Naar het Christelijk Lyceum Harderwijk

De vakanties zijn voorbij; de scholen zijn weer begonnen.
Ik hoop dat mijn lezers een fijne zomer/vakantie hebben gehad. Zelf ben ik sinds het afgelopen weekeinde terug van vakantie en ik wil mijn herinneringen aan Harderwijk nu weer gaan vervolgen.
Mijn vroege jeugd en de tijd die ik doorbracht op de basisschool heb ik in mijn vorige blogs reeds beschreven en ik wil nu terug gaan naar 1959, het jaar waarin ik de overstap maakte naar de middelbare school.
NB Er kan op sommige afbeeldingen worden geklikt voor een grotere weergave.

Toelatingsexamen

Harderwijk had in 1959 vier scholen voor voortgezet dagonderwijs. Dat waren de Huishoudschool, de Ambachtsschool, de ULO/MULO, dat staat voor (Meer) Uitgebreid Lager Onderwijs, alsmede het Christelijk Lyceum Harderwijk (CLH), het huidige Christelijk College Nassau-Veluwe.

Ansichtkaart van het Christelijk Lyceum, verstuurd in 1935
Bron: http://ansichtkaarten.delcampe.net

Tijdens het schrijven van deze blog kwam ik er achter dat de huidige naam terug grijpt op een eerdere instelling voor voortgezet onderwijs, die reeds in 1372 werd opgericht (zie de krantenknipsels over het 40-jarig jubileum onderaan deze blog). Dus mijn school heeft blijkbaar heel oude eerbare wortels!
De voorbereiding van het CLH ging in 1918 van start en de eerste 26 leerlingen begonnen in september 1919 met hun lessen. Het markante schoolgebouw aan de Stationslaan werd in 1922 ontworpen door de Harderwijkse architect Peter Hendrik van Lonkhuyzen en in 1923 in gebruik genomen. Hij was ook de ontwerper van de Plantagekerk in Harderwijk; beide gebouwen zijn nu Rijksmonumenten.
Het Lyceum kende drie opleidingsrichtingen; het Gymnasium, de HBS (Hogere Burger School, vergelijkbaar met het latere VWO) en de MMS (Middelbare Meisjes School).
Op het CLH was de eerste klas voor iedereen gelijk.Vanaf de tweede klas volgde de splitsing in Gymnasium, HBS en MMS. In de vierde klas werden de HBS en het Gymnasium opnieuw gesplitst in een Alfa- (talen) en een Beta-richting (exacte vakken) richting. De HBS was een 5-jarige opleiding en de het Gymnasium duurde 6 jaar (meer informatie over deze schooltypes op: http://nl.wikipedia.org/wiki/Hogereburgerschool en http://nl.wikipedia.org/wiki/Gymnasium)

Een ingezonden brief, waarop veel tegenreacties kwamen
Schilder's nieuws-en advertentieblad, 23-12-1959

Alle vier de Harderwijkse middelbare scholen scholen waren gebaseerd op protestant-christelijke grondslag. Dat was op de Veluwe in die tijd, waarin de verzuiling nog volop deel uitmaakte van de samenleving, bijna een vanzelfsprekendheid.
Wel waren er sinds het midden van de jaren vijftig een openbare en een katholieke basisschool.  Maar de, vooralsnog voorzichtige, plannen voor een openbare school voor middelbaar onderwijs stuitten, toen zij begin jaren zestig bekend werden, op grote weerstand bij de overwegend protestante bevolking van Harderwijk en omgeving.
Bij die plannen voor openbaar onderwijs in Harderwijk was onze buurman, Barend Daansen, nauw betrokken, zowel in het geval van de basisschool als in dat van het voortgezet onderwijs.

De oproep voor het toelatingsexamen, waaraan ik meedeed
Schilder's nieuws-en advertentieblad, 17-04-1959

Er was (volgens mij) in die tijd nog geen Cito-toets op de lagere school. Dus ieder kind dat naar de middelbare school wilde, moest eerst een toelatingsexamen doen, teneinde de schoolleiding enig inzicht te verschaffen in het niveau van de kandidaat-leerlingen.
Volgens bijgaande krantenartikelen was het toelatingsexamen voor de ULO en MULO gratis; voor het CLH was het examengeld maar liefst vijf gulden!

Uit de de Jaarvergadering van de Ned. Onderwijzers Vereniging afd Harderwijk,
die verder grotendeels ging over de positie van de gehuwde onderwijzeres.
Schilder's nieuws-en advertentieblad 01-05-1959

Toelating tot het lyceum

Het Harderwijkse Lyceum vervulde een regionale functie. Een belangrijk deel van de leerlingen woonde niet in Harderwijk maar in Ermelo, Putten, Voorthuizen, Nunspeet, Doornspijk en Oostelijk Flevoland (Lelystad, Biddinghuizen en Dronten). Dit blijkt ook uit de geslaagdenlijst voor het toelatingsexamen, dat in de krant werd gepubliceerd.

Schilder's nieuws-en advertentieblad 30-7-1959

Schilder's nieuws-en advertentieblad 30-7-1959

En bijna al die leerlingen moesten, bij weer en wind, tweemaal per dag het hele eind van huis naar school en terug afleggen op de fiets. Toendertijd  had die fiets in de meeste gevallen geen versnellingen maar een simpele terugtraprem. Slechts enkelen maakten gebruik van de bus.
In het geval van de leerlingen die woonden in, het in aanbouw zijnde en nog voornamelijk uit houten barakken bestaande, Lelystad, betekende dat concreet dat zij zes maal per week circa 50 kilometer moesten fietsen, waarvan vaak de helft tegen de straffe polderwind in.
Zes maal per week omdat we in dat eerste schooljaar ook nog les hadden op zaterdagmorgen; de vijfdaagse werk- en schoolweek bestond nog niet. Brengen en halen met de auto was er ook niet bij want de meeste gezinnen beschikten nog niet over een auto. Ik herinner mij dat alleen in geval van zeer strenge vorst en bij zware sneeuwval enkele Lelystadse vaders, die wel over een auto beschikten, de leerlingen uit hun woonplaats naar school brachten en aan het eind van de middag weer ophaalden. Uiteraard werden daarbij dan ook de kinderen meegenomen, wiens ouders niet over een auto beschikten. En dat gold natuurlijk ook voor de kinderen die op de andere Harderwijkse scholen voor middelbaar onderwijs zaten.
Afgezet tegen de situatie van nu klinkt het voorgaande wellicht bizar maar het was wel de realiteit voor kinderen vanaf 12 jaar, die in de jaren rond 1960 woonachtig waren op het platteland maar toch graag middelbaar onderwijs wilden volgen.
Voor leerlingen die nog verder weg woonden was er bij onze school ook nog een internaat. Zo herinner ik mij dat er een jongen bij mij in de klas zat, wiens ouders in Oegstgeest, bij Leiden, woonden.

Na het toelatingsexamen met goed gevolg te hebben afgelegd en de benodigde boeken en klassieke lederen boekentas te hebben aangeschaft, kon ik in september 1959 beginnen aan een nieuw avontuur.

Hier kocht ik het grootste deel van mijn studieboeken
Schilder's nieuws-en advertentieblad 14-08-1959

Een mooi overzicht van de schoolspullen uit die tijd
Nunspeets Nieuws en Advertentieblad, 31-07-1959

De klassieke schooltas uit de jaren '50-60

Jubileumviering

Eerste deel van het aankondigingsartikel in de krant
Schilder's nieuws-en advertentieblad 23-10-1959

Ik viel dat eerste jaar op het CLH meteen met mijn neus in de boter want onze school vierde al meteen dat najaar op grootse wijze het veertigjarig bestaan. De officiële plechtigheid was op 4 november 1959 in de Ned. Herv. Kerk in de Kerkstraat, met een herdenkingsdienst waarbij conrector van der Putte het orgel bespeelde. Het Schildertje wijdde in die periode menig krantenartikel aan het jubileum, waarvan ik een paar in deze blog heb gezet.

Als hoogtepunten herinner ik mij de grote feestdag voor leerlingen op donderdag 5 november 1959 waarop de Rally, een soort puzzelrit met 17 autobussen van de Veluwse Autobus Dienst (VAD) van 96 kilometer over de Veluwe was georganiseerd.
Voorts het optreden van de destijds beroemde pantomime kunstenaar Rob van Reijn op vrijdag 6 november in de Harderwijkse Stadshal ('s middags voor de benedenbouw, en 's avonds voor de bovenbouw).
En tenslotte een toneelvoorstelling door het lerarenkorps en enkele leerlingen uit de hogere klassen, dat medio januari 1960 werd opgevoerd.



Ik vond een, voor mij heel herkenbare, beschrijving van de Rally in het Schilder's nieuws-en advertentieblad, 13/11/1959; p. 9/14 te vinden op de website www.streekarchivariaat.nl. Verder bleek mijn plakboek ook nog foto's te bevatten van die gedenkwaardige dag.

Tweede bank links: aan de raamzijde Franklin Oliemans en rechts daarnaast Peter Offerman
De overige leerlingen herken ik niet omdat zij uit andere, soms hogere, klassen kwamen.
NB Volgens mij heeft de jongen in de gestreepte trui rechts vooraan een pijp in zijn linkerhand...
Coll. P. Offerman 

Tijdens de Rally moesten de leerlingen van iedere bus gezamenlijk een aantal vragen beantwoorden en oplossen. Aan het eind van de rit kwamen we uit bij kasteel "De Cannenburgh" bij Vaassen.

Aankomst op kasteel de Cannenburgh bij Vaassen met 2 van de VAD-bussen
Coll. P. Offerman

Links Rector Westerhuis als Maarten van Rossem
Rechts Onze conciërge de Groot als schildknaap in de aanval.
Coll. P. Offerman

Bij de ingang stond onze rector Westerhuis in een middeleeuwse ridderuitrusting ons op te wachten, met concieërge de Groot als zijn schildknaap.

Hij stelde zich voor als Maarten van Rossum, een roemruchte maarschalk en "roofridder" die in de 16e eeuw op de Cannenburgh heeft gewoond; niet te verwarren met zijn al minstens even spraakmakende naamgenoot van nu.

Een ander deel van de activiteiten werd georganiseerd door de leerlingenvereniging Utile Dulci (UD), dat zoiets betekent als "het verenigen van het nuttige met het aangename", en waarvan ik natuurlijk meteen lid was geworden. Zij gaven op maandag 30 november en dinsdag 1 december 1959 de voorstelling "Zwaan kleef aan" in de Stadshal, waaraan 200 leerlingen meewerkten. De Amerikaanse klucht "The man of the house", dat na de pauze werd opgevoerd heb ik niet gezien; ik zat pas 2 maanden op school en ik had nog niet genoeg Engelse les gehad om dat te kunnen volgen.

Het docenten-toneelstuk, "Geld te geef", werd medio januari 1960 opgevoerd in het ontspanningsgebouw van de psychiatrische inrichting "Veldwijk" te Ermelo. Ook over dit stuk is een uitgebreid verslag te vinden in het Schildertje. Vooral de rollen van de aardrijkskundeleraar Köhler en van de jeugdige geschiedenisleraar van Lambalgen maakten diepe indruk op mij. Op beide heren kom ik nog terug in een latere blog.

Van links naar rechts: De oudste dochter van rector Westerhuis; dhr Köhler sr.,;dhr van Klaarbergen en mevr. Snel?
Coll. P. Offerman

Bovenste rij van links naar rechts: dhr Snel; dhr van Klaarbergen; ?; dhr de Boer; juff. Geselschap; ? ;?;?; dhr van Grol
Middelste rij van links naar rechts: mevr. Westerhuis; dhr Köhler sr.; mevr. Snel ?; staand in politie-uniform dhr Pol
Onderste rij van links naar rechts: dhr van Lamblagen; oudste dochter Westerhuis; dhr van Steenwijk; dhr Segeling.
Coll. P. Offerman

Het 40-jarig jubileum van het Lyceum betekende voor mij een goed begin van een schoolperiode met ups en downs, die zou voortduren tot juni 1965.
Maar als ik nu terug kijk, bewaar ik er over het algemeen goede herinneringen aan. Ik zal er in mijn volgende blogs dieper ingaan op mijn HBS jaren.

Verslag feestavond Utile Dulci , deel 1
Schilder's nieuws-en advertentieblad 04-12-1959

Verslag feestavond Utile Dulci , deel 2
Schilder's nieuws-en advertentieblad 04-12-1959

Verslag feestavond Utile Dulci ,deel 3
Schilder's nieuws-en advertentieblad 04-12-1959

Verslag feestavond Utile Dulci ,deel 4
Schilder's nieuws-en advertentieblad 04-12-1959