De geschiedenis van slagerij Bloksma

Tijdens de research voor mijn vorige blog kwamen we  in de krantenarchieven een schat aan advertenties en artikelen tegen over het wel en wee van de Harderwijkse (paarden-) slagerij Bloksma. Als je die informatie op een rijtje zet ontstaat een schitterend tijdsbeeld en een stuk familiegeschiedenis van een bedrijf dat tussen 1937 en 1964 in de Harderwijkse binnenstad was gevestigd. Wat ons betreft was er meer dan voldoende materiaal om een aparte blog aan te wijden, zeker gezien het feit dat paardenvlees de laatste tijd nogal in de aandacht is gekomen als gevolg van de commotie die ontstond, doordat illegaal (goedkoop) paardenvlees werd gemengd met rundvlees en vervolgens als zuiver rundvlees werd verkocht.

Begin in de Bruggestraat

Overveluwsch Weekblad/Harderwijker krant,
17-04-1937; p. 34 

Hendrikus Bloksma werd op 15 maart 1912 in Meppel geboren, waarschijnlijk als zoon van een slager.

Op 16 mei 1914 staat er namelijk een bericht in  het Overveluwsch Weekblad/Harderwijker krant, dat een J. Bloksma uit Meppel meedeed aan de, door de garnizoenscommandant uitgeschreven, aanbesteding "voor de levering van gerookt en pekelspek ten behoeve van de soldatenmenages". De aanbesteding werd toen gegund aan L.C. Pfrommer te Harderwijk.

Maar dat was waarschijnlijk de aanleiding voor zijn zoon om zich in Harderwijk te vestigen. Op 17 april 1937 begon de toen net 25-jarige Hendrik Bloksma Jnz. een "electrische paardenvleesch houwerij"  in de Bruggestraat, tegenover het Pius-gesticht. Zijn eerste advertentie vermeldt zijn specialiteit: fijne stukjes rookvleesch (zie mijn vorige blog Met oma naar de stad)

De eerste berijmde advertentie van Bloksma
Schilder's nieuws-en advertentieblad, 26-11-1938; p. 26 

Gedurende die eerste jaren adverteerde Bloksma intensief teneinde een vaste plaats te veroveren binnen het Harderwijkse slagersgilde.

Veel van die advertenties werden op rijm gestel. Dat was toen vrij gebruikelijk in de reclame en-advertentiewereld. Deze berijmde slagzinnen werden soms vaak tot ver na de oorlog gebruikt.

Schilder's nieuws-en advertentieblad, 14-01-1939; p. 44 

Verhuizing naar de Smeepoortenbrink

Nog geen 2 jaar later, op 1 maart 1939, verhuisde slagerij Bloksma naar de Smeepoortenbrink 20.

Deze advertentie verscheen kort vóór het uitbreken van de oorlog.
Schilder's nieuws-en advertentieblad, 09-03-1940; p. 34 

Overveluwsche Bladen, 24-061942; p. 12

Reeds een jaar na de verhuizing brak de 2e wereldoorlog uit.
Slager Bloksma heeft waarschijnlijk geprobeerd om op alle manieren het hoofd boven water te houden, hij begon ook in varkens te handelen.

Maar uiteindelijk ontstond er natuurlijk toch een tekort aan vlees.

Veluwsche Courant, 24-04-1943; p. 44

In de nevenstaande advertentie uit 1943 doet hij een vrij desperate oproep voor slachtpaarden. Blijkbaar heeft hij hier weinig of geen respons op gekregen want in de periode tot het einde van de oorlog zijn er geen advertenties meer verschenen in de lokale kranten.

De eerste na-oorlogse jaren

Schilder's nieuws-en advertentieblad, 18-04-1947; p. 88 

In de eerste jaren na de oorlog was vlees op de bon. Bloksma adverteerde in die periode dat hij 150% vet paardenvlees kon leveren per distributie bon. Met andere woorden: hij leverde de helft meer dan waar de bon in feite recht op gaf.
Hoe hij dat voor elkaar kreeg is niet duidelijk geworden maar gezien het feit dat hij er openlijk reclame voor maakte, was het blijkbaar niet strafbaar.
Ook valt op dat er in die eerste jaren van wederopbouw veel werd geadverteerd voor het gebruiken van vet en het eten van vet vlees. Het was duidelijk dat men compensatie zocht voor de magere jaren van de Duitse bezetting. Bovendien vergden in die tijd heel veel activiteiten een veel grotere lichamelijke inspanning dan tegenwoordig. Vrijwel niemand had een auto, de verwarming van de huizen liet in de meeste gevallen veel te wensen over, en er moest door het merendeel van de beroepsbevolking zwaar lichamelijk werk worden verricht.
Wat verder opvalt is dat hij in de advertenties nog tot enkele jaren na de oorlog de oude spelling hanteerde; er wordt gesproken over Vleesch en Paaschfeest. Dat deden overigens veel bedrijven en instellingen, ondanks het feit dat de nieuwe spelling al in 1937 officieel van kracht was geworden.
Vermeldenswaard uit deze eerste na-oorlogse periode is dat in advertenties uit 1946 er voor het eerst een telefoonnummer van slagerij Bloksma werd vermeld, een nummer van slechts 3 cijfers...
In december 1949 werd dat een telefoonnummer met 4 cijfers. Ook wij hadden vroeger zo'n 4 cijferig nummer.

Schilder's nieuws-en advertentieblad, 14-11-1947; p. 68 

Schilder's nieuws-en advertentieblad, 23-12-1949; p. 71

Schilder's nieuws-en advertentieblad, 28-04-1950; p. 712 

Schilder's nieuws-en advertentieblad, 19-05-1950; p. 78

Schilder's nieuws-en advertentieblad, 19-05-1950; p. 78

Schilder's nieuws-en advertentieblad, 05-05-1950; p. 710  

Schilder's nieuws-en advertentieblad, 12-05-1950; p. 710

Gezien deze advertentie ging het Bloksma blijkbaar flink voor de wind in 1950

Schilder's nieuws-en advertentieblad, 14-04-1950; p. 712 

Modernisering

Schilder's nieuws-en advertentieblad,
20-04-1951; p. 210

Op 19 april 1951 opende Bloksma zijn geheel gemoderniseerde en vernieuwde slagerij in het bestaande pand aan de Smeepoortenbrink 20; dat was de winkel zoals ik mij die herinner.

De activiteiten werden uitgebreid met de verkoop van varkens-, rund- en kalfsvlees mede omdat de verkoop van paardenvlees in de jaren vijftig sterk terug liep.

Het gedicht in de advertentie voor de feestelijke opening staat in mijn vorige blog. Tevens werd later een dankgedicht voor de publieke aandacht geplaatst.

Tragiek

Slechts enkele maanden na de feestelijke heropening overleed de toen pas 39 jaar oude slager Bloksma als gevolg van een auto ongeluk in Hulshorst.
Hij was op de avond van 24 september 1951 met twee van zijn vrienden van de duivensport vereniging "Flevovliegers" op de terugweg vanuit Nunspeet. Bloksma was op slag dood, de twee mede inzittenden van de auto overleden binnen enkele dagen in het ziekenhuis.

De weduwe Bloksma zette de zaak voort, zoals blijkt uit de advertenties die kort na dit tragisch ongeval gewoon doorgingen.  Zij werd geboren als Geesje van Lunsen op  13-06-1914  te Meppel en is op 13-10-2007, op 93 jarige leeftijd, overleden te Harderwijk. Zij lijkt hét voorbeeld te zijn van een sterke vrouw uit het tijdperk van vóór de 2e feministische golf.

Heel veel van die advertenties waren op rijm gesteld en ook dat ging door na de dood van de slager. Het lijkt daardoor aannemelijk  dat het mevrouw Bloksma was, die verantwoordelijk was voor de advertentieteksten.

Schilder's nieuws-en advertentieblad, 09-11-1951; p. 1112  

Schilder's nieuws-en advertentieblad, 30111951; p. 1316 

Einde en nieuw begin

Schilder's nieuws-en advertentieblad, 27031964; p. 1618

 Nog in maart 1964 verschenen de advertenties van slagerij Bloksma in de krant waarin, naar later bleek voor de laatste maal, het eten van (Bloksma's) paardenvlees sterk werd aanbevolen.

Maar op 13 april 1964 werd de zaak, na een bestaan van 27 jaar, opgeheven.

Op 20 oktober 1967 werd er opnieuw een paardenslagerij Bloksma geopend, ditmaal in Ermelo. Maar de Harderwijkse geschiedenis van slagerij Bloksma eindigde dus in 1964.