Naar de Dr. Abraham Kuyperschool

De nieuwbouwwijken groeiden als kool en daarmee ook het aantal schoolkinderen. De Dr. de Visserschool werd dan ook al snel te klein en al in 1954 werd er een houten noodlokaal bijgebouwd aan de Boerhavelaan met een grote ouderwetse potkachel om de temperatuur in de winter dragelijk te houden.

Schilder's Nieuws- en advertentieblad 05-09-1958

En in de in aanbouw zijnde nieuwbouwwijk De Wittenhagen werd een nieuwe protestants-christelijke lagere school gebouwd teneinde de groei te kunnen opvangen. Voor mij betekende dat geen goed nieuws.

In het voorjaar van 1958 werd namelijk besloten, dat de kinderen die westelijk van de Deventerweg woonden op de Dr. de Visserschool konden blijven. Maar zij die aan de oostelijke kant woonden, moesten met ingang van het schooljaar 1958/59 naar de  Dr. Abraham Kuyperschool, die op 01-09-1958 werd geopend .

Schilder's Nieuws- en advertentieblad 05-09-1958

Dat lot trof ook mij en ik moest dus helaas afscheid nemen van een school waaraan ik, getuige mijn vorige blog, tot op de dag van vandaag warme herinneringen koester. Hoofdonderwijzer Bol kwam het besluit dat dit zo moest gebeuren zelf toelichten tijdens een avondlijk bezoek aan mijn ouders. Hij ging persoonlijk alle ouders van kinderen, die met de nieuwe regeling te maken kregen, het "droeve nieuws" brengen.

De laatste klas van de lagere schooltijd bracht ik dus noodgedwongen door op de Kuyperschool en dat was geen onverdeeld genoegen. De school stond onder leiding van de zeer bevindelijke meester Bontenbal die zijn strenge stempel drukte op de sfeer.

Ik heb als zesde-klasser les van hem gehad en hem in dat jaar nooit zien lachen.

Zijn zoon Adri  Bontenbal zat trouwens wel op de De Visserschool en slaagde in hetzelfde jaar als ik (zie het krantenartikel in mijn vorige blog)

Een beschrijving van het exterieur van de Kuyperschool, dat nu
nog slechts zien is op enkele klassenfoto´s op Schoolbank.nl

Helaas heb ik van het inmiddels verdwenen schoolgebouw van de Kuyperschool geen afbeelding kunnen vinden op internet of in de oude kranten.

Ik vond alleen deze beschrijving van het mozaiek van spelende kinderen op de buitenmuur en het interieur van de toen gloednieuwe school in het krantenartikel over de opening in 1958.

Pikant detail -gezien mijn hieronder beschreven ervaringen- was nog wel dat er vanaf 1998 plannen waren om in het inmiddels leegstaande gebouw van deze zo christelijke school een moskee te vestigen. In 1999 werd dat nogmaals geprobeerd maar nu op de plaats van het inmiddels gesloopte schoolgebouw.

De plannen zijn nooit uitgevoerd als gevolg van verzet hiertegen door de bewoners van de Wittenhagen.

De eerste invloed van politiek in mijn leven

Tot degenen die samen met mij de verhuizing naar de Kuyperschool meemaakten behoorden de al eerder vermeldde Gijs Dooyeweerd, Henk Leendertse en ook Wouter ten Broek. Wouter was na de kerstvakantie, begin 1958 bij mij in de klas gekomen. Voor de goede orde: dat was dus in het laatste jaar dat ik nog op de Dr. de Visserschool zat.

De reden van Wouters komst bij ons op school was een bijzondere. De Indonesische president Soekarno had eind 1957 de, nog in Indonesië woonachtige, Nederlanders zijn land uitgejaagd in verband met de onwil van Nederland om het bestuur over Nederlands Nieuw-Guinea over te dragen aan Indonesië. De verhoudingen waren al langer gespannen want bijna twee jaar eerder, in februari 1956 was in een een showproces, dat in Jakarta werd gehouden de doodstraf geëist tegen een Nederlander met de naam Jungschläger, zogenaamd wegens spionage voor Nederland. Toen dat nieuws bekend werd gemaakt op de radio, riep mijn puriteinse oma, die ik nog nooit in mijn leven een onvertogen woord had horen zeggen, hartgrondig: "Wat een schoften!" Zij had een sterk ontwikkeld gevoel voor rechtvaardigheid en ik had haar nog nooit zo kwaad gezien als toen. Het is in die zaak overigens nooit tot een uitspraak gekomen want reeds voordat het zover was overleed Jungschläger in april 1956 aan de gevolgen van een hersenbloeding.

Bericht over het feest van 10-jarige Infanterieschool, waarbij
een collecte werd gehouden voor de Indische Nederlanders.
Schilders Nieuws- en advertentieblad 28-02-1958

Tot de vele gezinnen die een veilig heenkomen moesten vinden behoorde ook dat van de familie ten Broek, die in De Wittenhagen neerstreken.
Wouter was in Indonesië geboren en had de eerste tijd grote moeite om zich aan te passen aan zijn nieuwe levensomstandigheden. En hij had het erg koud, midden in de Hollandse winter.

Ik heb tot aan het eind van mijn lagere schoolperiode veel met hem opgetrokken en was behoorlijk onder de indruk van de verhalen die hij mij vertelde over zijn Indonesische periode.

De gebeurtenissen die verband hielden met de Indonesische confrontatiepolitiek en de Hongaarse opstand (eind 1956) waren de eerste grote politieke kwesties die door mij, voor zover ik ze op mijn jeugdige leeftijd kon bevatten, op de voet werden gevolgd. Dat gebeurde zowel via het Algemeen Handelsblad (nu NRC), dat wij thuis lazen, als via de radio nieuwsdienst. Televisie hadden we in die tijd nog niet.

Noord-Ierse toestanden op de Veluwe

Op school moesten wij bij de behandeling van de Reformatie als onderdeel van het vak geschiedenis onder meer de "dwalingen van het katholieke geloof" leren. Dat was, voor zover ik mij herinner, al in de vijfde klas aan de orde geweest maar op de Kuyperschool kwam meester Bontenbal daar uitvoerig op terug. Iedere leerling moest de dwalingen uit zijn hoofd leren en ze kunnen opdreunen. Vandaar dat ik ze nog steeds ken.
Het waren in willekeurige volgorde: De verering van Maria en van zogenaamde heiligen, de verkoop van aflaten, het afnemen van de biecht en het verlenen van absolutie (vergeving van zonden) door een vertegenwoordiger van de kerk, alle sacramenten met uitzondering van de doop en het avondmaal, het celibaat, de onfeilbaarheid van de paus en het versieren van de kerken met beelden van heiligen en andere afbeeldingen, zoals schilderijen en muur- en plafondschilderingen. Van de "dwalingen" die de afgelopen jaren aan het licht zijn gekomen in de katholieke kerk werd toen nog níet gerept......

Nu wil het geval dat juist in die tijd er bij ons in de buurt een gezin was komen wonen in een grote woonwagen van het wegenbouwbedrijf Bruil uit Ede. Bruil was belast met de voorbereiding en aanleg van de snelweg A28 en de vader van het betreffende gezin was bij Bruil in dienst als werkvoorbereider. Het gezin leidde door deze functie een nomadisch bestaan en verhuisde zo ongeveer ieder half jaar. Van oorsprong kwamen deze mensen uit Nijmegen en ze waren katholiek. Hun twee zoons, waarvan er een Mark heette waren van dezelfde leeftijd als mijn broer en ik. Ze gingen naar de katholieke Dominicusschool. Het leken me wel aardige kinderen maar, met al die dwalingen nog vers in mijn geheugen, toch maar eens aan meester Bontenbal gevraagd of het wel raadzaam was om toenadering te zoeken. De meester raadde dat ten zeerste af maar het zat mij op de een of andere manier toch niet lekker. Dus thuis nog maar eens gevraagd aan mijn vader. Het antwoord van mijn vader, die toen niet liet merken wat er door hem heenging, luidde: "Luister, in de meeste gevallen moet je doen wat de meester zegt maar zelfs een meester heeft niet altijd gelijk. En dit is zo'n geval dus jullie moeten gewoon met die kinderen omgaan, zoals jullie dat ook met andere kinderen doen". Zo kwam dat uiteindelijk toch nog goed en wij hebben, voor de korte tijd dat ze er woonden gezellige vriendjes aan hen gehad.

Einde van mijn lagere schooltijd

De lezers van mijn blog zullen inmiddels hebben begrepen dat ik uiteindelijk erg blij was toen mijn lagere schooltijd er in de zomer van 1959 op zat en ik me kon gaan voorbereiden op een nieuwe uitdaging: de Middelbare school.

Schilders Nieuws- en advertentieblad 15-05-1959

Eindrapportboekje van A. Kuyperschool
schooljaar 1958-'59
Coll. P. Offerman

Deze foto van de zesde klas van de A. Kuyperschool lijkt niet compleet; er mist een aantal leerlingen.
Achterin meester Bontenbal  natuurlijk.
Linkerrij van voor naar achter: Gerda Bakker (?); ?; ?;?; ?; ?; ?; ?
Middenrij van voor naar achter: Jan Foppen; Arnoud Gerritse; Aart Aartsen; ?; Barend Luiting (?); ?; Peter Offerman; Wouter ten Broek (?)
Rechterrij van voor naar achter: ?; ?; ?; ?
Coll. P. Offerman