in 1937 officieel van kracht was geworden.<br />
Vermeldenswaard uit deze eerste na-oorlogse periode is dat in advertenties uit 1946 er voor het eerst een <span style="color: #cc0000;">telefoonnummer</span> van slagerij Bloksma werd vermeld, een nummer van slechts 3 cijfers...<br />
In december 1949 werd dat een telefoonnummer met 4 cijfers. Ook wij hadden vroeger zo'n 4 cijferig nummer.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-Al_TbtiL-BI/UYrwvihECkI/AAAAAAAAAOo/BYfNS8bmpUU/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+14111947;+p.+68++(2).jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="92" src="http://4.bp.blogspot.com/-Al_TbtiL-BI/UYrwvihECkI/AAAAAAAAAOo/BYfNS8bmpUU/s320/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+14111947;+p.+68++(2).jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 14-11-1947; p. 68 </i></td></tr>
</tbody></table>
<span id="goog_1641607302"></span><span id="goog_1641607303"></span><br />
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-Kzh66RKNA9U/UYryATzWcQI/AAAAAAAAAO0/7ud3gf9G5lI/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+23121949;+p.+712++(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="113" src="http://4.bp.blogspot.com/-Kzh66RKNA9U/UYryATzWcQI/AAAAAAAAAO0/7ud3gf9G5lI/s200/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+23121949;+p.+712++(2).jpg" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 23-12-1949; p. 71</i></td></tr>
</tbody></table>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-jRD76TFzoJY/UYr0MByNEuI/AAAAAAAAAPM/Eb5RjBYintg/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+28041950;+p.+712++(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="142" src="http://4.bp.blogspot.com/-jRD76TFzoJY/UYr0MByNEuI/AAAAAAAAAPM/Eb5RjBYintg/s320/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+28041950;+p.+712++(2).jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 28-04-1950; p. 712 </i></td></tr>
</tbody></table>
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-3DxPKvJEMDE/UYr6MErYTgI/AAAAAAAAAQE/Gz6AGeiTsMo/s1600/Schilder%2527s+nieuws-en+advertentieblad%252C+06101950%253B+p.+710++%25283%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="88" src="http://4.bp.blogspot.com/-3DxPKvJEMDE/UYr6MErYTgI/AAAAAAAAAQE/Gz6AGeiTsMo/s320/Schilder%2527s+nieuws-en+advertentieblad%252C+06101950%253B+p.+710++%25283%2529.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 19-05-1950; p. 78 </i></td><td class="tr-caption"></td></tr>
</tbody></table>
<h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-9Hph0BXnQSc/UYr4JaFN8dI/AAAAAAAAAP4/9sLEkMRCXTQ/s1600/Schilder%2527s+nieuws-en+advertentieblad%252C+19051950%253B+p.+78++%25282%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="145" src="http://3.bp.blogspot.com/-9Hph0BXnQSc/UYr4JaFN8dI/AAAAAAAAAP4/9sLEkMRCXTQ/s320/Schilder%2527s+nieuws-en+advertentieblad%252C+19051950%253B+p.+78++%25282%2529.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption"><i><span style="font-size: xx-small;">Schilder's nieuws-en advertentieblad, 19-05-1950; p. 78</span></i></td><td class="tr-caption"><div>
</div>
</td></tr>
</tbody></table>
</h2>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-Nb3p3BLsDjM/UYr1UoVxRXI/AAAAAAAAAPY/aLDoGHBrCfU/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+05051950;+p.+710++(2).jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="171" src="http://2.bp.blogspot.com/-Nb3p3BLsDjM/UYr1UoVxRXI/AAAAAAAAAPY/aLDoGHBrCfU/s320/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+05051950;+p.+710++(2).jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 05-05-1950; p. 710 </i></td></tr>
</tbody></table>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-zMEFnaVzQB0/UYr2LCOoAaI/AAAAAAAAAPo/TypZi80D7YI/s1600/Schilder%2527s+nieuws-en+advertentieblad%252C+12051950%253B+p.+710++%25282%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="140" src="http://2.bp.blogspot.com/-zMEFnaVzQB0/UYr2LCOoAaI/AAAAAAAAAPo/TypZi80D7YI/s320/Schilder%2527s+nieuws-en+advertentieblad%252C+12051950%253B+p.+710++%25282%2529.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption"><i><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;">Schilder's nieuws-en advertentieblad, 12-05-1950; p. 710 </span></i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<h2>
<br /><br /><table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-FT1ddR-80C0/UYrzdCJeEyI/AAAAAAAAAPA/bIo950ncIzg/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+14041950;+p.+712++(3).jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="250" src="http://3.bp.blogspot.com/-FT1ddR-80C0/UYrzdCJeEyI/AAAAAAAAAPA/bIo950ncIzg/s400/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+14041950;+p.+712++(3).jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;">Gezien deze advertentie ging het Bloksma blijkbaar flink voor de wind in 1950</span><br />
<div style="text-align: center;">
<i><span style="font-size: xx-small;">Schilder's nieuws-en advertentieblad, 14-04-1950; p. 712 </span></i></div>
</td></tr>
</tbody></table>
</h2>
<h2>
<br />Modernisering</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-d5m3ijqqEtQ/UYr8vYuyOPI/AAAAAAAAAQg/YrGQIwI291o/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+20041951;+p.+210++(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="640" src="http://2.bp.blogspot.com/-d5m3ijqqEtQ/UYr8vYuyOPI/AAAAAAAAAQg/YrGQIwI291o/s640/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+20041951;+p.+210++(2).jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, <br />20-04-1951; p. 210 </i></td></tr>
</tbody></table>
Op 19 april 1951 opende Bloksma zijn geheel gemoderniseerde en vernieuwde slagerij in het bestaande pand aan de <span style="color: #cc0000;">Smeepoortenbrink 20</span>; dat was de winkel zoals ik mij die herinner.<br />
<br />
De activiteiten werden uitgebreid met de verkoop van varkens-, rund- en kalfsvlees mede omdat de verkoop van paardenvlees in de jaren vijftig sterk terug liep.<br />
<br />
Het gedicht in de advertentie voor de feestelijke opening staat in mijn vorige blog. Tevens werd later een dankgedicht voor de publieke aandacht geplaatst.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/-mpFJcujfzEs/UYr-qN8sbVI/AAAAAAAAAQ0/beeDNElZeBw/s1600/Nunspeet+Vooruit,+28091951;+p.+24++(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="640" src="http://2.bp.blogspot.com/-mpFJcujfzEs/UYr-qN8sbVI/AAAAAAAAAQ0/beeDNElZeBw/s640/Nunspeet+Vooruit,+28091951;+p.+24++(2).jpg" width="281" /></a></div>
<br />
<h2>
Tragiek</h2>
Slechts enkele maanden na de feestelijke heropening overleed de toen pas 39 jaar oude slager Bloksma als gevolg van een auto ongeluk in Hulshorst. <br />
Hij was op de avond van 24 september 1951 met twee van zijn vrienden van de duivensport vereniging <i>"Flevovliegers"</i> op de terugweg vanuit Nunspeet. Bloksma was op slag dood, de twee mede inzittenden van de auto overleden binnen enkele dagen in het ziekenhuis.<br />
<br />
De weduwe Bloksma zette de zaak voort, zoals blijkt uit de advertenties die kort na dit tragisch ongeval gewoon doorgingen. Zij werd geboren als <span style="color: #cc0000;">Geesje van Lunsen</span> op 13-06-1914 te Meppel en is op 13-10-2007, op 93 jarige leeftijd, overleden te Harderwijk. Zij lijkt hét voorbeeld te zijn van een sterke vrouw uit het tijdperk van vóór de 2e feministische golf.<br />
<br />
Heel veel van die advertenties waren op rijm gesteld en ook dat ging door na de dood van de slager. Het lijkt daardoor aannemelijk dat het mevrouw Bloksma was, die verantwoordelijk was voor de advertentieteksten.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-r8M3ZANivuU/UYsGFztdyyI/AAAAAAAAARI/_nTmw-UwKP0/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+09111951;+p.+1112++(2).jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="129" src="http://4.bp.blogspot.com/-r8M3ZANivuU/UYsGFztdyyI/AAAAAAAAARI/_nTmw-UwKP0/s320/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+09111951;+p.+1112++(2).jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 09-11-1951; p. 1112</i> </td></tr>
</tbody></table>
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-kJq_33hxNt0/UYsG-eHsdiI/AAAAAAAAARQ/dv_pf4s_6RQ/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+30111951;+p.+1316+-2+(2).jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="161" src="http://2.bp.blogspot.com/-kJq_33hxNt0/UYsG-eHsdiI/AAAAAAAAARQ/dv_pf4s_6RQ/s400/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+30111951;+p.+1316+-2+(2).jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 30111951; p. 1316</i> </td></tr>
</tbody></table>
<br />
<h2>
Einde en nieuw begin</h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-X_J0Wkj6Ync/UYsIVFNfrKI/AAAAAAAAARc/I2E80njJCQU/s1600/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+27031964;+p.+1618+(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="291" src="http://4.bp.blogspot.com/-X_J0Wkj6Ync/UYsIVFNfrKI/AAAAAAAAARc/I2E80njJCQU/s320/Schilder's+nieuws-en+advertentieblad,+27031964;+p.+1618+(2).jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 27031964; p. 161</i>8</td></tr>
</tbody></table>
Nog in maart 1964 verschenen de advertenties van slagerij Bloksma in de krant waarin, naar later bleek voor de laatste maal, het eten van (Bloksma's) paardenvlees sterk werd aanbevolen.<br />
<br />
Maar op 13 april 1964 werd de zaak, na een bestaan van 27 jaar, opgeheven.<br />
<br />
Op 20 oktober 1967 werd er opnieuw een paardenslagerij Bloksma geopend, ditmaal in Ermelo. Maar de Harderwijkse geschiedenis van slagerij Bloksma eindigde dus in 1964.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://4.bp.blogspot.com/-erbN7tMI6io/UYsIZaXDqCI/AAAAAAAAARo/JfKu6XQw7_U/s1600/Schilder%2527s+nieuws-en+advertentieblad%252C+10041964%253B+p.+314+%25282%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="273" src="http://4.bp.blogspot.com/-erbN7tMI6io/UYsIZaXDqCI/AAAAAAAAARo/JfKu6XQw7_U/s400/Schilder%2527s+nieuws-en+advertentieblad%252C+10041964%253B+p.+314+%25282%2529.jpg" width="400" /></a></div>
<br />leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-12960856469625779952013-05-01T17:41:00.001+02:002013-05-01T17:41:54.280+02:00Met oma naar de stad<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-ZrKfJYkV00g/UYEwaAvfGzI/AAAAAAAAALA/eVeeAr88lRs/s1600/peter+en+oma.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://2.bp.blogspot.com/-ZrKfJYkV00g/UYEwaAvfGzI/AAAAAAAAALA/eVeeAr88lRs/s400/peter+en+oma.jpg" width="236" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Oma en ik, herfst 1954</td></tr>
</tbody></table>
Tussen mijn vijfde en mijn twaalfde jaar ging ik geregeld met mijn oma mee tijdens haar bezoekjes aan het centrum van Harderwijk. Eerst alleen, later ging ook mijn broertje Paul mee.<br />
<br />Zoals ik al eerder heb vermeld woonde mijn oma <span style="color: #cc0000;">Geertruida Offerman-Luttenberg</span> bij ons in huis. Zij was al tamelijk oud (73) toen ik werd geboren. Oma was klein maar dwong bij iedereen die haar kende respect af. Ze bezat een eigenaardige mix tussen bijna Victoriaanse standpunten enerzijds en verdraagzaamheid en een groot rechtvaardigheidsgevoel anderzijds. <br />Zij was in de periode rond 1900 een aantal jaren als gezelschapsdame in dienst bij enkele rijke adellijke families en had daar een levensstijl aan over gehouden met een hang naar ouderwetse chique. Daar hoorden, overeenkomstig de leefregels in de wereld van het oude geld, ook onberispelijke omgangsvormen bij.<br />
<br />In de tijd dat ik naar school ging, beperkten de bezoekjes aan de stad zich noodgedwongen tot de vrije woensdagmiddag, de zaterdagmiddag (op zaterdagmorgen gingen we in die tijd gewoon naar school) en de schoolvakanties.<br />
<h2>
<br />Van Dullemen</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Als het goed weer was gingen we met de bus van de Veluwse Autobusdienst (VAD) heen en soms ook met de bus terug. Maar we gingen vaak terug en soms ook heen met een taxi van de <span style="color: #cc0000;">firma van Dullemen</span>, die sinds 1935 was gevestigd in een garage aan de Markt. De firma van Dullemen werd in 1970 opgeheven en overgedaan aan de firma van Bochove.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-ueWXdAoPEHA/UYEhvX_xMUI/AAAAAAAAAJs/JqDbwGOJGJQ/s1600/02111935%253B+p.+24++%25282%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="280" src="http://2.bp.blogspot.com/-ueWXdAoPEHA/UYEhvX_xMUI/AAAAAAAAAJs/JqDbwGOJGJQ/s320/02111935%253B+p.+24++%25282%2529.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Apotheek Greidanus werd in december 1935 naar de Donkerstraat verplaatst <br />
en het pand werd toen door van Dullemen aangekocht en ingericht als garage.<br />
<i>Schilders Nieuws-en advertentieblad 02-11-1935; p. 24 </i> </td></tr>
</tbody></table>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-uCqlcwIVcUE/UYEfMOdqVQI/AAAAAAAAAJQ/jklQmA9rix8/s1600/vandullemen1960kamphorst.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="352" src="http://3.bp.blogspot.com/-uCqlcwIVcUE/UYEfMOdqVQI/AAAAAAAAAJQ/jklQmA9rix8/s640/vandullemen1960kamphorst.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Garage van Dullemen aan de Markt 9 te Harderwijk, medio jaren '60<br />
<i>Bron: Herinner je je Harderwijk- Facebook (eigenaar Kamphorst?)</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />
Die taxi's waren zwarte<span style="color: #cc0000;"> Buicks</span> (voor de fijnproevers: met een 8 cilinder lijnmotor, een gemiddeld verbruik van ongeveer 1 liter op 4 kilometer en een Dynaflow automatische versnellingsbak). Ik herinner me dat je in zo'n Buick vrijwel geruisloos voortgleed. <br />
<br />
Oma wilde bij voorkeur door de heer Van Dullemen zelf worden gereden. Volgens mij beschouwde ze hem min of meer als een op afroep beschikbare particuliere chauffeur. Hij was altijd onberispelijk gekleed in een zwart uniform met pet en in de winter witte handschoenen.<br /><br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-Rw1DDlfmP1A/UYEe458Q2jI/AAAAAAAAAJA/kORwc-2kdrs/s1600/Buick_Super_Serie_50_BW_2.JPG" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="122" src="http://4.bp.blogspot.com/-Rw1DDlfmP1A/UYEe458Q2jI/AAAAAAAAAJA/kORwc-2kdrs/s200/Buick_Super_Serie_50_BW_2.JPG" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Met dit soort Buicks reed van Dullemen in de jaren '50.</td></tr>
</tbody></table>
Een enkele keer, als oma op een andere middag naar de stad ging, belde ze van Dullemen tussen de middag op om haar te komen halen. Hij kwam dan ongeveer een kwartier voordat de middaglessen begonnen voorrijden. <br />Oma zei dan: <i>"Van Dullemen, we brengen eerst de jongens naar school." </i>Dat was natuurlijk feest voor ons: om naar school te worden gebracht in die grote glanzende Buick....<br />
<h2>
<br />De winkels in de stad</h2>
Zoals ik mijn blog over Thuiswinkelen al heb opgemerkt werden alle dagelijkse boodschappen bij ons thuisbezorgd. Maar er waren ook dingen, waarvoor je naar de stad moest. Voor kleding en schoenen bijvoorbeeld. Die schoenen kwamen in ons geval van de<span style="color: #cc0000;"> firma Vedder</span> en de kleding en bijbehorende zaken van de winkels van <span style="color: #cc0000;">Pot</span> of <span style="color: #cc0000;">Poorter</span> of van <span style="color: #cc0000;">de gezusters De Lange</span>. Onze kapper was<span style="color: #cc0000;"> Bruining</span>, die, net als Vedder en Poorter, in de Donkerstraat was gevestigd. Ook kwamen we af en toe bij de firma <span style="color: #cc0000;">Schaftenaar</span>, die handelde in horloges, klokken en sieraden en die ook al in de Donkerstraat was gevestigd. En voorts, het wordt eentonig, bij de radio en elektrozaak van <span style="color: #cc0000;">Scheer</span> (de grondlegger van Scheer en Foppen), die eveneens in de belangrijkste winkelstraat van Harderwijk zat. Het was in die smalle Donkerstraat altijd een drukte van belang en je moest je op sommige momenten tegen de gevels drukken als er weer eens een bus van de VAD of een vrachtwagen door de straat kwam.<br />
Voor jassen en jurken, door oma mantels en japonnen genoemd, en voor hoeden ging zij altijd naar een damesmodezaak in Putten, waarvan ik helaas de naam niet meer weet.<br /><br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-N8l8u3JLJzI/UYErGziTqGI/AAAAAAAAAKI/Hc6TSCmt9nY/s1600/bloksmaopeningsgedicht20041951;+p.+310++(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="640" src="http://2.bp.blogspot.com/-N8l8u3JLJzI/UYErGziTqGI/AAAAAAAAAKI/Hc6TSCmt9nY/s640/bloksmaopeningsgedicht20041951;+p.+310++(2).jpg" width="377" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Vrij kort na de opening van zijn nieuwe pand is Hendrik Bloksma bij een <br />auto-ongeluk om het leven gekomen. Zijn weduwe heeft de slagerij voortgezet. <br /><i>Schilders Nieuws- en advertentieblad 20-04-1951; p. 310 </i></td></tr>
</tbody></table>
Soms gingen we op de Smeepoortenbrink bij <span style="color: #cc0000;">slagerij Bloksma </span>een stukje nagelhout kopen, waar oma dol op was.<br />
<br />
Nagelhout is aan de lucht gedroogd rundvlees, nog het meest te vergelijken met rookvlees. Het is een typisch streekproduct uit het oosten van Nederland. De naam nagelhout verwijst naar de plank met spijkers (<i>neagels</i>) waaraan het vlees na het slachten werd opgehangen om te drogen, nadat het was ingewreven met zout, soms vermengd met kruidnagel en/of nootmuskaat. Nagelhout was toentertijd een luxe broodbeleg en het werd altijd in heel dunne plakjes gesneden. <br /><br />Bloksma had op dat gebied een goede reputatie. Als ik goed ben ingelicht is later op die plek het <span style="color: #cc0000;">cafe Nagelhout</span> gekomen, een wel zeer toepasselijke naam.<br /><br />
Verder stond ik soms een tijdje te kijken naar de activiteiten van <span style="color: #cc0000;">de drukkerij in de Vijestraat</span> of van <span style="color: #cc0000;">drukkerij Mons</span>. <br />Als het warm weer was stonden de deuren open en kon je de persen zien en horen draaien en de medewerkers in hun stofjassen aan het werk zien. <br />In de oude drukkerij in de Vijestraat is later het gelijknamige restaurant gekomen.<br /><br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-sgXTnnA9Y74/UYEtHkrXJJI/AAAAAAAAAKc/3ZTEzzSeT34/s1600/reclamebloksma21121951;+p.+312++(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="173" src="http://4.bp.blogspot.com/-sgXTnnA9Y74/UYEtHkrXJJI/AAAAAAAAAKc/3ZTEzzSeT34/s320/reclamebloksma21121951;+p.+312++(2).jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De vele advertenties van Bloksma waren vaak op rijm.<br /><i>Schilders Nieuws- en advertentieblad 21-12-1951; p. 312</i><br /></td></tr>
</tbody></table>
<h2>
<br /></h2>
<h2>
<br /></h2>
<h2>
<br /></h2>
<h2>
<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br />Bennie Härtz</h2>
Ik herinner me dat we op een zaterdag, ik was misschien een jaar of vijf, zes, door de Luttekepoortstraat liepen en dat ik daar een heer in een zwart pak en met een zwarte hoed op voor en winkel zag zitten, die kennelijk dicht was. Hij zat achterstevoren op een keukenstoel en keek peinzend voor zich uit. <br /><i>Waarom zit die mijnheer daar"</i>, vroeg ik aan oma.<i> <br />"Dat is mijnheer Härtz, de eigenaar van die winkel"</i>, was het antwoord.<br />
Ik:<i> "Maar waarom is zijn winkel dicht? "</i><br />
Oma: <i>"Dat komt omdat het voor mijnheer Härtz vandaag zondag is. Mijnheer Härtz heeft een ander geloof dan de meeste mensen hier. Hij is joods en voor de joden is de zaterdag wat voor ons de zondag is. Zij noemen de zaterdag Sabath."</i><br />
Voor mij was dat voldoende. Pas later heb ik me gerealiseerd dat mijnheer Härtz wellicht zat te denken aan de verschrikkingen, die toen nog maar kort geleden aan een groot deel van zijn familie en aan een nog veel groter deel van zijn geloofsgenoten het leven hadden gekost.<br />
De zoon van Bennie,<span style="color: #cc0000;"> Harry Härtz</span> , heeft later het winkeltje in fournituren van zijn vader voortgezet. In zijn tijd had het (in mijn herinnering) piepkleine winkeltje de grootse naam <span style="color: #cc0000;">"Het wonder van de Veluwe".</span> Ik weet niet of het die naam ook al had ten tijde van zijn vader. Op Harry Härtz kom ik in een latere blog nog terug.<br />
<h2>
<br />Smikkelen en smullen</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Alvorens terug te keren naar huis gingen we vaak nog even langs bij de beroemde banketbakkerij van <span style="color: #cc0000;">Huize Hulleman</span> in de Donkerstraat en om het feest compleet te maken namen we soms een kopje thee voor oma en een glaasje ranja of grenadine rood voor mijn broertje en mij bij <span style="color: #cc0000;">Cafe-Restaurant Baron</span> aan de Markt. Baron lag daar heel strategisch, vlakbij de bushaltes van de VAD en de garage van Van Dullemen. Later namen we ook wel eens een ijsje bij <span style="color: #cc0000;">Foppen</span> in de Hondegatstraat. Het goedkoopste ijsje kostte daar toen 5 cent of als je er slagroom op wilde 10 cent. <br /><br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-41TRpl4PVBc/UYEpvEYpv0I/AAAAAAAAAJ8/Avb8q6jvp8k/s1600/Baronca1960.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="353" src="http://3.bp.blogspot.com/-41TRpl4PVBc/UYEpvEYpv0I/AAAAAAAAAJ8/Avb8q6jvp8k/s640/Baronca1960.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">De Markt te Harderwijk met links de bushalte van de VAD, en cafe-restaurant Baron, eind jaren '60.<br /><i>Bron: Facebookpagina Herinner je je Harderwijk.</i></td></tr>
</tbody></table>
<h2>
<br />Einde aan de uitstapjes</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Na eind 1954 nam het aantal bezoekjes aan de stad met oma wel af maar als we gingen nam ze altijd de taxi.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-SUQxGG0bmz8/UYEvMDDAf0I/AAAAAAAAAKs/ogVZqJsNoeY/s1600/ambulanceA30091949%253B+p.+28+%25282%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="272" src="http://3.bp.blogspot.com/-SUQxGG0bmz8/UYEvMDDAf0I/AAAAAAAAAKs/ogVZqJsNoeY/s320/ambulanceA30091949%253B+p.+28+%25282%2529.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"> <i>Schilders Nieuws- en advertentieblad </i>30-09-1949; p. 38</td></tr>
</tbody></table>
Dat kwam omdat oma in december 1954 haar heup brak. Ik trof haar, thuisgekomen uit school, aan op de grond in de woonkamer. Ze kreunde van pijn. Mijn moeder was bij buurvrouw Daansen en mijn broertje was bij een vriendje. Ik rende naar de buren en mijn moeder kwam direct en belde de dokter die een gebroken heup constateerde. Opnieuw kwam <span style="color: #cc0000;">van Dullemen</span> voorrijden maar nu in zijn <span style="color: #cc0000;">ambulance</span> (hij hield zich ook bezig met ziekenvervoer) om oma naar het ziekenhuis te vervoeren. Dat ziekenhuis was <span style="color: #cc0000;">"Salem" in Ermelo</span>. De behandeling van een gebroken heup was toen nog heel anders dan nu, afgezien van de pen die in de heup werd aangebracht. De patiënt moest 6 weken (!) in het ziekenhuis blijven, waarbij het geblesseerde been in een contraptie was gefixeerd met daaraan een zwaar gewicht. Volgens mij een nare situatie. Na haar herstel was oma aanzienlijk minder goed ter been en liep ze met behulp van een stok.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
En vanaf ongeveer 1960 was oma's gezondheid dusdanig verslechterd dat ze eigenlijk niet meer buiten onze tuin kwam. En daarmee kwam toen ook een einde aan de uitstapjes met oma en met de taxi's van van Dullemen.</div>
<br />leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-84022421958858716482013-04-24T16:58:00.000+02:002013-10-15T03:35:14.402+02:00Naar de Dr. Abraham KuyperschoolDe nieuwbouwwijken groeiden als kool en daarmee ook het aantal schoolkinderen. De Dr. de Visserschool werd dan ook al snel te klein en al in 1954 werd er een <span style="color: #cc0000;">houten noodlokaal </span>bijgebouwd aan de<span style="color: #cc0000;"> Boerhavelaan</span> met een grote ouderwetse potkachel om de temperatuur in de winter dragelijk te houden.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-avuhhSS_Ono/UWS0qZgV7pI/AAAAAAAAAGk/DEEZscJlOq8/s1600/openingkuijperschool05091958A.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="191" src="http://4.bp.blogspot.com/-avuhhSS_Ono/UWS0qZgV7pI/AAAAAAAAAGk/DEEZscJlOq8/s200/openingkuijperschool05091958A.jpg" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="font-size: 13px; text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 05-09-1958</i></td></tr>
</tbody></table>
En in de in aanbouw zijnde nieuwbouwwijk <span style="color: #cc0000;">De Wittenhagen</span> werd een nieuwe protestants-christelijke lagere school gebouwd teneinde de groei te kunnen opvangen. Voor mij betekende dat geen goed nieuws.<br />
<br />
In het voorjaar van 1958 werd namelijk besloten, dat de kinderen die westelijk van de Deventerweg woonden op de Dr. de Visserschool konden blijven. Maar zij die aan de oostelijke kant woonden, moesten met ingang van het schooljaar 1958/59 naar de <span style="color: #cc0000;">Dr. Abraham Kuyperschool, </span>die op 01-09-1958 werd geopend .<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-QTmPlcmiT3M/UWS0tfAQ4mI/AAAAAAAAAGs/0Rtz6yeF6Ag/s1600/openingkuijperschool05091958B.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://2.bp.blogspot.com/-QTmPlcmiT3M/UWS0tfAQ4mI/AAAAAAAAAGs/0Rtz6yeF6Ag/s400/openingkuijperschool05091958B.jpg" width="236" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="font-size: 13px; text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 05-09-1958</i></td></tr>
</tbody></table>
Dat lot trof ook mij en ik moest dus helaas afscheid nemen van een school waaraan ik, getuige mijn vorige blog, tot op de dag van vandaag warme herinneringen koester. <span style="color: #cc0000;">Hoofdonderwijzer Bol</span> kwam het besluit dat dit zo moest gebeuren zelf toelichten tijdens een avondlijk bezoek aan mijn ouders. Hij ging persoonlijk alle ouders van kinderen, die met de nieuwe regeling te maken kregen, het "droeve nieuws" brengen.<br />
<br />
De laatste klas van de lagere schooltijd bracht ik dus noodgedwongen door op de Kuyperschool en dat was geen onverdeeld genoegen. De school stond onder leiding van de zeer bevindelijke meester <span style="color: #cc0000;">Bontenbal</span> die zijn strenge stempel drukte op de sfeer.<br />
<br />
Ik heb als zesde-klasser les van hem gehad en hem in dat jaar nooit zien lachen.<br />
<br />
Zijn zoon <span style="color: #cc0000;">Adri Bontenbal</span> zat trouwens wel op de De Visserschool en slaagde in hetzelfde jaar als ik <i>(zie het krantenartikel in mijn vorige blog)</i><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-fV-0FDo6MTM/UXRqZ1ejbEI/AAAAAAAAAIk/HUFkYExaaG4/s1600/openingkuijperschool05091958C.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://1.bp.blogspot.com/-fV-0FDo6MTM/UXRqZ1ejbEI/AAAAAAAAAIk/HUFkYExaaG4/s320/openingkuijperschool05091958C.jpg" width="297" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;">Een beschrijving van het exterieur van de Kuyperschool, dat nu <br />nog slechts zien is op enkele klassenfoto´s op Schoolbank.nl</span></td></tr>
</tbody></table>
Helaas heb ik van het inmiddels verdwenen schoolgebouw van de Kuyperschool geen afbeelding kunnen vinden op internet of in de oude kranten.<br />
<br />
Ik vond alleen deze beschrijving van het mozaiek van spelende kinderen op de buitenmuur en het interieur van de toen gloednieuwe school in het krantenartikel over de opening in 1958.<br />
<br />
Pikant detail -gezien mijn hieronder beschreven ervaringen- was nog wel dat er vanaf 1998 plannen waren om in het inmiddels leegstaande gebouw van deze zo christelijke school een moskee te vestigen. In 1999 werd dat nogmaals geprobeerd maar nu op de plaats van het inmiddels gesloopte schoolgebouw.<br />
<br />
De plannen zijn nooit uitgevoerd als gevolg van verzet hiertegen door de bewoners van de Wittenhagen.<br />
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
<br />De eerste invloed van politiek in mijn leven</h2>
Tot degenen die samen met mij de verhuizing naar de Kuyperschool meemaakten behoorden de al eerder vermeldde <span style="color: #cc0000;">Gijs Dooyeweerd, Henk Leendertse </span>en ook <span style="color: #cc0000;">Wouter ten Broek</span>. Wouter was na de kerstvakantie, begin 1958 bij mij in de klas gekomen. Voor de goede orde: dat was dus in het laatste jaar dat ik nog op de Dr. de Visserschool zat.<br />
<br />
De reden van Wouters komst bij ons op school was een bijzondere. De Indonesische president Soekarno had eind 1957 de, nog in Indonesië woonachtige, Nederlanders zijn land uitgejaagd in verband met de onwil van Nederland om het bestuur over Nederlands Nieuw-Guinea over te dragen aan Indonesië. De verhoudingen waren al langer gespannen want bijna twee jaar eerder, in februari 1956 was in een een showproces, dat in Jakarta werd gehouden de doodstraf geëist tegen een Nederlander met de naam <span style="color: #cc0000;">Jungschläger</span>, zogenaamd wegens spionage voor Nederland. Toen dat nieuws bekend werd gemaakt op de radio, riep mijn puriteinse oma, die ik nog nooit in mijn leven een onvertogen woord had horen zeggen, hartgrondig:<i> "Wat een schoften!</i><i>" </i>Zij had een sterk ontwikkeld gevoel voor rechtvaardigheid en ik had haar nog nooit zo kwaad gezien als toen. Het is in die zaak overigens nooit tot een uitspraak gekomen want reeds voordat het zover was overleed Jungschläger in april 1956 aan de gevolgen van een hersenbloeding.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-6IM3jjeeUuA/UXRqdy63maI/AAAAAAAAAIs/Ug1ZFRnoS0o/s1600/voetbalwedstrijd28021958%253B+p.+612+.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="207" src="http://2.bp.blogspot.com/-6IM3jjeeUuA/UXRqdy63maI/AAAAAAAAAIs/Ug1ZFRnoS0o/s320/voetbalwedstrijd28021958%253B+p.+612+.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Bericht over het feest van 10-jarige Infanterieschool, waarbij <br />
een collecte werd gehouden voor de Indische Nederlanders.<br />
<i>Schilders Nieuws- en advertentieblad 28-02-1958</i></td></tr>
</tbody></table>
Tot de vele gezinnen die een veilig heenkomen moesten vinden behoorde ook dat van de familie <span style="color: #cc0000;">ten Broek</span>, die in D<span style="color: #cc0000;">e Wittenhagen</span> neerstreken.<br />
Wouter was in Indonesië geboren en had de eerste tijd grote moeite om zich aan te passen aan zijn nieuwe levensomstandigheden. En hij had het erg koud, midden in de Hollandse winter. <br />
<br />
Ik heb tot aan het eind van mijn lagere schoolperiode veel met hem opgetrokken en was behoorlijk onder de indruk van de verhalen die hij mij vertelde over zijn Indonesische periode.<br />
<br />
De gebeurtenissen die verband hielden met de Indonesische confrontatiepolitiek en de Hongaarse opstand (eind 1956) waren de eerste grote politieke kwesties die door mij, voor zover ik ze op mijn jeugdige leeftijd kon bevatten, op de voet werden gevolgd. Dat gebeurde zowel via het Algemeen Handelsblad (nu NRC), dat wij thuis lazen, als via de radio nieuwsdienst. Televisie hadden we in die tijd nog niet. <br />
<br />
<h2>
Noord-Ierse toestanden op de Veluwe</h2>
Op school moesten wij bij de behandeling van de Reformatie als onderdeel van het vak geschiedenis onder meer de<span style="color: #cc0000;"> "dwalingen van het katholieke geloof"</span> leren. Dat was, voor zover ik mij herinner, al in de vijfde klas aan de orde geweest maar op de Kuyperschool kwam meester Bontenbal daar uitvoerig op terug. Iedere leerling moest de dwalingen uit zijn hoofd leren en ze kunnen opdreunen. Vandaar dat ik ze nog steeds ken.<br />
Het waren in willekeurige volgorde: De verering van Maria en van zogenaamde heiligen, de verkoop van aflaten, het afnemen van de biecht en het verlenen van absolutie (vergeving van zonden) door een vertegenwoordiger van de kerk, alle sacramenten met uitzondering van de doop en het avondmaal, het celibaat, de onfeilbaarheid van de paus en het versieren van de kerken met beelden van heiligen en andere afbeeldingen, zoals schilderijen en muur- en plafondschilderingen. Van de "dwalingen" die de afgelopen jaren aan het licht zijn gekomen in de katholieke kerk werd toen nog níet gerept......<br />
<br />
Nu wil het geval dat juist in die tijd er bij ons in de buurt een gezin was komen wonen in een grote woonwagen van het wegenbouwbedrijf Bruil uit Ede. Bruil was belast met de voorbereiding en aanleg van de <span style="color: #cc0000;">snelweg A28</span> en de vader van het betreffende gezin was bij Bruil in dienst als werkvoorbereider. Het gezin leidde door deze functie een nomadisch bestaan en verhuisde zo ongeveer ieder half jaar. Van oorsprong kwamen deze mensen uit Nijmegen en ze waren katholiek. Hun twee zoons, waarvan er een <span style="color: #cc0000;">Mark</span> heette waren van dezelfde leeftijd als mijn broer en ik. Ze gingen naar de katholieke <span style="color: #cc0000;">Dominicusschool</span>. Het leken me wel aardige kinderen maar, met al die dwalingen nog vers in mijn geheugen, toch maar eens aan meester Bontenbal gevraagd of het wel raadzaam was om toenadering te zoeken. De meester raadde dat ten zeerste af maar het zat mij op de een of andere manier toch niet lekker. Dus thuis nog maar eens gevraagd aan mijn vader. Het antwoord van mijn vader, die toen niet liet merken wat er door hem heenging, luidde: <i>"Luister, in de meeste gevallen moet je doen wat de meester zegt maar zelfs een meester heeft niet altijd gelijk. En dit is zo'n geval dus jullie moeten gewoon met die kinderen omgaan, zoals jullie dat ook met andere kinderen doen".</i> Zo kwam dat uiteindelijk toch nog goed en wij hebben, voor de korte tijd dat ze er woonden gezellige vriendjes aan hen gehad.<br />
<h2>
<br />Einde van mijn lagere schooltijd</h2>
De lezers van mijn blog zullen inmiddels hebben begrepen dat ik uiteindelijk erg blij was toen mijn lagere schooltijd er in de zomer van 1959 op zat en ik me kon gaan voorbereiden op een nieuwe uitdaging: de Middelbare school.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-1OAs0MVJIg8/UWSt3CDVmhI/AAAAAAAAAF0/cdfEn31a_Uo/s1600/diploma+15051959.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="181" src="http://3.bp.blogspot.com/-1OAs0MVJIg8/UWSt3CDVmhI/AAAAAAAAAF0/cdfEn31a_Uo/s320/diploma+15051959.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilders Nieuws- en advertentieblad 15-05-1959</i></td></tr>
</tbody></table>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-Ux22FJj1KUo/UlxBFkB4ixI/AAAAAAAAAqM/2FkiGs_L-84/s1600/rapportboekje+kuyperschool.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; display: inline !important; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><img border="0" height="320" src="http://4.bp.blogspot.com/-Ux22FJj1KUo/UlxBFkB4ixI/AAAAAAAAAqM/2FkiGs_L-84/s320/rapportboekje+kuyperschool.jpg" width="226" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Eindrapportboekje van A. Kuyperschool<br />
schooljaar 1958-'59<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-lFeyBYU6fPQ/UlxEuOucfaI/AAAAAAAAAqU/qQFNNnzTi7E/s1600/klassefoto+Kuijpersschool+58-59.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="468" src="http://2.bp.blogspot.com/-lFeyBYU6fPQ/UlxEuOucfaI/AAAAAAAAAqU/qQFNNnzTi7E/s640/klassefoto+Kuijpersschool+58-59.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Deze foto van de zesde klas van de A. Kuyperschool lijkt niet compleet; er mist een aantal leerlingen.<br />
Achterin meester Bontenbal natuurlijk.<br />
Linkerrij van voor naar achter: Gerda Bakker (?); ?; ?;?; ?; ?; ?; ?<br />
Middenrij van voor naar achter: Jan Foppen; Arnoud Gerritse; Aart Aartsen; ?; Barend Luiting (?); ?; Peter Offerman; Wouter ten Broek (?)<br />
Rechterrij van voor naar achter: ?; ?; ?; ?<br />
<i>Coll. P. Offerman</i></td></tr>
</tbody></table>
<br />leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-41122869059660182282013-04-17T14:28:00.000+02:002013-04-21T18:23:19.365+02:00Mijn klasgenoten op de J.Th. de Visserschool<br />
Na de eerste gewenningsperiode op school, die maar kort duurde, kwamen de nieuwe vriendjes en vriendinnetjes en daardoor werd de school natuurlijk pas echt leuk. De meeste kinderen woonden in de <span style="color: #cc0000;">Tinnegieter</span> en in de in aanbouw zijnde wijk <span style="color: #cc0000;">Veldkamp</span>, die aan de Tinnegieter grensde. Er waren ook enkele kinderen die ik al kende uit mijn directe omgeving en kinderen van de huizen die in de omgeving van het, verderop aan de Leuvenumseweg gelegen, sanatorium Sonnevanck stonden. <br />
En er waren ook nog een of twee kinderen, die afkomstig waren van de voormalige <span style="color: #cc0000;">boerderij Beekhuizen</span>, die midden in het bos lag. Ze zaten niet bij mij in de klas en ik herinner me ook niet hun namen. Voor de boerderij stond lange tijd een vleugeltip-tank van een vliegtuig, die daar tijdens de oorlog terecht was gekomen na te zijn afgeworpen. Er was in die boerderij geen stromend water, geen elektriciteit, geen gas en geen riolering. Het water kwam uit een put en er werd, voor zover ik mij dat herinner, gekookt en verwarmd op hout. Als er in de winter veel sneeuw was gevallen was de boerderij soms meerdere dagen onbereikbaar en konden de kinderen, die er woonden, niet naar school. Op de plek waar Beekhuizen heeft gestaan lagen later nog stenen, die na de sloop waren achtergebleven. Als tastbare herinnering aan hetgeen inmiddels geschiedenis is geworden, hebben wij indertijd zo'n steen meegenomen en bij ons in de tuin gelegd. <br />
<br />
Van de meeste klasgenootjes uit die eerste schoolperiode herinner ik me de namen niet meer maar degenen die ik me nog wel herinner waren vooral meisjes....<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td><a href="http://2.bp.blogspot.com/-4yJxP6dODvU/UWVC9ESCMPI/AAAAAAAAAHI/_CZrNdBdtUc/s1600/klas+Visserschool.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://2.bp.blogspot.com/-4yJxP6dODvU/UWVC9ESCMPI/AAAAAAAAAHI/_CZrNdBdtUc/s640/klas+Visserschool.jpg" height="454" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption"><div style="font-size: 13px;">
<b>Voorjaar 1954</b>: links staat<b> meester Bol</b> en bovenaan<b> <span style="font-family: inherit;">juffrouw Bakker</span></b>; rechts een mij onbekende juffrouw.</div>
<div style="font-size: 13px;">
Zelf zit ik vooraan, de 4e van rechts; de overige kinderen die ik met zekerheid kan identificeren op deze foto zijn:</div>
<b style="font-size: 13px;">Gert van Asselt</b> 2e rij van onder, uiterst rechts; <b style="font-size: 13px;">Gijs Dooijeweerd</b> bovenste rij, uiterst links; <b>Hennie van den Brink </b>bovenste rij, 3e van links<span style="background-color: white; color: #333333; font-family: LucidaGrande, tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 11px; text-align: left;">; </span><b style="font-size: 13px;">Hielke Wassenaar</b> onderste rij, tweede van rechts en "mijn eerste geliefde" <b style="font-size: 13px;">Greetje Bomhof</b> bovenste rij, 3e van rechts.</td></tr>
</tbody></table>
<br />
Zo was daar<span style="color: #cc0000;"> Pauline van Hogendorp</span>. Haar vader was officier en ze woonde in de Veldkamp. Later begreep ik dat de vader van Pauline een nazaat was van de beroemde Gijsbert Karel van Hogendorp, die behoorde tot het driemanschap, dat in 1813 de terugkeer van de Oranjes in Nederland voorbereidde.<br />
<br />
Ik was ook bevriend met <span style="color: #cc0000;">Annemieke van Steenbrugge</span>, ook al een officiersdochter uit de Veldkamp. Van haar herinner ik me onder meer dat zij in de tweede of de derde klas op een middag uit de les werd gehaald omdat haar vader was omgekomen bij een ongeluk met een militaire helikopter. Dat maakte diepe indruk op me. Haar moeder is later bevriend geraakt met mijn moeder en die vriendschap is altijd blijven bestaan. <i>(op internet zag ik dat zij en haar man nu een <a href="http://www.pratniau.com/nederlands/index.htm" target="_blank">kasteel-gîte</a> in Frankrijk hebben).</i><br />
<br />
Voorts had je <span style="color: #cc0000;">Greetje Bomhof</span>, de dochter van de tabakswinkelier uit de Nassaulaan. Als 7 of 8 jarige werden Greetje en ik "verliefd" en we schreven elkaar briefjes die we stiekem uitwisselden op school.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-GlpzFiaf6-s/UWSxVJiAL2I/AAAAAAAAAGA/sJn_54ukr3o/s1600/diplomavisserschool15051959.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://3.bp.blogspot.com/-GlpzFiaf6-s/UWSxVJiAL2I/AAAAAAAAAGA/sJn_54ukr3o/s320/diplomavisserschool15051959.jpg" height="320" width="242" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="font-size: 13px; text-align: center;">Mijn klasgenoten op de de Visserschool;<br />
zij mochten wél deze school afmaken.<br />
<i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 15-05-1959</i></td></tr>
</tbody></table>
En, niet te vergeten, <span style="color: #cc0000;">Elvira Provoost, </span>wiens vader adjudant was bij de luchtmacht. Hij had tijdens de oorlog in Engeland zijn vrouw leren kennen en Elvira sprak dus al Engels toen ze op school kwam. Mevrouw Provoost organiseerde Engelse conversatielessen voor de leden van de Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen en mijn moeder heeft daar jarenlang aan deelgenomen.<br />
Op een dag, ik meen mij te herinneren dat het in de vierde klas was, had de vader van Elvira haar verteld dat hij die middag laag over onze school zou vliegen in een Dakota (een transportvliegtuig uit die tijd dat in Nederland zowel door de luchtmacht als door de KLM werd gebruikt). Op een zeker moment hoorden wij het zware geronk van de motoren van het vliegtuig. Elvira sprong uit haar bank, rende naar het raam en begon enthousiast te zwaaien, terwijl ze luid "pappa!" riep. Dit "ernstige vergrijp" tegen de schooldiscipline werd door onze meester bestraft met nablijven. Ik was daar toen zo boos over, dat ik besloot uit solidariteit ook na te blijven.<br />
<br />
Van de jongens herinner ik mij vooral <span style="color: #cc0000;">Gijs Dooijeweerd</span> (<i>zie mijn blog</i> '<i>Ons buurtje'</i>) en <span style="color: #cc0000;">Gert van Asselt</span>, de zoon van de bakker aan de Nassaulaan.<br />
<br />
Voorts <span style="color: #cc0000;">Hielke Wassenaar</span>, die de jongste zoon was van de, voor Harderwijkse begrippen, zeer vrijzinnige Nederlands Hervormde dominee Wassenaar. Zelfs mijn vader, die een uitgesproken afkeer had van alle soorten geestelijkheid, kon goed met hem opschieten.<br />
De familie Wassenaar woonde aan het Oranjepark, vlakbij het station. Het gezin telde drie zoons, waarvan Hielke de jongste was, en een meisje dat de jongste van het stel was. Ze kwamen van oorsprong uit Friesland en spraken dan ook met een Friese tongval. Het waren erg aardige mensen bij wie ik geregeld thuis kwam. Tijdens een verjaardagsfeestje van Hielke mochten we een boterhammetje blijven eten. Mevrouw Wassenaar had de boterhammen belegd met komijnekaas en dat was iets dat ik als kind niet lustte. Maar ik wilde me niet laten kennen en stak op een onbewaakt moment de hele boterham met beleg en al in de zak van mijn nieuwe broek. Die kant van mijn broek veranderde al snel in één grote vetvlek. De reactie van mijn moeder laat zich raden...<br />
<br />
En verder was daar nog nog <span style="color: #cc0000;">Wim Rob</span>, de zoon van een politieagent. Later hoorde ik dat zijn vader een rol had gespeld bij de overval van de Leeuwardense strafgevangenis tijdens de Duitse bezetting. Deze belangrijke daad van het Nederlandse verzet is indertijd verfilmd. De film De Overval was begin jaren zestig een groot succes in de Nederlandse bioscopen.<br />
De schuilnaam van agent Rob tijdens de oorlog was Ab Boersma en hij was drager van het verzetskruis. Ik wist dat allemaal nog niet toen hij bij ons op school een keer verkeersles kwam geven. Ik herinner mij hem vooral als een bescheiden en vriendelijke man met een zachte stem, die zich als vrijwilliger onder meer inzette voor de vogelbescherming.<i> </i>Agent Rob is in 1990 in Harderwijk overleden en daar ook begraven. <i>(Op internet las ik dat Wim later manager is geworden bij de NS).</i><br />
<br />
Tenslotte moet ik ook <span style="color: #cc0000;">Henk Leendertse</span> nog noemen. Hij was de zoon van een vertegenwoordiger van de California soepfabriek. De ouders van Henk waren streng protestant en maakten zich, blijkens hun herhaalde opmerkingen, ernstig ongerust over het feit dat ik niet op catechisatie zat. De vader van Henk was in zijn vrije tijd organist in een Harderwijkse kerk en zijn moeder zong in een kerkkoor.<br />
Soms mochten Henk en ik met vader Leendertse mee in de VW Kever van de zaak voor een rondje IJsselmeer. De vader van Henk bezocht dan onderweg de vele kleine kruidenierszaakjes, die ons land toen nog rijk was, en verkocht af en toe een doosje met pakjes soep, die hij bij zich had. Bij andere bezoeken verkocht hij slechts vier of vijf zakjes soep en soms ook helemaal niets. Ik kon mij toen al niet voorstellen hoe de California-fabriek kon blijven draaien van een dergelijke beperkte omzet. Tijdens de bezoeken aan de kruideniers moesten Henk en ik in de auto blijven zitten. (<i>In 1999 werd California -voorheen FINO soepfabriek- overgenomen door Struik uit Voorthuizen).</i><br />
<h2>
<br />Schoolreisjes</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-Dj0eCaGj2a0/UWQCqmX7IlI/AAAAAAAAAFE/Dt1pHN4TE5M/s1600/schoolreisjeSNB2-7-1954.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://1.bp.blogspot.com/-Dj0eCaGj2a0/UWQCqmX7IlI/AAAAAAAAAFE/Dt1pHN4TE5M/s320/schoolreisjeSNB2-7-1954.jpg" height="320" width="216" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="font-size: 13px; text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 2-7-1954</i></td></tr>
</tbody></table>
Ieder jaar maakten we een schoolreisje met een bus van de voormalige Veluwse Autobus Dienst (VAD).<br />
De eerste keer gingen we naar een <span style="color: #cc0000;">pannenkoekenhuis</span> met speeltuin in Lunteren, gelegen op een afstand van maar liefst 20 kilometer....<br />
<br />
Verder herinner ik mij schoolreisjes naar <span style="color: #cc0000;">de Bedriegertjes</span> bij Arnhem en <span style="color: #cc0000;">de Westerbouwing</span> bij Oosterbeek en een reisje dat ons helemaal naar Schiphol voerde waar we een rondrit maakten op het platform en naar de hangars in een "toeristentreintje". Via een luidspreker in de wagentjes werd uitleg gegeven door een rondleider die naast de chauffeur zat.<br />
<br />
Het eerste half jaar liep ik naar school maar op mijn zevende verjaardag kreeg ik mijn eerste fiets. En daarmee ging ik vanaf dat moment naar school.<br />
<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-WyzyXe5oAJw/UW6NpDUfq-I/AAAAAAAAAIA/QRjhHgMDGEc/s1600/Peter+ca+4e+klas.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://4.bp.blogspot.com/-WyzyXe5oAJw/UW6NpDUfq-I/AAAAAAAAAIA/QRjhHgMDGEc/s640/Peter+ca+4e+klas.jpg" height="400" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Hier een schoolfoto van mij op 7 of 8 jarige leeftijd (ca1954/55), heel charmant zonder voortandjes.</td></tr>
</tbody></table>
<br />
Aan mijn schooltijd op de De Visserschool bewaar ik heel warme herinneringen. In mijn volgende blog zal ik vertellen waarom aan die tijd een voortijdig einde kwam.<br />
<br />leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-40711015092657832882013-04-10T17:48:00.000+02:002013-04-10T17:48:36.625+02:00Naar school<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Omdat er (nog) geen kleuterschool bij ons in de buurt was en omdat de leerplicht leeftijd vroeger 6 jaar was, hoefde ik tot die tijd niet naar school. Ik was zelfs al zes en een half toen ik naar de eerste klas ging. Tussentijdse instroming van leerlingen kwam toen maar zelden voor. De meeste kinderen begonnen met hun schoolopleiding bij de aanvang van het eerste schooljaar na de zesde (of bij de kleuterschool na de vierde) verjaardag.<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-uldP0vEQhEk/UWS_inbQ7nI/AAAAAAAAAG4/UYYbBKps9uc/s1600/openingnutskls10041953.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="111" src="http://3.bp.blogspot.com/-uldP0vEQhEk/UWS_inbQ7nI/AAAAAAAAAG4/UYYbBKps9uc/s200/openingnutskls10041953.jpg" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 10-04-1953</i></td></tr>
</tbody></table>
Er was overigens wel een christelijke kleuterschool in het oude centrum van Harderwijk maar dat vonden mijn ouders te ver. Overblijven tussen de middag kon namelijk niet en dat zou dan hebben betekend dat ze me twee maal per dag op de fiets heen en weer zouden moeten brengen. En bovendien werd er bij ons toen ook warm gegeten tussen de middag. <br />
In hetzelfde jaar (1953) waarin ik met mijn lagere school opleiding begon werd in de Stationslaan wel een <span style="color: #cc0000;">Nuts-kleuterschool</span> geopend. Dat was een school op openbare grondslag die was gesticht door de Maatschappij tot Nut van het Algemeen. Maar die kleuterschool kwam voor mij te laat.<br />
<br />
<h2>
Leerschool thuis</h2>
Ik bleef dus relatief lang thuis maar ik verveelde me nooit. We hadden een grote tuin en het bos onder handbereik. Daar kon ik naar hartelust spelen met mijn broertje en mijn vriendjes uit de buurt. En bovendien had ik niet alleen mijn moeders aandacht maar ook die van mijn oma, de moeder van mijn vader, die bij ons in huis woonde.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-NF-HaO33YQk/UWVXFJXq9BI/AAAAAAAAAHg/qlNrvt3J45c/s1600/briefje+Peter.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="248" src="http://1.bp.blogspot.com/-NF-HaO33YQk/UWVXFJXq9BI/AAAAAAAAAHg/qlNrvt3J45c/s320/briefje+Peter.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Dit "bewijs van schrijfvaardigheid" over bos, dieren en verhaaltjes,<br />
werd jaren bewaard door mijn trotse ouders </td></tr>
</tbody></table>
Mijn oma was vroeger in het <b>Fröbel-onderwijs </b>werkzaam geweest. Dat was een vorm van kleuteronderwijs ontwikkeld door de Duitse pedagoog Fröbel. Hij richtte in 1837 de oudst bekende kleuterschool ter wereld op, speciaal voor kinderen jonger dan zes jaar, die hij bezighield met allerhande zelfbedachte werkjes die hij leerzaam achtte. Vanaf 1840 noemde hij zijn school een <i>Kindergarten, </i>dat daarna een algemeen bekend begrip werd.<i> </i><br />
Toen ik een jaar of vier was, werd de oude onderwijzeres in oma wakker en begon ze mij van alles bij te brengen. Op die manier kende ik al het hele "aap, noot, mies" leesplankje en kon ik eenvoudige woordjes schrijven voordat ik naar de echte school ging. Verder had ik al klokkijken geleerd en las mijn moeder me veel voor. En ook kende ik de namen van allerlei bloemen, struiken, bomen, vogels en andere diertjes die bij ons in en om de tuin voorkwamen.<br />
<h2>
<br />Naar de lagere school</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Maar aan het eind van de zomervakantie van 1953 kwam er dan toch een einde aan mijn vrijheid, althans zo voelde ik dat toen. Mijn ouders hadden mij het liefst op een openbare school gedaan maar die was er nog niet bij ons in de buurt. <br />Men zou uit de krantenverslagen uit die tijd kunnen opmaken, dat bij de stichting van lagere scholen in de nieuwe wijken voorrang werd gegeven aan scholen van protestants-christelijke signatuur.<br />
<br />
Er was vanaf het schooljaar 1953/54 wel een mogelijkheid tot het volgen van lessen in het openbaar onderwijs in een ruimte van de SAMOFA motorenfabriek maar de echte openbare lagere school, de <span style="color: #cc0000;">Oranje-Nassauschool</span> aan de Deventerweg, werd pas in 1955 in gebruik genomen.<br />
Aan de voorbereiding daarvan heeft onze buurman <span style="color: #cc0000;">Barend Daansen</span> nog meegewerkt, als secretaris van de plaatselijke afdeling van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-IX1Y7tn7uY0/UWQCchoFQMI/AAAAAAAAAEs/9c_qjZK2Y70/s1600/benoemingBol-05061953.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="219" src="http://3.bp.blogspot.com/-IX1Y7tn7uY0/UWQCchoFQMI/AAAAAAAAAEs/9c_qjZK2Y70/s1600/benoemingBol-05061953.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 05-06-1953</i></td></tr>
</tbody></table>
Het werd dus de nieuwe protestants-christelijke <span style="color: #cc0000;">Dr. J.TH de Visserschool</span> in de eerste na-oorlogse Harderwijkse nieuwbouwwijk, de Tinnegieter. Ik herinner mij dat het hoofd van die school toen <span style="color: #cc0000;">meester Bol </span>was.<br />
De eerste schooldag werd ik door mijn moeder gebracht en ik heb die dag wat afgehuild. Ik had het gevoel dat ik in een gevangenis terecht was gekomen. De klassen waren toen enorm groot, met soms meer dan 50 (!) kinderen, waarvan een flink aantal al twee jaar kleuterschool achter de rug hadden en die dus inmiddels het fenomeen school gewend waren.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-ENypHY8eglY/UWSuCgUiNyI/AAAAAAAAAF4/VWwIwFDVZWk/s1600/vissersschool11-11-1955.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="235" src="http://3.bp.blogspot.com/-ENypHY8eglY/UWSuCgUiNyI/AAAAAAAAAF4/VWwIwFDVZWk/s320/vissersschool11-11-1955.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's Nieuws- en advertentieblad 11-11-1955</i></td></tr>
</tbody></table>
Mijn eerste onderwijzeres was <span style="color: #cc0000;">juffrouw Bakker</span>, een jonge vrouw met een feilloos inzicht in de "tere kinderziel". <br />
<br />
Dankzij juffrouw Bakker voelde ik mij al na enkele dagen een heel stuk prettiger dan tijdens die eerste schooldag, toen ik dacht dat het nooit meer goed zou komen...<br />
<br />
Helaas moest juffrouw Bakker in 1955 reeds opstappen omdat zij in het huwelijk trad; dat was toen nog de gewoonte!<br />
<div>
<br /></div>
<div>
<br /></div>
Volgende week: Mijn klasgenoten van de Dr. J.TH de Visserschool.leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-51426518569426791692013-04-03T16:00:00.000+02:002013-04-03T19:10:58.405+02:00Thuiswinkelen was vroeger heel gewoon<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
In mijn jonge jeugd waren de dichtstbijzijnde winkels in de oude binnenstad van Harderwijk, een afstand van circa 3 kilometer. Vrijwel niemand had in die tijd een auto dus om in de stad te komen moest je in principe lopen of fietsen of je kon met de bus. Maar sjouwen met zware boodschappentassen was niet nodig want vrijwel alle winkeliers kwamen bij ons aan huis.<br />
<br />
Iedere werkdag -zes maal per week dus, want de vrije zaterdag bestond nog niet- kwam <span style="color: #cc0000;">bakker Kluiver </span>met zijn bakfiets bij ons langs. Hij werd later beroemd als een van de beste broodbakkers van ons land en als hofleverancier. "<span style="color: #cc0000;">De Ouderwetse Bakkerij</span>" werd een begrip in Harderwijk.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-MfBSa_KOblc/UVrOEiuImFI/AAAAAAAAAC4/sHo9iyxKPIc/s1600/Kluiver+brood+24-6-1939.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="185" src="http://4.bp.blogspot.com/-MfBSa_KOblc/UVrOEiuImFI/AAAAAAAAAC4/sHo9iyxKPIc/s400/Kluiver+brood+24-6-1939.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Schilder's nieuws-en advertentieblad, 01-07-1939; p. 3/4</td></tr>
</tbody></table>
<br />Ook de<span style="color: #cc0000;"> melkboer</span> kwam dagelijks langs met paard en wagen. Je kon de melk los kopen per halve liter.Voor boter en margarine hadden we een andere leverancier, <span style="color: #cc0000;">Arendsen uit de Mecklenburglaan</span>. Hij kwam een keer per week op een transportfiets met een mand voorop waarin zijn waren zaten.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-Vemp2l-Aius/UVwx5lGQhgI/AAAAAAAAAEY/1hF1l1x-Rzs/s1600/Pfrommer.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="229" src="http://1.bp.blogspot.com/-Vemp2l-Aius/UVwx5lGQhgI/AAAAAAAAAEY/1hF1l1x-Rzs/s320/Pfrommer.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 06/01/1950; p. 4/8 </i></td></tr>
</tbody></table>
Drie of viermaal per week kwam <span style="color: #cc0000;">slager Pfrommer</span>, ook al met een transportfiets. Hij kwam dan bestellingen afleveren en nam bij die gelegenheid tevens de bestelling op voor de volgende keer. De oude heer Pfrommer kwam nooit zelf maar het was altijd een van zijn zonen of een knecht die bij ons langs kwam. En dus ook wel eens zijn zoon<span style="color: #cc0000;"> Leen</span>, die later beroemd werd als coach van de Nederlandse schaatsploegen. <br />
Maar Leen kwam niet vaak want hij wilde eigenlijk geen slager worden, zo staat beschreven in dit uitgebreide NRC-<a href="http://retro.nrc.nl/W2/Nieuws/2001/03/19/Spo/01.html" target="_blank">artikel </a>over hem.<br />
<br />
De kruidenier, in ons geval het plaatselijke filiaal van <span style="color: #cc0000;">Albert Heijn</span>, kwam tweemaal per week. De eerste keer om het ingevulde boodschappenboekje op te halen en een dag later om de bestelling af te leveren en af te rekenen.<br />
<br />
Er kwamen bij ons twee groentemannen, Krissel en Klaas van 't Pad. Beiden kwamen tweemaal per week.<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-79zFJBKT0pg/UVwkaEah9xI/AAAAAAAAADw/wlvW0ZDxJ74/s1600/KRISSEL21-10-1955SCHILDERS.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://1.bp.blogspot.com/-79zFJBKT0pg/UVwkaEah9xI/AAAAAAAAADw/wlvW0ZDxJ74/s320/KRISSEL21-10-1955SCHILDERS.jpg" width="297" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Schilder's nieuws-en advertentieblad 21-10-1955</i></td></tr>
</tbody></table>
Groenteman<span style="color: #cc0000;"> W. Krissel </span>uit de Donkerstraat<span style="color: #cc0000;"> </span>21 kwam aanvankelijk met een voor-oorlogs vrachtwagentje, waarvan hij bij iedere klant, om benzine te besparen, de motor afzette. Maar omdat de auto van Krissel geen elektrische startmotor had, moest hij hem iedere keer weer aanslingeren; de man moet enorm sterke spieren hebben gehad. Krissel was een wat afstandelijke man en mijn moeder mocht hem niet erg. Maar toch kocht ze wel eens wat bij hem want hij had over het algemeen een wat betere kwaliteit dan zijn concurrent en ook een wat uitgebreider assortiment.<br />
<br />
<span style="color: #cc0000;">Klaas van 't Pad</span> was een verhaal apart. Hij kwam met paard en wagen en later met een vrachtwagentje. Het was een aardige man die altijd gekleed was in een overall en een alpino petje op zijn hoofd droeg. Hij sprak onvervalst Harderwieks. En hij hanteerde de stuiver (stuver op zijn Harderwieks) als betaal-eenheid. <br />
De conversatie tussen mijn moeder en Klaas ging dan bijvoorbeeld als volgt:<br />
Mijn moeder: "<i>Wat kosten die ster-appeltjes, Klaas</i>?"<br />
Klaas: "<i>Zes stuvers de pond, mevrouw</i>."<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-OCKFuFzkwz0/UVwlF28NfkI/AAAAAAAAAD4/9ch2XBcPc_Y/s1600/Schilders1-5-1953Pad.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="244" src="http://2.bp.blogspot.com/-OCKFuFzkwz0/UVwlF28NfkI/AAAAAAAAAD4/9ch2XBcPc_Y/s320/Schilders1-5-1953Pad.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Een heldendaad van Klaas van 't Pad in zijn eigen straat<br />
<i>Schilder's nieuws en advertentieblad 1-5-1953</i></td></tr>
</tbody></table>
Als het aardbeien seizoen was begonnen kwam Klaas altijd een doosje aanbieden aan mijn oma, die zich volgens mij dan net de koningin voelde, die het eerste kievitsei in ontvangst nam.<br />
Maar Klaas had ook een zwakte en die zwakte heette jenever. Daar gebruikte hij geregeld te veel van en op dat soort dagen was hij soms moeilijk te verstaan. Zijn trouwe paard kende gelukkig de hele route van Klaas uit het hoofd dus als hij klaar was om naar de volgende klant te gaan, hees hij zich op de bok en mompelde iets dat het paard klaarblijkelijk begreep, want het zette zich in beweging en liep feilloos naar de volgende klant.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-91o5553smYc/UVwmMJwxoMI/AAAAAAAAAEE/Jv6qoMHORmk/s1600/SchildersPad3-12-54.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://1.bp.blogspot.com/-91o5553smYc/UVwmMJwxoMI/AAAAAAAAAEE/Jv6qoMHORmk/s320/SchildersPad3-12-54.jpg" width="305" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Let op de prijzen!<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad 3-12-1954</i></td></tr>
</tbody></table>
Hoe Klaas dat later met zijn vrachtwagentje oploste is mij tot op de dag van vandaag een raadsel. Klaas was ook iedere zaterdag met een kraam op de Groentemarkt te vinden, waar hij luidkeels zijn waren aanprees.<br />
(op internet staat een stamboom waarin -waarschijnlijk- deze <a href="http://www.genealogieonline.nl/parenteel-derick-visch/I387.php" target="_blank">Klaas van 't Pad</a> is vermeld)<br />
<br />
En dan waren er nog de <span style="color: #cc0000;">petroleumboer</span>, die eenmaal per week langs kwam en de<span style="color: #cc0000;"> vishandelaar</span>, die ook eenmaal per week een bezoekje aan onze huizen bracht. Mijn moeder kocht praktisch nooit vis want mijn vader lustte het niet maar mijn oma kocht een enkel keer een gestoomde makreel. Die ontleedde ze en die aten we dan gezamenlijk op, voordat mijn vader thuis kwam want die kon zelfs niet tegen de geur van vis.<br />
Buurvrouw Daansen daarentegen kocht wel bijna iedere week wat bij de visman.<br />
<br />
En dan waren er nog de leveranciers die slechts enkele malen per jaar langs kwamen. <br />
Dat was de<span style="color: #cc0000;"> kolenboer</span>, die in de herfst het kolenhok kwam bijvullen en soms -in een strenge winter- nogmaals een lading antraciet moest komen brengen. <br />
Voorts kwam er enkele malen per jaar een<span style="color: #cc0000;"> oud krom vrouwtje</span> met een kinderwagen die was gevuld met garen en band, spelden, punaises, plakband, lijm, schoensmeer, kammetjes, nagelvijlen en wat dies meer zei. Die oude vrouw was, volgens mijn moeder, erg arm en ze kocht bij haar dan ook altijd meer dan ze strikt nodig had. En ook als ze niets nodig had kon ze haar niet laten gaan zonder toch iets bij haar te hebben gekocht. Op een zeker moment, ik kan me niet herinneren wanneer, kwam ze niet meer. Ik denk dat arme mensje is doorgegaan tot ze er letterlijk bij is neergevallen.<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-FG8YU4l-p8g/UVrtUde8XFI/AAAAAAAAADg/XAt1tQE2IbA/s1600/Schilders+7-3-1947+Grei.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="200" src="http://4.bp.blogspot.com/-FG8YU4l-p8g/UVrtUde8XFI/AAAAAAAAADg/XAt1tQE2IbA/s200/Schilders+7-3-1947+Grei.jpg" width="183" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Vlak na mijn geboorte moest mijn moeder vast aansterken;<br />
vooral omdat toen nog veel op de bon was!<br />
<i>Schilder's nieuws-en advertentieblad, 07-03-1947</i></td></tr>
</tbody></table>
Tot slot de apotheker. Ook die kwam aan de deur met een transportfiets om bestelde medicijnen af te leveren. <br />
Uiteraard niet <span style="color: #cc0000;">apotheker Denee</span> zelf maar zijn jongste bediende (van Apotheek Greidanus, toendertijd nog gevestigd in de Donkerstraat).<br />
<br />
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
</h2>
<h2>
<br /></h2>
<h2>
<br /></h2>
<h2>
<br />Einde aan het thuiswinkelen</h2>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Rond 1960 kwam er langzaam maar zeker een einde aan de thuisbezoeken van onze leveranciers. <br />
In de eerste plaats waren er nieuwbouwwijken aangelegd met winkels, die veel dichterbij waren dan voorheen. Vanaf 1953 waren dat de winkels in de <span style="color: #cc0000;">Tinnegieter</span> en eind jaren vijftig kwam daar het eerste winkelcentrum(pje) in de <span style="color: #cc0000;">Wittenhage</span> bij.<br />
En in de tweede plaats kregen steeds meer mensen een auto waardoor het veel gemakkelijker werd om ook verder weg boodschappen te doen. Onze eerste auto, een Ford Anglia (met het kenmerkende schuine achterruitje; zie de Harrie Potter films) kwam in januari 1964. Onze buren hadden al vanaf begin jaren vijftig auto's en wij waren dus de laatsten in ons rijtje.<br />
<br />
Het grappige is wel dat inmiddels het thuiswinkelen weer helemaal terug is, dankzij het internet.Zelfs Albert Heijn komt nu weer aan de deur en daarmee is weer sprake van een cirkel die rond is...<br />
<br /></div>
leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-466729194531604949.post-41206485574686481092013-03-27T19:15:00.000+01:002013-04-06T11:56:04.789+02:00Ons buurtje<span style="font-family: inherit;">Ik woonde als kind in een stille omgeving. Er was af en toe wel wat geluid van de kazerne maar de hoeveelheid verkeer op bijvoorbeeld de Leuvenumseweg was zo gering dat het de jonge mensen van nu zou verbazen. Er kwamen overdag per uur twee bussen langs van de <span style="color: #cc0000;">Veluwse Autobus Dienst</span> (VAD), een in de richting van Apeldoorn en een met als eindbestemming de Markt in Harderwijk. Op zondag reden die bussen maar één keer per twee uur. Verder was er af en toe wat militair verkeer en een enkele auto. Op de Boekhorstlaan was het nog rustiger. De straatverlichting van de Boekhorstlaan werkte overigens tot begin jaren vijftig nog met <span style="color: #cc0000;">gaslantaarns</span>. Omdat er zo weinig verkeer was kon je de auto's al lang van tevoren horen naderen; je had dan echt nog alle tijd om aan de kant te gaan. Op zondag maakten wij met het gezin vaak een wandelingetje en we liepen dan soms zonder enig probleem midden over de Leuvenumseweg...</span><br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-nM2F6mflP-0/UVDj-oOC7AI/AAAAAAAAACg/CXVc94tpJ9E/s1600/Peter+en+Paul+op+Leuvenumseweg.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="640" src="http://4.bp.blogspot.com/-nM2F6mflP-0/UVDj-oOC7AI/AAAAAAAAACg/CXVc94tpJ9E/s640/Peter+en+Paul+op+Leuvenumseweg.jpg" width="372" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Ik duw mijn broertje Paul over de geheel verlaten Leuvenumseweg (ca 1951)</td></tr>
</tbody></table>
<h2>
<br />De familie Schothorst </h2>
<span style="font-family: inherit;">In de directe omgeving van ons huis woonde een aantal kinderen van onze leeftijd. Zo was er de familie Schothorst die woonde in het eerste huis rechts van de Leuvenumseweg, na de huidige kruising met de Ceintuurbaan. Dat huis staat er nog. Mijnheer Schothorst was officier bij de landmacht. Het echtpaar had zeven kinderen, waarvan de twee oudsten, <span style="color: #cc0000;">Wim en Jan,</span> net zo oud waren als mijn broertje en ik. We speelden vaak met hen. Hun huis had, net als het onze, een grote tuin maar binnen spelen was er bij de Schothorsts niet bij. In hun tuin groeiden onder meer frambozen, bramen en kruisbessen, die we mochten opeten als ze rijp waren. Later werd de garage van het huis verbouwd tot paardenstal en de tuin gedeeltelijk veranderd in een buitenbak voor de paarden die ze inmiddels hadden aangeschaft. Ze hadden enkele Arabische volbloed paardjes en voorts een grote Hannoveraan (een ruin) en een Gelderse merrie. Ik heb geregeld op die paarden mogen rijden en ben ook wel eens mee geweest met de paarden naar het bos. En ik heb de Hannoveraan een keer gevangen en teruggebracht toen die de benen had genomen tijdens het optuigen. Ik was er op mijn fietsje achteraan gegaan en vond hem terug aan het eind van de Strokelweg. Gelukkig had hij zijn hoofdstel al om dus ik kon hem daarbij vastpakken en heb hem toen terug laten lopen.</span><br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-GaiiFYIt4Jc/UVDjfLWUmgI/AAAAAAAAACY/9t8-DCBTGS8/s1600/Peter+te+paard.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="327" src="http://1.bp.blogspot.com/-GaiiFYIt4Jc/UVDjfLWUmgI/AAAAAAAAACY/9t8-DCBTGS8/s400/Peter+te+paard.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Links staat Wim Schothorst met het paard Jackie en ik zit hoog te paard in onze tuin</td></tr>
</tbody></table>
<h2>
</h2>
<h2>
<br />De familie Bense</h2>
<span style="font-family: inherit;">Een ander huis waar we wel kwamen was dat van de familie Bense. Het was een groot huis, dat stond op de plek waar nu de kruising is van de Leuvenumseweg en de Ceintuurbaan. Zij hadden drie kinderen, waarvan de ouste, <span style="color: #cc0000;">Anne-Jule</span>, ongeveer van mijn leeftijd was en de tweede, <span style="color: #cc0000;">Hein</span>, ongeveer net zo oud was als mijn broer. Mijnheer Bense deed iets geheimzinnigs. Later ben ik er achter gekomen dat hij leraar Russisch was aan de SMID, de <span style="color: #cc0000;">School Militaire Inlichtingen Dienst</span>, die tot 1988 gevestigd was in de Oranje-Nassaukazerne. Daar werden spionnen opgeleid; daarom stond de SMID in Harderwijk ook wel bekend als de </span><span style="color: #cc0000;">Sectie Stiekem</span> of de <span style="color: #cc0000;">Spionnenschool</span>. <span style="font-family: inherit;">Veel later heb ik door een speling van het lot nog diverse ontmoetingen gehad met een oud leerling van de SMID. Die had geen geluk gehad met zijn spionage activiteiten en daardoor een aantal jaren in een sovjet gevangenis doorgebracht. Hij was, toen ik hem ontmoette, taxichauffeur in Amsterdam.</span><br />
<h2>
<br />De familie Dooyeweerd</h2>
<span style="font-family: inherit;">Verderop, op de Boekhorstlaan woonde de familie Dooyeweerd. Ik was bevriend met hun jongste zoon, <span style="color: #cc0000;">Gijs</span>, die bij mij in de klas zat op de lagere school. Mijnheer Dooyeweerd had een timmerwerkplaats met een eigen houtzagerij, waar we af en toe de werkzaamheden mochten volgen. Ik was vooral geïmponeerd door de enorme lintzaag-machines en het geweldige geluid dat die apparaten voortbrachten. En ik was verbaasd dat mevrouw Dooyeweerd haar eigen man vaak aansprak bij zijn achternaam. Zij waren de enige mensen die ik kende waar dat gebeurde. Verder werd er altijd erg hard gesproken want mijnheer Dooyeweerd was, waarschijnlijk als gevolg van zijn lawaaiige werkomgeving, hardhorend geworden.</span><br />
<h2>
<br />De familie Van Goor</h2>
<span style="font-family: inherit;">Aan het eind van een onverhard zijpaadje van de Boekhorstlaan was nog een klein boerderijtje, dat rond 1960 moest worden gesloopt ten behoeve van de aanleg van de A28. Daar woonde de familie Van Goor. Mijnheer Van Goor kwam iedere zaterdag bij ons de schillen ophalen die hij vervolgens aan zijn varken en zijn kippen voerde. Mevrouw Van Goor werkte een dag per week bij mijn moeder. Dat was op woensdag en hun dochtertje kwam dan altijd bij ons spelen op de vrije woensdagmiddag. Mijn broer en ik liepen een keer in de week naar de familie Van Goor om daar eieren te kopen. Terug liepen we dan, met de tas tussen ons in, heel voorzichtig terug om breuk te voorkomen.</span><br />
<br />
<h2>
De familie Den Herder</h2>
<span style="font-family: inherit;">Aan de Leuvenumseweg (tegenwoordig de Eekhoornlaan) stond het huis van de familie Den Herder. Met de kinderen uit het gezin Den Herder had ik weinig contact. In een later stadium, ik praat dan over midden jaren zestig was ik wel een tijdje bevriend met hun jongste zoon, <span style="color: #cc0000;">Wim</span>, die helaas veel te jong is gestorven.</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span>
<br />
<h2>
De Boekhorst</h2>
<br />
En dan was er nog het grote landhuis "De Boekhorst" dat momenteel aan de Eekhoornlaan ligt. Ik vraag mij af, terwijl ik dit schrijf, of het oude huis nog bestaat. In mijn jongste jeugd werd het huis bewoond door de oud-burgemeester van Harderwijk, Jan de Jong Saakes. Het was een vriendelijke oude heer die altijd een praatje met ons maakte als we hem tegen kwamen. Hij had een klein baardje en droeg bijna altijd een groene hoed met een veertje van een Vlaamse gaai. Hij was van 1928 tot 1941 burgemeester van Harderwijk en werd in dat jaar vervangen door de Duits-gezinde burgemeester Vos.<span style="font-family: inherit;">Later kwam in dat huis de familie </span><span style="color: #cc0000;">Westerhuis</span><span style="color: #cc0000; font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">wonen. Mijnheer Westerhuis was rector van het lyceum en zijn vrouw werkte daar als lerares. Verder zat mijnheer Westerhuis in het bestuur van de Stichting Openbaar Kunstbezit. De familie Westerhuis had drie kinderen waarvan de jongste, </span><span style="color: #cc0000; font-family: inherit;">Ruth</span><span style="font-family: inherit;">, van mijn leeftijd was. In mijn middelbare schooltijd heb ik haar een keer meegevraagd naar een klasse avond en na afloop daarvan kreeg ik van haar mijn eerste zoen...</span><br />
<br />
<h2>
De WGF kazerne</h2>
<span style="font-family: inherit;">Op de WGF kazerne woonde het gezin van de kazerne-commandant. In mijn lagere schooltijd was dat de familie Couzy en later de familie Heimel. Beide families hadden een zoon van mijn leeftijd, <span style="color: #cc0000;">Jean Couzy</span> en <span style="color: #cc0000;">Jan-Hein Heimel</span> en met beide jongens had ik wel geregeld contact maar toch iets minder dan met de kinderen van buiten de kazerne-muren (op internet vond ik <a href="http://www.heimel.eu/JanHein/tabid/151/language/nl-NL/Default.aspx" target="_blank">informatie</a> over wat er van Jan Hein is geworden; in de informatie over Jean Couzy Sr. stond ook hun <a href="http://www.parlement.com/id/vg09lkzib5zi/j_h_jean_couzy" target="_blank">Harderwijkse adres</a> vermeld).<br /><br />Maar de kazerne had nog wel iets anders voor ons in petto.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">In het begin van de jaren vijftig verschenen <span style="color: #cc0000;">de eerste televisietoestellen</span> en al snel was er op woensdagmiddag een kinderprogramma. Niemand bij ons in de buurt had toen televisie maar al rond 1954 of '55 werd er een toestel geïnstalleerd in de onderofficiersmess van de WGF kazerne. Daar mochten alle kinderen uit ons buurtje op woensdagmiddag, onder begeleiding van een of meerdere moeders naar het kinderprogramma komen kijken. En soms kregen we als we daar waren een roze koek...</span>leven van de luchthttp://www.blogger.com/profile/04505186264881954747noreply@blogger.com4