Naar school

Omdat er (nog) geen kleuterschool bij ons in de buurt was en omdat de leerplicht leeftijd vroeger 6 jaar was,  hoefde ik tot die tijd niet naar school. Ik was zelfs al zes en een half toen ik naar de eerste klas ging. Tussentijdse instroming van leerlingen kwam toen maar zelden voor. De meeste kinderen begonnen met hun schoolopleiding bij de aanvang van het eerste schooljaar na de zesde (of bij de kleuterschool na de vierde) verjaardag.

Schilder's Nieuws- en advertentieblad 10-04-1953

Er was overigens wel een christelijke kleuterschool in het oude centrum van Harderwijk maar dat vonden mijn ouders te ver. Overblijven tussen de middag kon namelijk niet en dat zou dan hebben betekend dat ze me twee maal per dag op de fiets heen en weer zouden moeten brengen. En bovendien werd er bij ons toen ook warm gegeten tussen de middag.
In hetzelfde jaar (1953) waarin ik met mijn lagere school opleiding begon werd in de Stationslaan wel een Nuts-kleuterschool geopend. Dat was een school op openbare grondslag die was gesticht door de Maatschappij tot Nut van het Algemeen. Maar die kleuterschool kwam voor mij te laat.

Leerschool thuis

Ik bleef dus relatief lang thuis maar ik verveelde me nooit. We hadden een grote tuin en het bos onder handbereik. Daar kon ik naar hartelust spelen met mijn broertje en mijn vriendjes uit de buurt. En bovendien had ik niet alleen mijn moeders aandacht maar ook die van mijn oma, de moeder van mijn vader, die bij ons in huis woonde.

Dit "bewijs van schrijfvaardigheid" over bos, dieren en verhaaltjes,
werd jaren bewaard door mijn trotse ouders 

Mijn oma was vroeger in het Fröbel-onderwijs werkzaam geweest. Dat was een vorm van kleuteronderwijs ontwikkeld door de  Duitse pedagoog Fröbel. Hij richtte in 1837 de oudst bekende kleuterschool ter wereld op, speciaal voor kinderen jonger dan zes jaar, die hij bezighield met allerhande zelfbedachte werkjes die hij leerzaam achtte. Vanaf 1840 noemde hij zijn school een Kindergarten, dat daarna een algemeen bekend begrip werd. 
Toen ik een jaar of vier was, werd de oude onderwijzeres in oma wakker en begon ze mij van alles bij te brengen. Op die manier kende ik al het hele "aap, noot, mies" leesplankje en kon ik eenvoudige woordjes schrijven voordat ik naar de echte school ging. Verder had ik al klokkijken geleerd en las mijn moeder me veel voor. En ook kende ik de namen van allerlei bloemen, struiken, bomen, vogels en andere diertjes die bij ons in en om de tuin voorkwamen.

Naar de lagere school

Maar aan het eind van de zomervakantie van 1953 kwam er dan toch een einde aan mijn vrijheid, althans zo voelde ik dat toen. Mijn ouders hadden mij het liefst op een openbare school gedaan maar die was er nog niet bij ons in de buurt.
Men zou uit de krantenverslagen uit die tijd kunnen opmaken, dat bij de stichting van lagere scholen in de nieuwe wijken voorrang werd gegeven aan scholen van protestants-christelijke signatuur.

Er was vanaf het schooljaar 1953/54 wel een mogelijkheid tot het volgen van lessen in het openbaar onderwijs in een ruimte van de SAMOFA motorenfabriek maar de echte openbare lagere school, de Oranje-Nassauschool aan de Deventerweg, werd pas in 1955 in gebruik genomen.
Aan de voorbereiding daarvan heeft onze buurman Barend Daansen nog meegewerkt, als secretaris van de plaatselijke afdeling van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen.

Schilder's Nieuws- en advertentieblad 05-06-1953

Het werd dus de nieuwe protestants-christelijke Dr. J.TH de Visserschool in de eerste na-oorlogse Harderwijkse nieuwbouwwijk, de Tinnegieter. Ik herinner mij dat het hoofd van die school toen meester Bol was.
De eerste schooldag werd ik door mijn moeder gebracht en ik heb die dag wat afgehuild. Ik had het gevoel dat ik in een gevangenis terecht was gekomen. De klassen waren toen enorm groot, met soms meer dan 50 (!) kinderen, waarvan een flink aantal al twee jaar kleuterschool achter de rug hadden en die dus inmiddels het fenomeen school gewend waren.

Schilder's Nieuws- en advertentieblad 11-11-1955

Mijn eerste onderwijzeres was juffrouw Bakker, een jonge vrouw met een feilloos inzicht in de "tere kinderziel".

Dankzij juffrouw Bakker voelde ik mij al na enkele dagen een heel stuk prettiger dan tijdens die eerste schooldag, toen ik dacht dat het nooit meer goed zou komen...

Helaas moest juffrouw Bakker in 1955 reeds opstappen omdat zij in het huwelijk trad; dat was toen nog de gewoonte!

Volgende week: Mijn klasgenoten van de Dr. J.TH de Visserschool.